Çin ve Vietnam, Vietnam Devlet Başkanı To Lam’ın Çin ziyaretini “tam bir başarı” olarak değerlendirirken, savunma alanındaki işbirliğini derinleştirme ve ilişkileri “yeni bir düzeye” taşıma sözü verdiler.
Salı günü geç saatlerde yayınlanan ortak bildiride Asyalı komşuların kapsamlı stratejik işbirliği ortaklıklarını geliştirmeye devam edecekleri ve “iki taraf ve iki ülke arasındaki ilişkileri yeni bir düzeye taşıyacakları” belirtildi.
“Her iki taraf da iki taraf ve iki ülke arasında üst düzey stratejik iletişimi sürdüreceklerini ve Çin-Vietnam ilişkilerinin gelişmesine ortaklaşa öncülük edeceklerini teyit ettiler” denilen bildiride, diplomasi ve güvenlik gibi ‘stratejik alanlarda’ işbirliğinin güçlendirileceği belirtildi.
Özellikle savunma ve güvenlik konularında Çin ve Vietnam, sınır, deniz ve sahil güvenlik değişimleri de dâhil olmak üzere iki ülke orduları arasında “her düzeyde” değişimleri artırma konusunda mutabık kaldılar.
Ayrıca “siyasi güvenliği ortaklaşa korumak için müdahaleyle mücadele … ve ‘renkli devrimlerin’ önlenmesi” konularında bilgi alışverişini ve deneyim paylaşımını artıracakları belirtildi.
12 maddelik ortak deklarasyon Lam’ın Çin’e yaptığı ve aralarında Devlet Başkanı Xi Jinping ve Başbakan Li Qiang’ın da bulunduğu üst düzey Çinli yetkililerle bir araya geldiği resmi ziyaretin sonunda yayınlandı.
Deklarasyona göre görüşmelerde her iki tarafın liderleri “dostane ve samimi bir atmosferde” ikili işbirliğinin yanı sıra uluslararası ve bölgesel meseleler hakkında görüş alışverişinde bulundu.
Demiryolu işbirliği
Lam, Vietnam Komünist Partisi’nin geçen ay hayatını kaybeden uzun süreli lideri Nguyen Phu Trong’un yerine genel sekreter olarak ilk yurtdışı ziyaretini gerçekleştirdi.
To Lam’ın gezisi sırasında Çin ve Vietnam, bağlantıdan finans ve sağlığa kadar çeşitli alanlarda işbirliği belgeleri imzaladı. Bildiride liderlerin “iki ülkenin demiryolları, otoyolları ve liman altyapısının sıkı bağlanabilirliğini” hızlandırma taahhüdünde bulunduğu belirtildi.
Bu amaçla Çin, Vietnam’ın demiryolu projelerini desteklemeyi ve “sınır ötesi ekonomik işbirliği bölgelerinin pilot inşaatını aktif olarak araştırmayı” kabul etti.
Pekin, bazı standart hatlı demiryolu projelerinin planlanmasını ve Lao Cai-Hanoi-Haiphong standart hatlı demiryolu projesinin fizibilite çalışmasını destekleyerek Vietnam’ı Fransız sömürge döneminden kalma demiryolu hattını Çin demiryoluna sorunsuz bir şekilde bağlayabilecek bir hatta yükseltmeye bir adım daha yaklaştıracak.
Deklarasyonda sıralanan diğer işbirliği alanları arasında yüksek teknoloji altyapısı, temiz enerji ve dijital ekonomi yer alırken, iki taraf da birbirlerinin firmaları için adil ve elverişli bir ortam yaratma sözü verdi.
Taraflar ayrıca sağlık hizmetleri ve afet önleme ve azaltma gibi alanlarda da alışverişi derinleştirme taahhüdünde bulundular.
Eşit ve çok kutuplu bir dünyayı teşvik etme vurgusu
Deklarasyonda Çin ve Vietnam’ın uluslararası düzeni korumaya çalışacakları ve “uluslararası adalet ve hakkaniyeti ve gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarını savunacakları” belirtildi.
“Eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünyayı ve kapsayıcı ve faydalı bir ekonomik küreselleşmeyi kararlılıkla teşvik edecekler” denilen bildiride, her iki ülkenin de ‘insan hakları meseleleri bahanesiyle’ ülkelerin içişlerine karışılmasına kesinlikle karşı oldukları belirtildi.
Pekin ve Hanoi ayrıca Birleşmiş Milletler ve Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) forumu gibi çok taraflı platformlarda koordinasyon ve işbirliğini güçlendirecek ve Çin, Vietnam’ın 2027’de APEC’e ev sahipliği yapmasını destekleyecek.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığında yapıcı çözümler
Güney Çin Denizi konusunda iki ülke liderinin “denizdeki farklılıkları daha iyi yönetme ve proaktif bir şekilde çözme” ihtiyacını vurguladıkları belirtilen bildiride, “her iki taraf için de kabul edilebilir temel ve sürdürülebilir bir çözümü aktif bir şekilde aramaya devam edecekleri” ifade edildi.
Vietnam’ın Güney Çin Denizi’nde Çin ile çakışan hak iddiaları var ancak Trong’un gözetiminde Hanoi, Pekin ile siyasi bağlarını son derece yüklü bölgesel konulardaki farklılıklarını öne çıkarmadan onarmayı başardı.
Bu haftaki ortak bildiride “Durumu karmaşıklaştıracak ve anlaşmazlıkları artıracak eylemlerden kaçınacağız” denildi.
Bildiride Xi’nin Lam’a yaptığı yorumlarda Çin’in Vietnam’ı “komşuluk diplomasisinde bir öncelik” olarak gördüğüne dair vurgular yinelendi.
Vietnam ise Çin ile ilişkilerini dış politikasının “her zaman en önemli önceliği olarak göreceğini” söyledi.
Açıklamada “Bu her iki tarafın da stratejik bir tercihidir” denildi.
“İki taraf Lam’ın Çin’e yaptığı devlet ziyaretinin tam bir başarı olduğu, ortak bir geleceğe sahip stratejik bir Çin-Vietnam topluluğunun inşasında önemli bir rol oynadığı ve bölgesel ve dünya barışı, istikrarı ve kalkınması için elverişli olduğu konusunda mutabık kaldı” ifadelerine yer verildi.
Lam’ın önce Guangzhou’ya ardından Pekin’e gerçekleştirdiği üç günlük Çin ziyareti, Güney Çin Denizi’nde gerilimin arttığı ve Çin’in Güneydoğu Asya’daki komşularıyla diplomatik temaslarda bulunduğu bir dönemde, Çin’in en üst düzey diplomatı Wang Yi’nin geçen hafta Tayland ve Myanmar’a yaptığı seyahatin ardından gerçekleşti.
