Çin’in dışa açılmasında Sincan atağı

Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nde (CASS) kıdemli araştırma görevlisi Prof. Xu Jianying Harici’ye konuştu: “Hem Çin merkezi hükümeti hem de Sincan yerel hükümeti dışa açılma için büyük çabalar sarf ediyor, sürekli ve uzun vadeli çalışmalar yürütüyor.”

Pekin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin Çin’in dışa açılmasında önemli merkezlerden biri haline gelmesini hedefliyor. Kuşak ve Yol Girişimi’nin öne çıkan ayaklarından biri olan Sincan’ın özellikle de güney sınırının ticari potansiyeli değerlendirilmeye başlandı.

Geçen yıl 1 Kasım’da 179,66 kilometrekarelik bir alanı kapsayan ve Kaşgar vilayeti, Urumçi ve Horgos’ta üç alt bölgeden oluşan Pilot Serbest Ticaret Bölgesi (FTZ) kuruldu. Yeni FTZ, 2023 yılında ithalat ve ihracat performansı göstererek, iş dünyasının da dikkatini çekti.

Örneğin 11 Kasım’da FTZ’nin Kaşgar bölgesi faaliyete geçti ve vilayette ticaret 2023 yılında hızla büyüdü. Kaşgar Gümrüğünden alınan verilere göre, ocak-kasım ayları arasında ithalat ve ihracat yıllık bazda %80,8 artarak 77,15 milyar yuana (10,87 milyar $) ulaştı. İl, Sincan’ın toplam dış ticaretine yüzde 24,1 oranında katkıda bulundu. Kaşgar, yüzde 90’ı Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olan 128 ülke ve bölgeyle ticari bağlantılara da sahip. Sincan’ın resmi olarak bir serbest ticaret bölgesi haline gelmesi ise beş yıl kadar sürebilir.

Çin ayrıca bölgenin Orta Asya ile bağlantılarını güçlendirecek yeni karayolları inşa ediyor. Bu projelerden biri de günümüz standartlarına göre dünyanın en uzun karayolu tüneli olması hedeflenen Tianshan Shengli tünelinin Tianshan Dağları’nı geçerek Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile uzmanların dış ticaret için giderek daha belirleyici bir alan olduğunu söylediği Orta Asya arasındaki alışverişler için “yeni yollar açması”.

2025’te açılması planlanan bu tünel bölgenin güney ve kuzey yarıları arasında çok önemli bir ulaşım bağlantısı görevi görecek ve Sincan’ın Orta Asya ile daha geniş bağlantılar kurmasını sağlayacak.

‘Sincan’ın dış dünyaya açık 17 limanı var’

Pekin’in Sincan’ı dışa açma çabalarını, Çin Sosyal Bilimler Akademisi’ne bağlı (CASS) Çin’in Sınır Bölgeleri Çalışmaları Enstitüsü’nde kıdemli araştırma görevlisi Prof. Xu Jianying ile konuştuk:

Prof. Xu Jianying’e göre hem Çin merkezi hükümeti hem de Sincan yerel hükümeti dışa açılma için büyük çabalar sarf etmiş, sürekli ve uzun vadeli çalışmalar yürütmüştür. Bu kapsamda ilk adımın limanın açılması olduğunu söyleyen Prof. Xu,  Sincan’ın kademeli olarak birçok liman açtığını ve şu ana kadar dış dünyaya açık 17 limanı olduğunu kaydetti. Ayrıca Sincan’ın Hindistan ve Afganistan dışında altı komşu ülkeyle de limanları olduğunu söyleyen Prof. Xu, “Örneğin Pakistan ile ünlü Hongqirapu Limanı var. Açılan 17 liman arasında 15 kara sınır limanı ve 2 hava limanı var” dedi.

Sonraki adımlar ekonomik kalkınma bölgeleri ve serbest ticaret bölgesi

İkinci adımın ekonomik bölgeyi yeniden başlatmak olduğuna işaret eden Prof. Xu Jianying, “2010 yılında Sincan’da biri Khorgos Ekonomik Kalkınma Bölgesi, diğeri Kashi Ekonomik Kalkınma Bölgesi olmak üzere iki ekonomik kalkınma bölgesi kuruldu. Bu iki bölge aynı zamanda Sincan’ın dış dünyaya açılması için önemli üslerdir” dedi.

Üçüncü adımın ise serbest ticaret bölgesinin kurulması olduğunu belirten Prof. Xu, “Çin hükümeti Sincan’da Urumçi, Kashi ve Khorgos olmak üzere üç şehri kapsayan bir serbest ticaret bölgesi inşa edileceğini duyurdu. Bu, Sincan’ın dış dünyaya açılmasının daha da geliştiğini gösteren önemli bir politikadır” ifadesini kullandı.

‘Altyapı ve ulaşım ağı hızla geliştirildi’

Yukarıda bahsedilen politikalara ek olarak, merkezi hükümetin Sincan’da başka birçok alan önemli çabalar sarf ettiğine işaret eden Prof. Xu, bölgede altyapı inşaatının hızla geliştiğini vurguladı. Ulaşım inşası açısından, Sincan’ın demiryolları, otoyolları, yüksek hızlı demiryolları ve havacılık ağının artık iyi geliştiğini ve hepsinin komşu ülkelerle bağlantılı olduğunu kaydetti.

Buna ek olarak, Kuşak ve Yol Girişimi’nin altı ekonomik koridoru olduğunu ve bunlardan dördünün Sincan’dan geçtiğini veya Sincan’la yakından ilgili olduğunu hatırlatan Prof. Xu; Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru, Çin-Orta Asya-Batı Asya Ekonomik Koridoru, Yeni Avrasya Koridoru ve Çin-Moğolistan-Rusya Ekonomik Koridoru’nun Sincan’ın Çin’in açılımı için çok önemli bir sınır haline geldiğini gösterdiğini vurguladı.

Prof. Xu Jianying ayrıca, merkezi hükümetin, Sincan yerel hükümetinin kendi kalkınma ve dışa açılma hızına uygun olarak dış kalkınma ve dışa açılmasını düzenlediğini kaydetti.