Çevirmenin notu: Aşağıda çevirisini verdiğimiz makale Financial Times’ta yayınlandı. Avrupa’da, özellikle İtalya’da Giorgia Meloni’nin iktidara gelişiyle dikkat çeken ‘liberalizm’ karşıtı ‘ulusal muhfazakârlık’ akımının Kanal’ın öte yanından güçlü bir destekçisinin olması hayli manidar. Birleşik Krallık’ta Muhafazakâr Parti tarafından düzenlenen konferans, Londra’nın Brexit’ten sonra Kıta’daki ‘avroseptik’ ve muhafazakâr hareketleri nasıl ve ne oranda yönlendirdiğine ilişkin de ipuçları sunuyor. Ulusal muhafazakârlığın üç ana eğilimi bulunmaktadır: yasadışı göçe karşı katı engeller, yasal göçün azaltılması ve AB’ye düşmanlık. Buna ‘anti-woke’ söylem, aile ve Hıristiyanlığın ulusun ve Avrupa’nın temeli olduğuna ilişkin inanç ve sömürgeciliğe-emperyalizme yönelik ‘retrospektif’ eleştirilere itiraz (“Sömürgecilik o kadar da kötü değildi”) da eklenmelidir. Ünlü Amerikan muhafazakâr dergisi The American Conservative ise Giorgia Meloni’den yola çıkarak ‘ulusal muhafazakârlık’ın üç ana kaidesi olduğunu yazmıştı: milli egemenlik, geleneksel aile ve (Avrupa’nın) hıristiyan değerleri. Yazar, İsveç ve İtalya’da seçimlerden başarıyla çıkan sağ partilerin kendilerine İngiliz muhafazakâr düşünür Sir Roger Scruton’u örnek aldıklarına dikkat çekiyor ve bu partileri ‘Anglo-Muhafazakâr’ olarak adlandırıyor. Daha iyi bir tercih düşünülemezdi.
Yeni Sağ Avrupa’da yükselişte
John Lloyd
Financial Times
19 Haziran 2023
Londra’da kısa süre önce düzenlenen ‘ulusal muhafazakârlık’ konulu bir konferans, azınlıktaki bir siyasi eğilimin anlamsız bir gösterisi olarak değerlendirildi. Konferans, Birleşik Krallık hükümetinin özellikle göçmenlik konusundaki politikalarına sağdan gelen eleştirileri bastırmak için gerici bir forum olarak görüldü. Amerika’dan ithal, evde tutulması daha iyi.
Ama öyle değil. Kökleri vatan, aile, Hıristiyanlığa bağlılık ve egemenliğe dayanan ulusal muhafazakârlık, başlangıcından bu yana İngiliz muhafazakârlığının bir parçası olmuştur. Bunun da ötesinde, artık AB’nin Yeni Sağ ya da aşırı sağ partilerinin işletim sistemi olarak ortaya çıkmaktadır. Brexit’e rağmen, İngiliz ulusal muhafazakârlığı paradoksal bir şekilde bu Avrupa partilerinin tabanını oluşturmaya yardımcı olmaktadır.
İçişleri Bakanı Suella Braverman konferansta yaptığı konuşmada ‘genel göç rakamlarını aşağı çekmemiz gerektiğini’ vurguladı. İtalya’nın yanı sıra Yunanistan ve Danimarka’yı da ‘aynı şekilde düşünen’ ülkeler olarak nitelendirdi.
Geçtiğimiz Eylül ayında yapılan genel seçimlerde başarılı olan iki parti –İsveç Demokratları ve lideri Giorgia Meloni İtalya’nın ilk kadın başbakanı olan İtalya’nın Kardeşleri– siyasi yönelim olarak güçlü bir şekilde Anglo-Muhafazakârdır. İsveç Demokratları’nın seçim manifestosunun mimarı Mattias Karlsson, bana merhum Muhafazakâr filozof Sir Roger Scruton’un çalışmalarına saygı duyduğunu söyledi.
