Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi Dış İlişkiler Komisyonu Direktörü Wang Yi, bugün (perşembe) ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bir araya geldi.
Görüşme, Wang’ın sağlık sorunları olduğu bildirilen Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang’ın yerine Çin’i temsil ettiği Endonezya’nın başkenti Cakarta’da düzenlenen yıllık ASEAN Dışişleri Bakanları toplantısının oturum aralarında gerçekleşti.
ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, toplantı, çok çeşitli konularda “ABD çıkarlarını netleştirmek ve yanlış algılama ve yanlış hesaplama riskini azaltarak rekabeti sorumlu bir şekilde yönetmek için açık iletişim kanallarını sürdürme çabalarının bir parçası” olarak nitelendirildi.
Blinken ve Wang’ın, farklılıklar ve potansiyel işbirliği alanları da dahil olmak üzere bir dizi ikili, bölgesel ve küresel sorun hakkında “samimi ve yapıcı” tartışmalar yaptığı kaydedilen açıklamada, Blinken’ın, “Tayvan Boğazı boyunca barış ve istikrarı korumanın önemini” vurguladığı ifade edildi.
ABD’nin, müttefikleri ve ortaklarıyla birlikte “özgür, açık ve kurallara dayalı bir uluslararası düzen” vizyonunu ilerleteceğinin açıkça belirtildiği vurgulanırken, iki tarafın, önümüzdeki haftalarda ve aylarda açık iletişim kanallarını sürdürme konusunda anlaştığı kaydedildi.
Askeri iletişim kanalları vurgusu
Görüşme, ikilinin, Blinken’ın iki günlük ziyareti sırasında Pekin’de buluşmasından sadece haftalar sonra geldi. Ayrıca, Çin’in ABD’deki yeni büyükelçisi Xie Feng de, ABD’nin Asya’dan sorumlu üst düzey savunma yetkilisiyle görüşmelerde bulundu ve bu görüşme sırasında Amerikan tarafı askeri iletişim hatlarını açık tutmanın önemini vurguladı.
Washington’daki Çin büyükelçiliği, Xie’nin ABD Hint-Pasifik güvenlik işlerinden sorumlu savunma bakanı yardımcısı Ely Ratner tarafından bir toplantıya davet edildiğini söyledi.
Büyükelçilikten yapılan açıklamada Xie’nin, ABD tarafını “engelleri kaldırmaya ve farklılıkları somut adımlarla yönetmeye” çağırdığı kaydedildi.
Pekin, ABD’nin Tayvan çevresinde artan faaliyetleri üzerine Washington ile askeri iletişimi sınırlamıştı.
Pekin, geçen ayın başlarında Singapur’da düzenlenen savunma forumu Shangri-La Diyaloğu sırasında ABD’nin savunma şefleri Lloyd Austin ve Li Shangfu arasında bir görüşme talebini reddetmişti. Bu arada Li Shangfu Rusya’ya silah ihracatı iddiasıyla ABD’nin yaptırım listesinde. Washington, Pekin’in itirazlarına rağmen Çin Savunma Bakanına yaptırımı kaldırmadı.
Blinken’ın bu olaydan birkaç hafta sonra Pekin’e yaptığı gezi diplomatik ve ticari iletişim kanallarını açsa da, askeri alanda herhangi bir ilerleme kaydedilmedi.
Bu ziyarette Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Blinken’a dünyanın “istikrarlı bir ABD-Çin ilişkisine” ihtiyacı olduğunu ve iki ülkenin “gergin ilişkileri sorumlu bir şekilde ele alması” gerektiğini söylemişti.
İkili ilişkilerde olumlu bir işaret
Singapur Ulusal Üniversitesi (NUS) Lee Kuan Yew Kamu Politikası Okulu’nda doçent olan Alfred Wu, South China Morning Post’a verdiği demeçte, Wang-Blinken toplantısının ABD-Çin ilişkileri için olumlu bir işaret olduğunu söyledi.
Pekin’deki Renmin Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Wang Yiwei de, görüşmelerin iki dünya gücünün “çatışmadan, farklılıkları daha iyi yönetmek ve korkulukları kaldırmak için iletişimi yeniden canlandırma aşamasına geçtiğini” kanıtladığını söyledi.
Blinken’ın ‘balon krizi’nin ardından Pekin’e planlı gezisini ertelemesi sonrası ikili ilişkiler daha da gerilse de, son haftalarda iki ülke arasındaki etkileşim arttı.
Geçen hafta Pekin’i ziyaret eden ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Çin’in yeni ekonomi ekibiyle “doğrudan, somut ve verimli” görüşmelerde bulunduğunu söylemişti. Ayrıca, gezisinin ABD-Çin ilişkilerini “daha güvenli bir temele” oturtmasına yardımcı olduğunu vurgulamıştı.
Yeni ziyaretçi John Kerry
ABD İklim Elçisi John Kerry, Çin’i ziyaret edecek bir sonraki üst düzey ABD yetkilisi olmaya hazırlanıyor. Pazar günü başlaması beklenen dört günlük gezi, Pekin’in dönemin Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin Tayvan ziyaretine verdiği tepkinin bir parçası olarak iklim işbirliğini askıya almasından neredeyse bir yıl sonra geliyor.
Çinli uzmanlar, Cakarta’daki üst düzey toplantının kısmen, Xi ile ABD Başkanı Joe Biden arasında bu yıl diplomatik forumlarda olası bir görüşmenin önünü açmayı amaçladığını söyledi.
Xi ve Biden daha önce Kasım ayında Bali’de düzenlenen G20 zirvesinin oturum aralarında bir araya gelmişti.
Renmin Üniversitesi’nden Wang Yiwei ise, Xi’nin Biden yönetimi altında Washington’a resmi bir ziyarette bulunmasının da son derece önemli olacağını belirtti.
Wang, 2024 ABD başkanlık seçimleri hızla yaklaşırken, Biden’ın Amerikan ekonomisini canlandırması gerektiğini ve bunun bir yolunun Çin’in ABD Hazine bonolarını boşaltmasını durdurmak olduğunu da sözlerine ekledi.
Washington ile bağları kötüleşirken ABD dolarının uluslararası işlemlerdeki hakimiyetine karşı giderek daha fazla temkinli davranan Pekin, elindeki tahvilleri kesmeye devam etti.
