Bizi Takip Edin

Asya

Çin’in DeepSeek’i ABD’nin yapay zeka liderliğine gölge düşürdü

Yayınlanma

Çinli yapay zeka start-up’ı DeepSeek’in ilerlemeleri, ABD’nin çiplere milyarlarca dolar harcayarak yapay zeka alanındaki liderliğini sürdürüp sürdüremeyeceği konusunda şüphe uyandırınca teknoloji hisseleri pazartesi günü keskin bir düşüş yaşadı.

DeepSeek, şirketin geçen hafta ABD’li rakipleri OpenAI ve Meta’nınkilerle karşılaştırılabilir bir performans gösteren en son büyük dil yapay zeka modelini yayınlamasından bu yana yatırımcıların artan ilgisini çekti.

Start-up, ABD’li rakiplerinden çok daha az sayıda Nvidia çipi kullanarak eğitim modellerinde ilerleme kaydettiğini iddia ediyor ve Silikon Vadisi’nin gelecekte yapay zeka ile ilgili donanım alımları ve olası yatırım getirisi konusunda soru işaretleri yaratıyor.

Apple Store’da ChatGPT’yi geçti

Çinli şirketin OpenAI’nin ChatGPT’sine rakip olan sohbet robotu, hafta sonu ABD’de Apple’ın App Store indirme listesinde zirveye tırmandı.

Yapay zeka devriminin en büyük kazananlarından biri olan çip üreticisi Nvidia’nın hisseleri piyasa öncesi işlemlerde yüzde 9 düştü; Microsoft ve Meta yüzde 4 değer kaybetti. Hisse senedi vadeli işlemleri, teknoloji ağırlıklı Nasdaq’ta yüzde 3,6’lık bir düşüşe işaret ederken, S&P 500 endeksi yüzde 2,2 düşmeye hazırlanıyordu.

Hollandalı çip ekipmanı üreticisi ASML erken işlemlerde yüzde 9,7 düşerek Stoxx Europe 600 teknoloji endeksindeki yüzde 4,8’lik düşüşe öncülük etti.

Tokyo merkezli bir fon yöneticisi pazartesi günü yaşanan satışla ilgili olarak “Bu kesinlikle DeepSeek,” dedi ve yatırımcıların yapay zeka için yapılan donanım harcamalarının mevcut tahminlerden çok daha düşük olup olmayacağını hızla değerlendirdiklerini sözlerine ekledi.

Bu yıl toplam 280 milyar dolara ulaşmasını bekleyen UBS’ye göre, büyük sermayeli ABD teknoloji şirketleri tarafından yapılan yapay zeka yatırımı geçen yıl 224 milyar dolara ulaştı. OpenAI ve SoftBank geçtiğimiz hafta yapay zeka  altyapısına önümüzdeki dört yıl içinde 500 milyar dolar yatırım yapmayı planladıklarını duyurdu.

Yapay zeka altyapısı için elektrik donanımı sağlayan Siemens Energy’nin hisseleri yüzde 19 düştü. Schneider Electric yüzde 8,7 değer kaybetti.

Pictet Asset Management’ın baş stratejisti Luca Paolini, “Bu durum, fikir birliği olan ve tartışılmaz bir liderlik varsayımına dayanan her ticaret gibi yapay zeka ticaretinin de hala ne kadar savunmasız olduğunu gösteriyor,” dedi.

Tokyo’da, Japon çip şirketleri Disco ve Nvidia’nın ortaklarından Advantest sırasıyla yüzde 1,8 ve yüzde 8,6 değer kaybetti. Çin’in önde gelen çip üreticisi SMIC yüzde 8,4 geriledi.

Veri merkezleri için tel kablolar üreten Furukawa Electric, kasım ayından bu yana özellikle keskin kazançlar elde etmişti, ancak hisseleri pazartesi günü yüzde 11,3’ten fazla düşerek Nikkei 225 gösterge tablosundaki en büyük düşüşü yaşadı.

‘Yapay zekanın Sputnik anı’

Serbest yatırım fonu yöneticisi Liang Wenfeng tarafından kurulan DeepSeek, geçtiğimiz hafta otomatik olarak öğrenebilen ve kendini geliştirebilen büyük bir dil modelinin nasıl oluşturulacağını açıklayan ayrıntılı bir makale yayınladı.

Risk sermayesi yatırımcısı Marc Andreessen X’te “DeepSeek R1, yapay zekanın Sputnik anıdır” diye yazdı ve Sovyetler Birliği’nin yörüngeye ilk uyduyu yerleştirme başarısının ABD’ye yaptığı uyandırma çağrısıyla bir karşılaştırma yaptı.

