Bulgaristan’da iktidardaki koalisyonun Rusya enerjisine bağımlılığı azaltmak için adım atmak istemesi nedeniyle ülke iktisadi ve siyasi bir krizin eşiğinde. Burgaz’da bulunan rafinerinin sahibi ve toptan satış piyasasında tekel konumunda bulunan Rus özel şirketi Lukoil ile çatışmak, akaryakıt piyasasında dengeleri değiştirebilir.
Bulgaristan’ın, Rus enerji kaynaklarından uzaklaşmaya karşılık Schengen ve Avro Bölgesine kabul edilme pazarlığı yaptığı da ileri sürülüyor.
Koalisyon üyesi ve isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkili EURACTIV’e verdiği demeçte, “Henüz hiçbir şeye karar verilmedi. Bu konu tartışılacak,” dedi.
EURACTIV’in kaynakları, Başbakan Nikolay Denkov’un Lukoil’e karşı, Balkanların en büyük rafinerisini devletleştirmeyi da içerebilecek sert bir hamleye karşı olduğunu ve rafinerinin garantili tedarikle çalışmaya devam etmesi ve yakıt fiyatlarının önemli ölçüde artmaması konusunda ısrarcı olduğunu söylüyor.
Hükümet, Bulgaristan’ın 2024 baharına kadar Rus petrolü ile çalışmaya devam etmesini önerirken, parlamento çoğunluğu bu sürenin 2023 sonuna indirilmesinde ısrar ediyor.
İkinci sorun ise Bulgar siyasetindeki ve petrol sektöründeki gölge oyuncuların da perde arkasından rafinerinin kontrolünü ele geçirmeye çalışabilecek olması.
Hızlı fesih konusunda en ısrarcı olanlar arasında eski başbakan Boyko Borissov’un parlamentodaki en büyük partisi GERB ile Türk azınlık partisi DPS ve parlamento kulislerinde Magnitsky Küresel Yasası yaptırım listesinde yer alan DPS milletvekili Delyan Peevski de yer alıyor.
En gerçekçi seçeneğin, Bulgaristan’ın Lukoil’i rafineriyi yabancı bir yatırımcıya satmanın en iyi çözüm olduğuna ikna etmesi olduğu iddia ediliyor. EURACTIV kaynaklarına göre tek gerçekçi seçenek ABD’li bir yatırımcı; zira büyük Avrupalı şirketler, Rusya ile ilişkileri bozmamak için bu işe girmek istemiyor.
Hükümetin Lukoil’e karşı adım atmakta tereddüt etmesinin bir diğer nedeni de olası bir yanlış hamle ile birlikte ülkede enflasyonun fırlama ve hükümeti dağıtma ihtimali. EURACTIV’in gördüğü ve hükümetin Güvenlik Konseyine sunulan gizli bir raporda, karşı istihbarat ajansı (SANS), Bulgaristan’ın deniz yoluyla Rus ham petrolünü ithal etmek için aldığı muafiyetin kaldırılması halinde, yakıt fiyatlarının litre başına en az 0,10-0,15 avro artacağını öngörüyor. SANS’ın raporu yetkilileri alarma geçirdi. Hükümet ve özel servisler, muafiyetin zamanından önce sona erdirilmesinin olası etkilerini tartıştı. Tahminlere göre bunun sonucunda yakıt fiyatları litre başına en az 20 ila 25 sent artacak.
Parlamentonun sonbahar oturumunda muafiyetin geleceğini karara bağlaması bekleniyor.
Lukoil, kalan bir buçuk yıl içinde tedariki çeşitlendirmek için hükümete bir plan sunmuş değil. Bu nedenle 1 Ocak 2025’te rafineri sadece Rus olmayan petrolle çalışmaya başlayacak. Bu arada hükümet, Lukoil’in devraldığı ülkenin tek petrol limanı Rosenets’in 35 yıllık imtiyazını da sona erdirdi.
