Editörün Notu: Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı özel temsilcisi Elçin Amirbayov, Güney Kore ile Azerbaycan arasındaki ticari ve askeri ilişkileri The Korea Times’a verdiği röportajda anlattı. İki ülke arasındaki karşılıklı ilişkileri değerlendiren Amirbayov, Vatan Muharebesi ardından Karabağ’da yaşanan çatışmalar sonrası mayın ve patlamamış mühimmatlar ile kirlenen bölgelerin temizliği için Güney Kore hükümeti ile iş birliğine gidilmesi gerektiğini vurguladı. Öte yandan, Orta Koridor’da yer alan potansiyelin iki ülke için büyük fırsatlar oluşturduğunu kaydetti. Kim Hyun-bin tarafından yapılan röportajın Türkçesini dikkatinize sunuyoruz.
Azerbaycan, Ermenistan ile çatışmanın sona ermesinden bu yana kritik hale gelen devam eden mayın temizleme çabalarında Kore’den daha fazla destek talep ediyor. Kasım 2020’de ateşkesi sonlandıran çatışma, Cumhurbaşkanlığı özel temsilcisi Elçin Amirbayov’a göre Azerbaycan topraklarının büyük bir bölümünü kara mayınları ve patlamamış mühimmatla yoğun şekilde kirletti.
Amirbayov, “Güney Kore’nin bize yardım etmesini beklediğimiz bir diğer önemli konu da mayın temizleme meselesidir. Çünkü çatışmadan etkilenen bölgeler topraklarımızın yaklaşık yüzde 12’sinden bahsediyoruz kara mayınları ve patlamamış mühimmatlarla yoğun şekilde kirlenmiş durumda.” dedi.
Yaklaşık dört yıldır devam eden ateşkese rağmen Azerbaycan, mayınlı alanların sadece yüzde 13’ünü temizleyebildi ve yüzde 87’si hâlâ tehlike oluşturuyor.
Amirbayov, “Ermeniler tarafından yıllar boyunca yerleştirilen 1,5 milyon kara mayını ile uğraşmak zorundayız. Bize mayın haritaları veya doğru mayın haritaları sağlamayı reddediyorlar, bu yüzden bu mayınların nerede yoğunlaştığını bilmiyoruz, bu da bize giderek artan bir insan kaybına yol açıyor. Ateşkesten sonra bugüne kadar mayın kurbanı sayısı 377’ye ulaştı ve bugün 378. kişinin mayına bastığı için yaralandığını düşünüyorum. Bunlardan 69’u öldü.” dedi.
Temsilci, hükümetin bu bölgelerdeki 800 bin yerinden edilmiş kişiyi evlerine geri döndürmeyi hedeflediğini belirterek, “Hem insani güvenlik sorunu hem de büyük bir insani sorun. Şimdiye kadar, topraklar yoğun şekilde mayınlı olduğu için sadece yaklaşık 8 bin kişiyi geri getirebildik. Toprağın güvenli olduğundan emin olmadığınız sürece insanları geri getiremezsiniz” dedi.
Amirbayov, Güney Kore’nin, Laos, Vietnam ve Kamboçya gibi diğer ülkelerde benzer girişimleri destekleme konusunda güçlü bir sicile sahip olmasına rağmen, Azerbaycan’ın mayın temizleme çabalarında yardım talebi görmemelerinden duyduğu hayal kırıklığını dile getirerek, ”Güney Kore bu alanda bizim için çok aktif olmadı, ancak sizin acı çeken diğer ülkelere yardım etme konusunda çok iyi bir siciliniz olduğuna inanıyoruz. Güney Kore hükümetinin bize daha güçlü destek sağlamaya devam etmesini umuyoruz çünkü bu, çatışma sonrası barış inşası çabalarına yardımcı olmakla ilgili. Kapasite geliştirme ve ekipman için mali destek hayati önem taşıyor. Yeterince seferber olmuş insanımız var, ancak eksik olan şey eğitilmiş insan kapasitesi. Bu da önemli bir şey, ancak mayın temizleme alanındaki teknolojiler de çok hızlı gelişiyor. Şimdi mayınları uzaktan tespit edebilen insansız araçlar gibi özel ekipmanlarımız var ve ileri teknolojilerle birlikte eğitime ihtiyaç söz konusu.
Azerbaycan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kalıcı olmayan bir üyesi olarak iki yıllık dönemine başladığında, bölgesel güvenlik sorunlarını Güney Kore ile ele almaya önem vermiştir. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki barış sürecine ilişkin Azerbaycan perspektifini Güney Koreli ortaklarımız ve meslektaşlarımız açısından da ilginç olacağını düşündük ve başkentlerimiz arasında bu konuda iletişim kanalları kurulmasını istedik” dedi.
Ermenistan-Azerbaycan barış sürecine ilişkin BM Güvenlik Konseyi’nde Güney Kore’nin rolü sorusuna Amirbayov şöyle yanıt verdi:
“Herhangi bir uluslararası örgüt veya üçüncü tarafın, iki ülkenin barışa doğru yolculuğunda destek dışında doğrudan bir rol oynamasını beklemiyoruz. Ermenistan ile bir barış anlaşmasını sonuçlandırmaya çok yakınız, ancak bu barışın sürdürülebilir olduğundan emin olmamız gerekiyor. Geriye kalan engel, Ermenistan’ın Azerbaycan’a yönelik anayasal toprak talebidir. Bu çözüldüğünde, ilerleyebiliriz.”
Öte yandan Güney Kore-Azerbaycan ilişkilerinin stratejik öneminin altını çizen Amirbayov, enerji, ticaret ve bölgesel güvenlik alanlarında iş birliğinin genişletilmesi potansiyelinden bahsederek, “Öncelikle, bu iki ülke arasındaki siyasi diyaloğu sürdürmek için iyi bir fırsat. Kore Cumhuriyeti’ni bu bölgede önemli bir ortak olarak görüyoruz ve enerji gibi geleneksel iş birliği alanlarının ötesine geçip yeni alanları keşfetmek için önemli bir potansiyel var. Azerbaycan, petrol ürünleri ve LNG dahil olmak üzere çeşitli fosil yakıtları Güney Kore’ye ihraç ediyor. Yenilenebilir enerjilerde iş birliği için henüz kullanılmamış bir potansiyel var. Ekonomik bağları genişleterek, Asya ve Avrupa arasındaki kritik ticaret yollarında yatan Azerbaycan’ın jeo-ekonomik önemini göz ardı etmemek lazım. Mevcut jeopolitik bağlamda, Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın geleneksel rotaları etkilemesiyle, eski İpek Yolu’nu takip eden Orta Koridor önem kazandı. Bunu Güney Kore lojistik şirketleriyle potansiyel iş birliği için önemli bir alan olarak görüyoruz. 2024 yılının ilk yarısında ikili ticaretin 200 milyon doları aştı ancak çok daha fazlasına yönelik potansiyel var. Yeni jeopolitik gerçeklerle birlikte, gelişmiş iş birliği için yer var. Özellikle yeşil enerji ve yeniden yapılanmada fırsatlar sunan Azerbaycan’ın kurtarılmış bölgelerinde daha fazla Kore yatırımı görmeyi umuyoruz. Ülkeniz hakkında bir izlenim edinmek ve birlikte daha yakın çalışma yollarını keşfetmek için iyi bir fırsat” dedi.