Barclays’in gelişmekte olan piyasalar makro ve döviz stratejisi Asya başkanı Mitul Kotecha, “Teknoloji şirketlerine yönelik bu gümrük vergileri ve yatırım kısıtlamaları uygulanırken bile Çin’in boş durmadığı gerçeği biraz olsun ortaya çıkıyor gibi görünüyor” dedi.

‘Olumlu sonuçları olacak’

Bazı analistler piyasa tepkisinin abartılı olduğu ve DeepSeek’in ilerlemelerinin nihayetinde Nvidia gibi yapay zeka çip üreticileri için olumlu olacağı konusunda uyarıda bulundu.

Çip danışmanlık şirketi SemiAnalysis’in baş analisti Dylan Patel, yapay zeka modellerini eğitme ve çalıştırma maliyetlerinin düşürülmesinin uzun vadede işletmelerin ve tüketicilerin yapay zeka uygulamalarını benimsemesini daha kolay ve ucuz hale getireceğini söyledi.

Patel, “Eğitim ve çıkarım verimliliğindeki gelişmeler, YZ’nin daha da ölçeklenmesini ve yaygınlaşmasını sağlıyor” dedi. “Bu olgu, Moore Yasası’nın her iki yılda bir maliyeti yarıya indirdiği ve sektörün büyümeye ve çiplere daha fazla yetenek eklemeye devam ettiği yarı iletken endüstrisinde onlarca yıldır meydana geldi.”

Daha geniş CSI 300 endeksi yüzde 0,4 düşüşle kapanmasına rağmen, DeepSeek’in yarattığı heyecanla bazı Çin teknoloji hisseleri bugün yükseldi. Hong Kong’da Baidu yüzde 4, Alibaba ise yüzde 3 artışla kapandı.

BNP Paribas Çin Çoklu Varlık Yatırımları Başkanı Wei Li, “Teknoloji bugün yükseldi ve Çin’de genel hava oldukça olumlu” dedi.

Asya

Güney Kore’nin yeni başkanı Lee, ekonomik krize karşı işe koyuldu

Yayınlanma

Güney Kore’nin yeni başkanı Lee Jae-myung, perşembe günü ilk kabine toplantısını, durgun ekonomik büyümeyi ele almak ve hane halklarına yardım etmek için acil bir paket hazırlamaya odaklanarak gerçekleştirdi ve seçim kampanyasının en önemli vaatlerinden birini yerine getirmek için hızlı adımlar attı.

Devlet Başkanı Lee, Yoon Suk Yeol’un anayasaya aykırı olarak kısa süreli sıkıyönetim ilan etmesinin ardından görevden azledilmesi sonucu erken seçimlerden zaferle çıkarak çarşamba günü göreve başladı. Askeri yönetim girişimi, Yoon’un görevden alınmasına yol açtı ve Asya’nın dördüncü büyük ekonomisinde şok dalgaları yarattı.

Basın mensuplarına yaptığı kısa açıklamada Lee, aralık ayında Yoon’un görevden alınmasının ardından göreve gelen geçici hükümetin bıraktığı kabineye, halkın zor günler geçirdiği için işe koyulmak için kaybedecek zaman olmadığını söyledi.

Lee, yönetimde sürekliliği sağlamak için kabineyi ve ofis kadrosunu oluşturmak üzere acele ediyor.

Yeni lider, çarşamba günü cumhurbaşkanlığı ofisine girdikten sonra, bilgisayarların, yazıcıların ve hatta kalemlerin bile kaldırıldığını ve oranın “mezarlık” gibi sessiz olduğunu, oraya atanan hükümet yetkililerinin görev yerlerine geri gönderildiğini söyleyerek şaşkınlığını dile getirdi.

Lee, ekonomik toparlanmayı en önemli önceliklerinden biri haline getirdi ve büyümeyi desteklemek için en az 30 trilyon won (22 milyar dolar) tutarında mali harcamayı derhal başlatacağını taahhüt etti. Merkez bankası, mayıs ayında büyüme tahminini şubat ayındaki %1,5’ten bu yılın %0,8’ine düşürmüştü.

