Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi zirvenin ardından yaptığı açıklamada Devlet Başkanları Xi Jinping ve Joe Biden’ın “güveni artırma, farklılıkları yönetme ve işbirliğini genişletme” arayışında olduklarını söyledi.
Görüşmenin ardından Kaliforniya’da gazetecilere konuşan Wang, iki tarafın, ordular arası üst düzey iletişimin yeniden başlatılması ve ABD’deki fentanil kriziyle mücadele için bir çalışma grubu kurulması gibi geniş çapta beklenen anlaşmalar da dahil olmak üzere birçok alanda fikir birliğine vardığını söyledi.
Wang’ın “tarihi”, “kapsamlı” ve “derinlemesine” olarak nitelendirdiği görüşmede iki lider San Francisco dışındaki Filoli malikanesinde dört saat boyunca görüştü. Wang ayrıca bu görüşmenin gelecekte “istikrarlı ve sağlıklı” ilişkiler yürütmek için kılavuz ilkeler ortaya koyacağını söyledi.
Biden, gümrük tarifeleri, Tayvan, Güney Çin Denizi ve yüksek teknoloji rekabeti gibi konulardaki ciddi bozulmanın ardından altı yıl sonra ilk kez ABD’yi ziyaret eden Çin liderine devlet ziyareti düzeyinde bir karşılama yaptı.
Wang, “San Francisco toplantısı güveni artırmak, şüpheleri gidermek, farklılıkları yönetmek ve Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki işbirliğini genişletmek için önemli bir toplantıdır” dedi.
Wang ayrıca Çin Devlet Başkanı’nın Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği zirvesi için Kaliforniya’yı ziyaret ederken ABD’li mevkidaşı tarafından ayrı bir zirveye davet edildiğini de vurguladı.
Çinli bakan, her iki tarafın da iş, ekonomi, finans, ihracat kontrolleri, Asya-Pasifik meseleleri, okyanuslar, silahların kontrolü ve yayılmanın önlenmesi ve dış ilişkiler konularında istişareleri artıracağını söyledi.
ABD ve Çin son aylarda ilişkilerin çözülme işaretleri göstermesiyle birlikte farklı konularda çok sayıda çalışma grubu kurdu. Ancak bu çalışma grupları arasında, iki ülke orduları arasında giderek artan sayıda karşılaşmaya sahne olan Asya-Pasifik bölgesini kapsayan bir çalışma grubu yer almadı.
İkili ayrıca, iki taraf arasında tırmanan teknolojik rekabet nedeniyle ABD Kongresi’nde uzun süredir devam eden anlaşmanın feshedilmesi yönünde artan çağrılara rağmen ABD-Çin Bilim ve Teknoloji İşbirliği Anlaşması’nın yenilenmesi için müzakerelerin başlatılması konusunda mutabık kaldı.
Taraflar Çin-ABD Ortak Tarım Komitesi’ni yeniden başlatma ve iki ülke arasında henüz Kovid öncesi seviyelere dönmemiş olan doğrudan uçuş sayısını “önemli ölçüde arttırma” konusunda da mutabık kaldılar.
Wang ayrıca Ukrayna ve Gazze savaşları, iklim değişikliği ve yapay zeka konularında “çok yönlü iletişim” kurulduğunu belirtti.
Zirveden saatler önce iki taraf iklim değişikliğiyle mücadele için ortak bir eylem planı yayınladı ve ayrıca yapay zekâ konusunda hükümetler arası bir diyalog mekanizması kurulması konusunda anlaştı.
Taraflar ayrıca Pekin’in ABD’den tek Çin ilkesine uymasını ve Tayvan’ı silahlandırmayı durdurmasını istemesini de içeren “bölünmelerin” olduğu konuları da ele aldılar.
Beyaz Saray’a göre Biden Xi’ye ABD’nin tek Çin politikasının değişmediğini söyledi ve Tayvan Boğazı’nda askeri “itidal” çağrısında bulundu.
Biden yönetimi adaya yönelik silah satışlarını artırdı ve ABD ordusu Tayvan Boğazı’ndan düzenli olarak “seyrüsefer serbestisi” geçişleri yaptı, bu da genellikle Halk Kurtuluş Ordusu’nun karşılık olarak güç gösterisini tetikledi.
İki süper güç arasındaki gerilim, Washington’un Çin’in yarı iletken ihracatı da dahil olmak üzere, askeri amaçlı kullanılabileceğinden korktuğu hassas teknolojilere erişimini sınırlamaya yönelik tedbirleri artırmasıyla teknoloji cephesine de sıçradı.
Wang, Xi’nin Biden’a bu kısıtlamaların “riski azaltmadığını”, aksine risk yarattığını söylediğini aktardı.
Çin Dışişleri Bakanı, “Bu yanlış uygulamalar ve bunun sonucunda Çin-ABD ilişkilerinde ortaya çıkan belirsizlik en büyük risk haline geldi. Çin’in bilim ve teknolojisini bastırmak, Çin’in yüksek kaliteli kalkınmasını engellemek ve Çin halkını kalkınma hakkından mahrum etmektir. Biz bunu asla kabul etmeyeceğiz ve onlar da asla başarılı olamayacaklar” dedi.
“Amerika Birleşik Devletleri Çin’in endişelerini ciddiye almalı, tek taraflı yaptırımları kaldırmalı ve Çinli şirketler için adil, hakkaniyetli ve ayrımcı olmayan bir ortam sağlamalıdır” diyen Wang’a göre Xi ayrıca Çin ve ABD’nin “rakip” yerine “ortak” olmaları ve karşılıklı yararları doğrultusunda hareket etmeleri gerektiğini söyledi.
