AB savunma şirketleri tarafından AB araştırma ve inovasyon fonlarına ilişkin olarak hazırlanan bir rapor, hükümetleri projeleri finansal olarak desteklememekle ve projeler için uzun vadeli bir perspektiften yoksun olmakla suçluyor.
Euractiv tarafından görülen rapor, Avrupa Komisyonu’nun Avrupa Savunma Fonu (EDF) da dahil olmak üzere AB savunmasıyla ilgili politika ve programlara ilişkin Uzman Grubu çatısı altında toplanan büyük şirketler ve düşünce kuruluşlarının tavsiye ve eleştirilerini içeriyor.
Belge, fonda 2025 yılında yapılması planlanan ve kısa bir süre önce kamuoyu görüşüne açılan reform öncesinde Komisyon ile paylaşıldı.
2021 yılında yedi yıllığına oluşturulan 7 milyar avroluk EDF, savunma sektöründe araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) alanında işbirliğini teşvik etmeyi ve kıtada yeni teknolojileri geliştirmeyi amaçlıyor.
Avrupa’da savunma araştırma ve geliştirmesinde sınır ötesi işbirliği genellikle normdan ziyade istisna. Fakat EDF’nin faaliyete geçmesinden bu yana geçen birkaç yılda, küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) de dahil olmak üzere işbirliğinin arttığı sektör raporunda vurgulanıyor. Daha da fazla işbirliği yapmalarına yardımcı olmak için çeşitli öneriler sıralıyorlar.
AB fonlarının tükenmesi endişesi
İşbirliği konusunda kaydedilen ilerlemeye rağmen, raporun arkasındaki şirketler Komisyona yönelik bir dizi pratik kaygının altını çiziyor.
Tavsiyelerde öne çıkan husus, özellikle yenilikçi ve ezber bozan teknolojiler için, şirketlerin araştırma ve geliştirme aşamalarından sonra ürünlerinin üretim ve sanayileşme aşamalarına bakabilmeleri gerektiği.
Sanayileşme ve ürünlerin AB hükümetlerine satışı göz önünde bulundurulmadığında şirketler, işbirliğine dayalı çıktılarının rafa kaldırılacağından ve AB fonları tükendiğinde bir daha bakılmayacağından endişe duyuyor.
Projeler arasında, önceki yıllarda kaydedilen ilerlemenin üzerine yenilerinin eklenmesini sağlayacak bir koordinasyon mekanizmasının bulunmaması da sorunu daha da derinleştiriyor.
EDF çok yıllı bir fon olmasına rağmen, projeler finansman için yıl bazında seçiliyor. Bir şirket bir yıl bir proje üzerinde çalışmaya başlarsa, bir sonraki yıl da seçileceğinin garantisi yok.
Silah şirketleri, Ar-Ge’nin ötesinde finansman istiyor
Uzman grubu ayrıca finansmanın sadece savunma teknolojilerinin araştırma ve geliştirilmesine değil, aynı zamanda “daha ileri aşamalardaki (prototip veya Tam Operasyonel Yetenek) projelerin daha yüksek oranda” finanse edilmesine odaklanması gerektiğini savunuyor.
Diğer fikirler arasında “konsorsiyum liderleri veya ana yükleniciler için gerçek bir proje yönetimi rolüne izin veren” proje yönetimi maliyetleri için finansman yer almaktadır.
Ayrıca, fizibilite çalışmalarının yanı sıra “zaman çizelgeleri ve bütçeler de dahil olmak üzere operasyonel/askeri gereksinimlerin gerçek anlamda uyumlaştırılmasına ve koordinasyonuna olanak tanıyan” araştırma akışı için finansman talep ediliyor.
Bu sonuncusu için, “Yeni kabiliyetler için ortak gereksinimler ve uygulama yol haritaları üzerinde anlaşmaya varmak üzere üye devletler arasında işbirliğini artırmak için temel olacaktır,” deniyor.
“Ulusal hükümetler sorumluluklarını yerine getirmeli”
Yazarlar, sınır ötesi işbirliğinin bir diğer önemli itici gücünün de, AB ile projeleri ortaklaşa finanse etmesi gereken ulusal hükümetleri anlaşmanın kendilerine düşen kısmını yerine getirmeye zorlamak olduğunu öne sürüyor.
Yazarlar, herhangi bir reformun “Avrupa savunma fonu ve ulusal fonların olası kombinasyonunu dikkate alarak projelerin tam finansmanını güvence altına alması” gerektiğini savunuyor.
Ayrıca, EDF’nin Ar-Ge faaliyetleriyle ilgili tüm potansiyel maliyetleri kapsaması gerektiğini, bunun da “mevcut hibe modelinin tam olarak kapsamadığı savunma faaliyetlerinin gerçekliğiyle uyumlu olacağını” yazıyor.
Grup ayrıca, Fransa ve Almanya tarafından yapılan bir öneriyi tekrarlayarak, EDF ile üye devletlerin daimi yapılandırılmış işbirliği (PESCO) arasında “daha güçlü ve resmi bir bağlantı” olması gerektiğini düşünüyor.
Üye devletler ve Parlamento, Avrupa Savunma Yatırım Programı (EDIP) adı altında savunma sanayi işbirliğine yönelik yepyeni bir daimi çerçevenin oluşturulmasını tartışırken PESCO da gözden geçiriliyor.