‘1997 Asya finansal krizinden daha zorlu bir dönem’

Lee, şu ana kadar sadece siyasi bir müttefiki ve deneyimli bir milletvekilini başbakan adayı olarak gösterdi. Başbakan olarak atanması parlamentonun onayını gerektiren Kim Min-seok çarşamba günü yaptığı açıklamada, ülkenin 1997 Asya finansal krizinden daha da zorlu bir ekonomik çalkantı ile karşı karşıya olduğunu ve bunun olumsuz dış faktörlerle daha da karmaşık hale geldiğini söyledi.

Kim, gazetecilere verdiği demeçte, “Bugün ekonomi düşüşe geçiyor ve durgunluk yaşıyor, bu yüzden durumun çok daha zor olduğunu düşünüyorum” dedi.

Önceki hükümet, otomobil, elektronik ve çelik gibi ülkenin ihracata bağımlı bazı önemli sektörlerini vuracak olan ABD’nin ağır gümrük vergilerini hafifletme konusunda çok az ilerleme kaydetmişti.

Analistler, Lee’nin, sıkıyönetim girişiminin ülkede bıraktığı derin izleri sarmaktan ABD’nin öngörülemeyen korumacı adımlarına karşı koymaya kadar, Güney Kore liderlerinin son on yılların en zorlu görevlerinden biriyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.

Lee, çarşamba günü ilk resmi etkinliği olarak ülkenin en üst düzey askeri yetkilisiyle görüştü.

Güney Kore’nin yeni Başkanı Lee Jae-myung, ulusu birleştirme, ekonomiyi canlandırma, komşularla arayı düzeltme sözü verdi

Okumaya Devam Et

Asya

Çin’in nadir toprak elementleri ihracat kısıtlamaları, Japonya’da Suzuki Swift üretimini durdurdu

Yayınlanma

Nikkei‘nin perşembe günü edindiği bilgiye göre, Japon Suzuki Motor, Çin’in nadir toprak elementleri ihracatına getirdiği kısıtlamalar nedeniyle parça sıkıntısı yaşandığı için Japonya’da kompakt Swift modelinin üretimini durdurdu.

Bu, Çin’in ihracat kontrollerinin bir Japon otomobil üreticisinin faaliyetlerini doğrudan etkilediği ilk vaka. Etkisi, Pekin’in vereceği tepkiye bağlı olarak diğer şirketlere de yayılabilir.

Elektrikli ve hibrit araçların motorları için hayati önem taşıyan nadir toprak metalleri, büyük ölçüde dünya üretiminin %70’ini karşılayan Çin’de üretiliyor.

Nisan ayında Çin hükümeti, ABD’nin Çin mallarına uyguladığı gümrük vergilerine misilleme olarak yedi tür nadir toprak metaline ihracat kısıtlamaları getirdi.

Suzuki, spor modeli hariç Swift modellerinin üretimini 26 Mayıs’tan 6 Haziran’a kadar askıya aldı. Şirket bunun nedenini açıklamadı. Çin’in ihracat lisanslarını geç vermesi nedeniyle parça tedariki gecikti.

Bazı Swift modellerinde yakıt tüketimini sınırlamak için basitleştirilmiş hibrit sistemler bulunuyor. Suzuki sadece hibrit sistemli modellerin üretimini durdurursa, üretim hattının verimliliği düşer. Bu nedenle şirket diğer modellerin üretimini de durdurmuş görünüyor.

Etkileri ABD ve Avrupa’da şimdiden hissedilmeye başladı. Mayıs sonunda, ABD’li otomobil üreticisi Ford Chicago’daki fabrikasında Explorer spor araçlarının üretimini geçici olarak durdurdu. Avrupa Otomotiv Tedarikçileri Birliği (CLEPA) de bazı otomotiv parça üreticilerinin fabrikalarını kapatmak zorunda kaldığını açıkladı.

Çin’in nadir toprak elementleri ihracat kısıtlamaları Avrupa otomotiv sektörünü vurdu

Okumaya Devam Et

Asya

Japonya’da doğum sayısı yeni bir düşüş rekoru kırarak %5,7 azaldı

Yayınlanma

Sağlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın çarşamba günü açıkladığı rakamlara göre, 2024 yılında ülkede ikamet eden Japon vatandaşlarının toplam doğum sayısı 686.061 olarak gerçekleşti ve bir önceki yıla göre %5,7 azaldı. Kayıtların tutulmaya başlandığı 1899 yılından bu yana yıllık doğum sayısının ilk kez 700.000’in altına düştüğü belirtildi.

Bu rakam, hükümetin tahminlerinden 14 yıl önce gerçekleşti ve keskin düşüş, Japonya’nın nüfus azalmasını daha da ağırlaştırarak ülke ekonomisi ve sosyal güvenlik sistemine ek baskı yaratıyor.