Meloni de İngiliz muhafazakârlığını bir ideal olarak görüyor. 2021 tarihli otobiyografisi Io Sono Giorgia’da (“Ben Giorgia’yım”) Scruton’un ‘bir insanın yapabileceği en önemli şey yuva kurmak ve bunu çocuklarına aktarmaktır’ sözünü alıntılıyor. Scruton kültü yayılıyor: Budapeşte’de üç Scruton kafesinden oluşan küçük bir zincir var.
Yeni Sağ gruplar da hızla yayılıyor. İspanya’nın üçüncü büyük partisi Vox, geçen ay yapılan bölgesel seçimlerde meclis üyesi sayısını büyük ölçüde arttırdı ve Temmuz ayında yapılacak ulusal seçimleri kazanması halinde merkez sağ Halk Partisi ile koalisyona girebilir. Nisan ayında yapılan bir Ifop anketi Marine Le Pen’in Fransa’daki en popüler siyasetçi olduğunu ortaya koymuştu.
Finlandiya Ulusal Koalisyon partisi ve Yeni Sağ Finler partisi, birçok Koalisyon üyesinin rahatsızlığına rağmen Cuma günü bir koalisyon ilan etti.
Şu anda ülkenin tüm ana akım partileri tarafından ulusal düzeyde bir koalisyon ortağı olarak dışlanan Almanya için Alternatif, anketlerde muhalefetteki merkez sağ Hıristiyan Demokratların hükümete geri dönmek için onunla işbirliği yapmak zorunda kalıp kalmayacağı sorusunu gündeme getirecek kadar iyi durumda.
Yine de Alman İnsan Hakları Enstitüsü tarafından hazırlanan bir rapor, AfD’nin yetkililerin yasaklamayı düşünmesi için gerekli tüm koşulları karşıladığını iddia ediyor. Raporda AfD’nin ‘ırkçı ve aşırı sağcı hedefler’ güttüğü, ırkçı ve milliyetçi tutumları normalleştirmek için kabul edilebilir söylemin sınırlarını değiştirdiği ve insan onurunun dokunulmazlığına ilişkin anayasal güvencelerin altını oymaya çalıştığı iddia ediliyor.
Yeni Sağ düşüncenin ana unsurları arasında yasadışı göçe karşı katı engeller, yasal göçün azaltılması ve AB’ye düşmanlık yer almaktadır – İngilizler gibi ayrılma derecesinde değil ama daha fazla entegrasyonu durdurma ve gerçekleşmiş olanı küçültme kararlılığı ile.
Ahlakın, toplulukların ve ulusun temeli olarak aileye olan kesin inanç; Avrupa’da şu anda ikame seviyesinin oldukça altında seyreden doğum oranlarını yükseltme çabası; ve demokratik değerlere yönelik tehlikeler olarak ‘woke’, iptal kültürü ve emperyalizm için geriye dönük suçlama görüşü.
Birçok parti, birkaç on yıl içinde yok olacağından korksa da Hıristiyanlığı güçlü bir şekilde desteklemektedir. Meloni Katolik olduğunu ve doktrinel olarak muhafazakâr olan son papa 16. Benedict’e bağlılığını vurgulamaktadır.
Yeni Sağ partiler genellikle neofaşist ya da postfaşist olarak tanımlanmaktadır. İsveç Demokratları ve İtalya’nın Kardeşleri gibi bazılarının kökleri o dünyaya dayanıyor. Fakat kendilerini aşırı sağ görüşlerden, ırkçılıktan ve antisemitizmden arındırılmış ulusal muhafazakârlar olarak yeniden tanımlıyorlar. Ana seçmenleri olan çalışan ve alt orta sınıflara vurgu yaparak sınıflar arası bir çağrıda bulunuyorlar.
Bu sınıflardan seçmenler, özellikle de erkekler, kendilerini Eski Sol’dan ziyade Yeni Sağ tarafından daha iyi temsil ediliyor olarak görmektedir.
İtalya ve İsveç’ten sonra Avrupa’da bu türden daha fazla partinin seçimlerde ilerleme kaydetmesi muhtemeldir. Hepsinin önündeki zorluk, yetkin bir şekilde hükümet edebildiklerini ve muhaliflerinin endişe ve telaşlarına rağmen demokrat kaldıklarını kanıtlamak olacaktır.
