ABD, Avustralya ve Birleşik Krallık, önümüzdeki 14 ay içinde her üç ülkede de yapılması muhtemel seçimler öncesinde üçlü AUKUS savunma ortaklığını daha fazla müttefik ülkeyi kapsayacak şekilde genişletmek için acele ediyor.
Görüşmelerde yer alan üst düzey bir diplomatın POLITICO’ya verdiği bilgiye göre Japonya ve Kanada, AUKUS anlaşmasının 2. sütunu olarak adlandırılan ve katılımcıların kapsamlı askeri teknoloji işbirliğine imza atacağı bölüme 2024 sonu ya da 2025 başında katılmak üzere sıraya girmiş durumda.
Washington, Londra ve Canberra’da Donald Trump’ın kasım ayındaki başkanlık seçimlerini kazanması halinde AUKUS anlaşmasını geri çekebileceği ya da rafa kaldırabileceği endişesi hakim.
İkinci sütunda işbirliği derinleşecek
AUKUS anlaşması ilk olarak Eylül 2021’de duyuruldu. Anlaşmanın ilk bölümü olan 1. sütun, ABD ve Birleşik Krallık’ın Avustralya’nın nükleer enerjiyle çalışan denizaltılar inşa etmesine yardımcı olmasını içeriyor.
Anlaşmanın 2. ayağı ise üç ülkenin yapay zeka, hipersonik füzeler ve kuantum teknolojileri gibi alanlarda ileri askeri teknoloji geliştirmeye yönelik anlaşmalar üzerinde uzlaşmasına olanak tanıyor.
İkinci sütunun ABD’nin diğer müttefiklerini de kapsayacak şekilde genişletilebileceği her zaman öngörülmüştü; Japonya, Kanada, Yeni Zelanda ve Güney Kore de anlaşmaya katılmak istediklerini ifade edenler arasındaydı.
Pakta üye ülkelerde seçimler nedeniyle süreç hızlandı
Görüşmelere katılan ikinci bir diplomat, ABD Başkanı Joe Biden’ın yönetiminin şimdi ‘Trump’ın Beyaz Saray’ı yeniden alabileceği kasım ayındaki ABD seçimlerinden önce AUKUS’un 2. ayağıyla ilgili bazı şeyleri şimdi halletmek için gerçekten çok bastırdığını’ söyledi.
POLITICO’ya konuşan bir Beyaz Saray yetkilisi, “Başkan ve ortakları, 2. sütun üzerindeki çalışmalarımız ilerledikçe diğer müttefikler ve yakın ortaklarla ilişki kurmak için fırsatlar arayacağımızı açıkça belirttiler,” dedi.
AUKUS anlaşması hakkında henüz kamuoyu önünde konuşmamış olsa da, Trump kampanya sırasındaki ‘Önce Amerika’ söylemini pekiştirdi ve bu da daha ‘izolasyonist’ bir dış politika pozisyonu benimseyebileceğine ilişkin beklentileri güçlendiriyor.
Birleşik Krallık bu yıl bitmeden genel seçime gidecek, Avustralya ise Mayıs 2025’te sandık başında olacak.
Trump seçilirse Batılı liderler “Şimdi ne halt edeceğiz?” diye sorabilir
POLITICO’ya konulan bir diplomat, ‘Amerikan izolasyonizminin geri dönüşünün Hint-Pasifik için bir risk olduğunu’ ve Trump’ın kazanması halinde Batılı liderlerin birbirlerini arayıp “Şimdi ne halt edeceğiz?” diye soracakları bir anın geleceğini ileri sürdü.
Yetkililer, “Eğer 2. sütun başarısız olursa AUKUS da başarısız olur, çünkü çok büyük bir denizaltı anlaşması da olsa sadece bir denizaltı anlaşması yapabilirdik. Bu yılın sonuna kadar 2. sütun anlaşmalarından bazılarını tamamlayacağımızdan çok eminiz,” diyorlar.
Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı’nda çalışan bir yetkili de ‘2. sütunun bir an önce tamamlanması için bir ivme’ olduğunu ve ‘2. sütunun neye benzeyeceği konusunda devam eden tartışmalar’ bulunduğunu söyledi.
Japonya ve Güney Kore’nin pakta katılımı konusunda herhangi bir karar alınmadığı vurgulanıyor. Yeni Zelanda Savunma Bakanı Judith Collins de geçtiğimiz günlerde ülkesinin AUKUS’un 2. sütununa davet edileceğinin ‘garantisi olmadığını’ söyledi.
Cameron ve Shapps Avustralya’ya gidiyor
Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı David Cameron ve Birleşik Krallık Savunma Bakanı Grant Shapps, Avustralyalı mevkidaşlarıyla görüşmelerde bulunmak üzere bu hafta Avustralya’ya gidiyor.
İkili ayrıca, Canberra’da Amerika’nın denizaltı üretimini azaltma kararının AUKUS anlaşmasını tehlikeye atabileceği endişeleri arasında çekirdek denizaltı projesi hakkında kamuoyuna bilgi vermesi beklenen Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ile de bir araya gelecek.
Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı sözcüsü, “AUKUS 2. sütun çalışmaları ilerledikçe müttefiklerimiz ve yakın ortaklarımızla ilişki kurma fırsatlarını araştırmaya devam ediyoruz. AUKUS’un Gelişmiş Yetenek çalışmaları kapsamında diğer devletlerin belirli projelere dahil edilmesine ilişkin her türlü karar üç taraflı olarak alınacak ve uygun bir zamanda duyurulacaktır,” dedi.
