AB’nin ‘mühimmat üretimini artırma’ planı, birçok AB ülkesi tarafından şüpheyle karşılanıyor. Euractiv’e konuşan diplomatlar, Avrupa Komisyonu’nu ‘acil durum’dan faydalanarak yetki gaspı yapmakla suçluyor.
Bazı AB diplomatlarına göre toplam 21 üye ülke, Avrupa sanayisinin mühimmat üretim kapasitesini önümüzdeki yıl bir milyon mermiye çıkarması öngörülen Mühimmat Üretimini Destekleme Yasasından (ASAP) bazı hükümlerin çıkarılmasından yana.
AB diplomatlarından biri, Almanya’nın başını çektiği grubun, AB yürütme organının üye devletlerin yetkilerini ‘gereksiz’ olarak nitelendirdikleri bir şekilde ‘aşmasını’ kınadıklarını söyledi.
Hedef mühimmat üretimini artırmak ama…
Komisyon’un önerisine karşı çıkan ülkeler arasında Belçika, Bulgaristan, Estonya, Malta ve Lüksemburg’un yanı sıra AB dönem başkanlığını yürüten İsveç de yer alıyor. Stockholm, müzakerelere başkanlık ettiği için tarafsız kabul ediliyor.
İtirazlar, AB büyükelçilerinin bugün (Çarşamba), bu ayın başlarında metni onaylamış olan Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu ile kurumlar arası müzakerelere başlamak üzere pozisyonları üzerinde anlaşmaya varmaları beklenirken geldi.
Avrupa Komisyonu tarafından geçen ay önerilen metin, blok genelinde mühimmat üretiminin artırılmasını kolaylaştırmak için engelleri ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Bu artış, AB üyelerinin stoklarındaki boşlukların doldurulmasına ve Ukrayna’nın acil mühimmat ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olacak.
Üye devletler egemenliklerini ve şirketlerini korumak istiyor
Ne var ki AB yürütme organı tarafından önerilen düzenleyici istisnalar, ulusal şirketlerini ve egemenliklerini korumak isteyen üye devletleri rahatsız ediyor.
Tartışmanın merkezinde, Avrupa Komisyonu’na ve küçük bir grup üye devlete öncelikli sipariş verme izni verilip verilmeyeceği yatıyor.
Üye devletler ayrıca potansiyel tedarik zinciri darboğazlarını ve fırsatlarını belirlemek üzere şirketlerin hassas bilgileri AB yürütme organı ile paylaşmasına yönelik kısıtlamaları da ortadan kaldırmak istiyor.
Ayrıca şirketlerin, yönetmelik çerçevesinde, genellikle gerekli olan hükümet destekli ihracat lisansı olmaksızın askeri teçhizatın AB içi transferini yapma hakkını da geri almak istiyorlar.
Fransız komiser ısrarlı
Avrupa savunma sanayinden de sorumlu olan İç Pazar Komiseri Thierry Breton öneriyi sunarken, “Geçici olarak kaldırılması için (…) bazı düzenleyici engeller tespit ettik,” demişti.
Breton daha sonra öncelikli siparişleri destekleyerek, mevcut üretimi Ukrayna’nın ihtiyaçlarına yönelik olarak yeniden yönlendirebilmenin önemli olduğunu savunmuştu.
İsveç, tasarıya yönelik bazı alternatifler geliştirdi. Bunlardan biri, şirketlerin bilgi paylaşımını gönüllülük esasıyla sınırlandıran ve öncelik dereceli emirlerin kapsamını daraltarak sınırlandıran, ceza uygulama olasılığını ortadan kaldıran ve üye devletlerin kontrolünü bir güvence olarak artıran değişiklikleri içeriyor.
Diğer bir seçenek ise şirketlerin bilgi paylaşımının tamamen kaldırılması, öncelik dereceli emirlerin kapsamının AB fonlarının önemli desteğinden yararlanan şirketlerle sınırlandırılması, ceza uygulama imkanının kaldırılması ve üye devletlerin kontrolünün bir güvence olarak artırılmasını içeriyor.
Bir AB diplomatı, üye devletlerin öncelikli siparişlerin daha sonraki bir versiyonu üzerinde anlaşmak için müzakere masasına geri dönebileceğini, ancak bunun ‘önümüzdeki görüşmelere ve tartışmalara bağlı olacağını’ söyledi.
Breton da yönetmeliği sunarken, “Savaş ekonomisi moduna geçmemiz gerekiyor,” demişti. Breton gazetecilere yaptığı açıklamada, teklifle birlikte 12 ay içerisinde Avrupa’daki üretim kapasitesini yılda 1 milyon mermiye çıkarabileceklerini kaydetmişti.
