Çin Sahil Güvenliği’ni Pekin’in belirlediği deniz sınırlarını geçen yabancı uyrukluları gözaltına almaya yönlendiren ve Filipinli yetkililerin endişesine yol açan yeni Çin denizcilik hükümleri cumartesi günü yürürlüğe giriyor.
Geçen ay çıkarılan yönetmelik, “izinsiz giren” yabancıların yargılanmaksızın 60 güne kadar alıkonulmasına izin veriyor. Bu durumun sahil güvenliğin Güney Çin Denizi’nde balıkçılık yapan Filipinlileri hapsetmesine olanak sağlayabileceğini söyleyen Manila derhal uygulamayı kınadı.
Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr. bu hükmü ve öngördüğü “eylem türünü” “tamamen kabul edilemez” olarak nitelendirdi. Marcos Mayıs 2022’de seçildiğinde, selefinin Pekin’le olan yakın ilişkilerini tersine çevirerek Filipinler’i ABD’nin yanında yeniden konumlandırmıştı.
Filipinler Dışişleri Bakanlığı da kararnameyi kınayarak, Çin’in sahil güvenliğinin Filipinler’in münhasır ekonomik bölgesinde Filipinlileri yakalamak için bu kararnameyi kullanması halinde “uluslararası hukuku doğrudan ihlal etmiş olacağını” söyledi.
Bakanlık, “Bir devletin iç hukuku diğer devletlerin topraklarında, deniz bölgelerinde ya da yetki alanlarında uygulanamaz ve yürütülemez, ayrıca diğer egemen devletlerin uluslararası hukuk kapsamındaki hak ve yetkilerini ihlal edemez” dedi.
Geçen yıldan bu yana Çin ve Filipinler Güney Çin Denizi’nde gerilim yaşıyor. Filipinler’in kendi sahasını ihlal ettiğini söyleyen Pekin’in Filipin gemilerine yönelik tazyikli su kullanımından gemiler arası çarpışmalara kadar uzanan bu gerilim bölgede daha büyük bir çatışmaya yol açabileceği endişesi yaratıyor.
Manila, sahil güvenliğini açık sularda yabancı uyrukluları tutuklamaya yönlendirmenin Güney Çin Denizi’ndeki sinirleri daha da yıpratma riski taşıdığını savunuyor.
Manila merkezli düşünce kuruluşu Stratbase ADR Enstitüsü’nün başkanı Dindo Manhit, Nikkei Asia’ya verdiği demeçte, Çin’in kararnamesinin “abluka olasılığını” artırması nedeniyle Filipinler’in ileri karakollara ikmal görevlerinin “karmaşık” hale geleceğini belirtti.
Manhit, “Bir Filipin gemisine çarpılması ve gıda malzemelerine el konulması gibi son olaylar tehlikeli çatışmaların potansiyelini ortaya koyuyor” dedi. Geçtiğimiz ay Çin, Manila’nın Second Thomas Shoal’daki ileri karakolu olarak görev yapan BRP Sierra Madre’de konuşlu Filipinli askerlere havadan gönderilen malzemelere el koymuştu.
“Çin’in yeni düzenlemeleri ordunun Batı Filipin Denizi’ndeki ileri karakollarına ikmal ve insani yardım görevlerini yerine getirme kabiliyetini engelliyor” diye ekledi Manhit.
Stanford Üniversitesi’ndeki Gordian Knot Ulusal Güvenlik Merkezi’nin denizcilikte şeffaflık girişimi SeaLight’ın kurucusu ve direktörü Ray Powell da bu politikanın, bazıları ihtilaflı sularda geçimini sağlayan Filipinli balıkçıların cesaretini kıracağını belirtti.
“Manila, Çin’in Filipinler’i deniz anlaşmazlığında taviz vermeye zorlamak amacıyla bir Filipin vatandaşını gözaltına alabileceğini hesaba katmak zorunda kalacak.”
Filipinler’in yanı sıra Vietnam, Tayvan, Brunei, Malezya ve Endonezya da Güney Çin Denizi’nin bir bölümünde hak iddia ediyor.
New York merkezli RANE’de Asya-Pasifik analisti olan Nate Fischler, Çin kararnamesinin bölgede deniz çatışması olasılığını “artıracağını” söyledi.
Nikkei Asia’ya konuşan Fischler, “Çin bu yasayı iddia ettiği karasularının herhangi bir bölümünü hedef almak için kullanabilir, bu da Vietnam ve Tayvan gibi Çin ile deniz anlaşmazlıklarına karışmış diğer bölgesel tarafların da gemilerinin hedef alındığını ve mürettebatlarının gözaltına alındığını görebileceği anlamına geliyor” dedi ve her iki ülkenin komünist yöneticileri arasındaki yakın ilişki nedeniyle Vietnam ile bu tür vakaların daha az olası olacağını ekledi.
Filipinler Deniz Kuvvetleri’nin Batı Filipin Denizi’nden sorumlu sözcüsü Tuğamiral Roy Vincent Trinidad salı günü gazetecilere verdiği demeçte Filipinler’in nasıl bir tepki verebileceği sorulduğunda “Filipin Deniz Kuvvetleri, Silahlı Kuvvetler, Sahil Güvenlik ve hükümetin diğer tüm denizcilik aktörlerinin şu andaki seçenekleri böyle bir durumu önlemektir” dedi.
Aklındaki durumun ne tür bir durum olduğu konusunda ayrıntılı bilgi vermedi.
“Devriyeleri arttırdık, ortaklarımıza ve müttefiklerimize dahil olduk” diyen donanma sözcüsü, ABD ile ortaklığa işaret etti.
