Biden yönetimi, federal fon alan ABD ‘ileri teknoloji’ şirketlerinin 10 yıl boyunca Çin’de fabrika kurmasını yasakladı.
Karar, ABD’de yerel yarı iletken endüstrisini geliştirmeyi amaçlayan 50 milyar dolarlık bir planın parçası olarak açıklandı. Böylece, ABD’nin yarı iletkenlerin üretiminde Çin’e olan bağımlılığının azaltması hedefleniyor. ABD’li şirketler, küresel bir mikroçip sıkıntısı ile karşı karşıyalar ve bu durum üretimi de yavaşlatıyor.
Konuyla ilgili konuşan ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, Yarı İletkenler Üretmek Amacıyla Yardımcı Teşvikler Yaratma (CHIPS) fonu alanların “ulusal güvenliği tehlikeye atmamalarını temin etmek adına”, bu şirketlerin 10 yıllık bir süre için Çin’de ileri teknoloji geliştirmelerine izin verilmeyeceğini açıkladı.
Parayı alan şirketler, yalnızca Çin’deki mevcut fabrikalarını Çin pazarına hizmet etmek için genişletebilecek.
ABD şu anda, otomobillerden cep telefonlarına kadar her şeyin anahtarı olan küresel yarı iletken üretiminde yaklaşık yüzde 10’luk paya sahip. Bu pay 1990’larda yüzde 40 civarında idi.
Küresel üretimin yaklaşık 4’te 3’ü coğrafi olarak Tayvan, Güney Kore ve Çin’de yoğunlaşmış durumda.
Soğuk Savaş zihniyeti
Washington’daki Çin Büyükelçiliği, yarı iletken yasa tasarısına karşı çıkarak, “Soğuk Savaş zihniyetini” anımsatan bir durum olarak nitelendirdi.
ABD ayrıca, Japonya, Güney Kore ve Tayvan ile çip üretiminde Çin’e karşı bir blok oluşturarak, bu sektördeki üstünlüğünü yeniden elde etmeyi amaçlıyor. Dörtlünün eylül ayında bu konuda toplanacağına dair iddialar basında yer aldı.
Teknoloji rekabeti
Küresel hegemonyasının en önemli araçlarından biri olan teknoloji üstünlüğünü Çin’e kaptıran ABD, bu konuda yaptırımların yanı sıra, sık sık dizginleyici adımlara da başvurmaya başladı.
Washington geçen sene, özellikle de yapay zeka ve yarı iletkenler alanında Çin ile rekabeti esas alan, ABD Yenilikçilik ve Rekabet Yasası’nı yürürlüğe sokmuştu. ABD Başkanı Joe Biden da ağustos ayında, ABD’nin teknolojik üstünlüğünü Çin’e kaptırdığına dair baskın söylemler arasında, yüksek teknolojili üretim ve bilimsel araştırmalara 280 milyar taahhüt eden yasayı imzalamıştı. Bu yasaklayıcı önlemler ve destek paketleri ile, ABD’nin Çin önderliğindeki Asya tedarik zincirine bağımlılığının azaltılması amaçlansa da Washington’ın tutumu giderek daha ‘yasakçı’ bir hal alıyor. Daha önce ülkede TikTok kullanımını yasaklayan ABD, geçtiğimiz yıllarda da Çin’in 5G teknolojisini Avrupa’da yasaklatabilmek için tehdit ve şantajlara başvurmuştu.
Amerikan şirketleri endişeli
5G konusunda olduğu gibi Pekin’e üstünlüğü kaptırmak istemeyen Washington, bu sefer çip endüstrisinde tehdit dışında önlemlere de başvurdu. Bu yasaktan doğrudan etkilenecek olan ABD’li çip üreticileri ise bu durumdan endişeli.
Bu ayın başında, ABD’li yetkililer Nvidia ve AMD teknoloji şirketlerine Çin’e yapay zeka çiplerinin satışını durdurmalarını söylemiş. BBC’ye konuşan, Wedbush Securities yatırım şirketi analistlerinden Dan Ives, kısıtlamaları Nvidia için “mideye atılan bir yumruk” olarak nitelendirdi ve Çin ile jeopolitik gerginlikleri körükleyeceğini kaydetti.