Toplam doğurganlık oranı, yani her kadının doğurganlık çağının sonuna kadar doğuracağı çocuk sayısı, bir önceki yılın 1,20’sinden 0,05 puan düşerek 1,15’e geriledi ve üst üste üçüncü yıl yeni bir rekor düşük seviyeye ulaştı. Bu oran, nüfusun korunması için gerekli olan 2,07’nin oldukça altında kaldı. Bu oran 2005’ten 2015’e kadar 1,26’dan 1,45’e yükselmişti, ancak 2016’dan bu yana düşüş eğiliminde.

Ulusal Nüfus ve Sosyal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nün Nisan 2023’te hazırladığı orta vadeli tahminlere göre, Japonya 2024 için 755.000 doğum ve 1,27 doğum oranı öngörmüştü. Yıllık doğum sayısının 2038’de 700.000’in altına düşeceği tahmin ediliyor.

2024 yılında evlilik sayısı bir önceki yıla göre %2,2 artarak 485.063’e yükseldi. Bu rakam, COVID-19 pandemisinin neden olduğu büyük düşüşün ardından iki yıl sonra ilk kez artış göstermiş olsa da, toparlanma zayıf kaldı. Toplam sayı, ikinci yıl üst üste 500.000’in altında kaldı ve savaş sonrası en düşük ikinci rakama ulaştı.

2024 yılında ölüm sayısı %1,9 artarak 1.605.298’e yükseldi. Doğumlar ile ölümlerin farkı olarak hesaplanan doğal azalma da 919.237 ile rekor seviyeye ulaştı. Bu rakam, bir önceki yıla göre yaklaşık 70.000 daha fazla olup, batı Japonya’daki Kagawa eyaletinin nüfusu olan yaklaşık 916.000 kişiye eşittir.

Hızlı nüfus azalması, Japonya’nın ekonomik geleceğine gölge düşürüyor. Çalışma çağındaki nüfus (15-64 yaş arası bireyler) azaldıkça işgücü sıkıntısı giderek daha ciddi hale geliyor. Son yıllarda daha fazla kadın ve yaşlı işgücüne katılmış olsa da, bu eğilim doğum oranındaki düşüşü telafi etmeye yetmeyecek.

Japonya’nın işgücü nüfusu 2023 yılında 69,25 milyondu. Tokyo merkezli Dai-ichi Life Research Institute’da ekonomist olan Takuya Hoshino’ya göre, işgücü sayısının 2035’ten itibaren azalmaya başlayarak 2050’de 62,87 milyona düşmesi bekleniyor. Hoshino, “İşgücü sıkıntısı daha da kötüleşecek ve sağlık hizmetleri, yaşlı bakımı ve lojistik gibi hizmetlerin sürdürülmesi son derece zor hale gelecek” dedi.

Nüfusun azalmasının, tüketici talebini zayıflatacağını ve şirketleri sermaye harcamalarını kısmaya zorlayacağını söyledi.

Ülkenin sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği sorgulanıyor. Sosyal yardımların mevcut düzeyde sürdürülmesi için, bugünkü ve gelecekteki çalışanların daha fazla katkı yapması gerekecek. Genç nesillerin yükünü hafifletmek için, ülke sosyal yardım ve hizmetleri kısmak zorunda kalabilir.

Henüz yeni doğan sayısında herhangi bir tersine dönüşün işareti yok. Bu yılın Ocak-Mart döneminde, yabancılar da dahil olmak üzere doğum sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,6 düştü.

1990’larda Japonya’da yıllık yaklaşık 1,2 milyon doğum gerçekleşiyordu ve bu bebekler şu anda çocuk doğurma çağındadır. 2000’lerin ortalarında doğum sayısı 1,1 milyonun altına düştü ve sonraki on yılda 1 milyonun altına indi. Japon hükümeti, bu eğilimi tersine çevirmek için 2030’lara kadar zaman olduğu uyarısında bulundu.

Doğum oranlarının düşmesi, diğer ülkelerin de karşı karşıya olduğu bir sorun. Güney Kore, toplam doğurganlık oranının 1’in altına düştüğü tek OECD üyesi (2024’te 0,75). Bu oran 2023’e göre hafif bir artış göstermiş olsa da, hala dünyadaki en düşük oranlardan biridir. Ard arda gelen hükümetler, durumu iyileştirmek için yeterince çaba göstermedikleri için sık sık eleştirilmektedir.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English