Çin, Afganistan ile tarımsal ticaretini genişleterek, normal ekonomik faaliyetlere dönmeye çalışan, Batı’nın yaptırımlarıyla boğuşan ve ekim ayındaki yıkıcı depremin ardından yeniden inşa edilen savaştan zarar görmüş ülkeyle ilişkilerini derinleştiriyor.
Çin Uluslararası İthalat Fuarı’nda Afganistanlı ihracat firması Biraro’nun genel müdürü olan Shams Ullah Shams pazartesi günü South China Morning Post’a yaptığı açıklamada, Pekin’in önümüzdeki ay bir “tarımsal işbirliği” anlaşması yoluyla 1.000 tonluk ilk sevkiyatla Afgan narı ithal etmeye başlayabileceğini söyledi.
Shams, bu sevkiyatların iki yıldan fazla süren onay ve sertifikasyon çalışmalarının ardından başlayacağını kaydetti ve şirketinin bu ay fuara numune olarak 200 ton götürdüğünü ekledi.
40,1 milyon nüfuslu Afganistan’ın bir zamanlar yaklaşık 20 milyar dolar olan ekonomisi, 2021 yılında 14,58 milyar dolara düştü. Dünya Bankası’na göre her iki Afgan’dan biri yoksul.
Çin boşluğu dolduracak
ABD askerlerinin çekilmesiyle sona eren uzun bir askeri mücadelenin ardından aynı yıl iktidarı yeniden ele geçiren Taliban, şimdi Batı’nın, meşruiyetini sorgulaması ve kadınların eğitime erişimi nedeniyle uyguladığı iddia edilen savaş sonrası yaptırımlarıyla karşı karşıya.
Analistler, Çin’in Batı’nın bıraktığı boşluğu doldurmak ve uzun vadeli kazanç fırsatlarını değerlendirmek için ticaretten başlayarak ilişkiler kurmaktan yana olduğunu söylüyor.
Tazmanya Üniversitesi’nde Asya çalışmaları profesörü olan James Chin, “Amerika çekildikten sonra büyük bir boşluk oluştu, bu yüzden Çinlilerin bunu bir fırsat olarak gördüğünü düşünüyorum” dedi.
Ticari danışmanlık şirketi Dezan Shira & Associates şubat ayında yayınladığı bir araştırma notunda, iki yönlü ticaretin “hızla büyüdüğünü” ve Çin’in bu yıl Pakistan’dan sonra Afganistan’ın en büyük ikinci ticaret ortağı olabileceğini söyledi.
Çin eylül ayında Zhao Xing’i Kabil’e yeni büyükelçi olarak atadı ve Afgan yetkililer ekim ayı ortasında Pekin’de düzenlenen Kuşak ve Yol Forumu’na katıldı.
Verilere göre Afganistan 2022 yılının tamamında Çin’e 40,02 milyon ABD doları tutarında mal gönderirken, bunun 23,08 milyon ABD dolarlık kısmı son iki ayda gerçekleşti. Çin geçen yıl Orta Asya’daki komşusuna 550,13 milyon ABD doları tutarında mal ihraç etti.
Çin gümrük verilerine göre, bu yılın ilk dokuz ayında Afganistan Çin’e 33,93 milyon ABD doları değerinde mal ihraç ederken, Çin de Afganistan’a 959,69 milyon ABD doları değerinde mal gönderdi.
Dezan Shira, 2022 yılı sonunda Afganistan’ın Çin’e ihraç ettiği başlıca ürünlerin fındık, hayvan kılı, yarı değerli taşlar, kuru meyveler ve sebze ürünleri olduğunu söyledi.
Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Kamu Politikaları Bölümü Başkanı Naubahar Sharif, ticaretteki artışın aynı zamanda Çin’in petrol ve doğal gaz boru hatları gibi altyapı projelerini kolaylaştırabileceğini söyledi.
Uzmanlar Afganistan’ın Kuşak ve Yol Girişimi’ne de uyum sağlayabileceğini düşünüyor.
Özellikle de iki ülkenin 92 kilometrelik (57 mil) bir kara sınırını paylaştığı göz önüne alındığında, Pekin’in Afganistan’daki duruma kayıtsız kalamayacağı değerlendiriliyor.
