ABD Adalet Bakanlığı, Rus milyarderlerin mal varlıklarına el koymak için kurulan KleptoCapture adlı çalışma grubunu dağıtma kararı aldı. Grubun kaynakları, uyuşturucu kartelleri ve uluslararası suçlarla mücadeleye kaydırılacak.

ABD Adalet Bakanlığı, daha önce yaptırım uygulanan Rus milyarderlerin mal varlıklarını soruşturmakla görevli çalışma grubunu dağıtacak.

Reuters ajansının ulaştığı, Trump yönetiminin Adalet Bakanı Pam Bondi’nin kurum içi yazışmasında, KleptoCapture olarak bilinen grubun çalışmalarının durdurulacağı, zira yaptırımların uygulanması ve iş insanlarının mal varlıklarına el konulması için ayrılan kaynakların uyuşturucu kartelleri ve uluslararası suçlarla mücadeleye yönlendirileceği belirtildi.

Bondi, “Bu politika, düşünce yapısında ve yaklaşımda köklü bir değişiklik gerektiriyor,” dedi.

Grubun üyesi olan savcılar, eski görevlerine geri dönecekler. İç yazışmaya göre, bu düzenleme en az 90 gün geçerli olacak ve uzatılabilir veya kalıcı hâle getirilebilir.

KleptoCapture grubu, Mart 2022’de ABD Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulmuştu.

Grubun görevleri arasında Rusya’ya yönelik yaptırımların ve ihracat kısıtlamalarının uygulanması ve “yozlaşmış Rus oligarklarla” mücadele yer alıyordu.

Gruba Andrew Adams başkanlık ediyordu. Adams, 2023’te ABD Adalet Bakanlığı’nın yurt dışındaki yatırım danışmanlarına, risk fonlarına, hukuk firmalarına ve özel yatırım yöneticilerine odaklandığını belirtmişti.

ABD Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Şubat 2024 itibarıyla KleptoCapture, Rus milyarderlerin yaklaşık 700 milyon dolarlık mal varlığına erişimini kısıtladı, bu mal varlıklarına el koydu veya el konulması için mahkeme kararları aldı.

Grup, faaliyetleri süresince Rusya’ya yönelik yaptırımları ve ihracat kontrollerini ihlal eden 70’ten fazla kişiye dava açtı.

Moskova ise, Rus milyarderlerin mal varlıklarına el konulmasını “hırsızlık” olarak nitelendirdi. Nisan 2023’te ülkede, Batılı ülkelerde Rusya yurttaşlarının mülklerine el konulması durumunda, Rusya’daki bu ülkelerle bağlantılı mal varlıklarının geçici yönetime devredilmesini öngören bir yasa kabul edildi.

Ayrıca Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya mahkemelerine, Rusya’nın ABD’de mal varlıklarına el konulmasından kaynaklanan zararları tazmin etmek için ülkedeki Amerikan mal varlıklarını kullanma yetkisi verdi.

Rusya’da yabancı yatırımcıların mülklerine el konulabilecek

Amazon’un bu yıl altyapıya yapmayı planladığı 100 milyar doların üzerindeki yatırımla rakiplerini geride bırakmasının ardından, Büyük Teknoloji (Big Tech) şirketlerinin yapay zekaya (AI) yaptığı devasa harcamalar 2025 yılında da hızla devam edecek.

Financial Times’ın (FT) haberine göre ABD’nin önde gelen dört teknoloji şirketinin harcamaları geçen yıl yüzde 63 artarak tarihi seviyelere ulaşmıştı. Şimdi yöneticiler yapay zeka yatırımlarını hızlandırma sözü veriyor ve yeni gelişen teknolojiye yatırılan büyük meblağlarla ilgili endişeleri reddediyor.

Microsoft, Alphabet, Amazon ve Meta, 2023’te 151 milyar dolar olan birleşik sermaye harcamalarının 2024’te 246 milyar dolara çıkacağını bildirdi.

Yapay zeka büyük dil modeli araştırmalarında ön planda kalmak için veri merkezleri inşa etmek ve bunları özel çip kümeleriyle doldurmak için rekabet ederken, harcamaların bu yıl 320 milyar doları aşabileceğini tahmin ediyorlar.

Dördüncü çeyrek kazançlarıyla birlikte açıklanan harcama hedeflerinin ölçeği piyasayı şaşırttı ve ocak ayı sonlarında Çinli startup DeepSeek’in yenilikçi ve ucuz bir yapay zeka modelinin piyasaya sürülmesinin neden olduğu satışları şiddetlendirdi.

Microsoft ve Google’ın ana şirketi Alphabet, bulut bilişim bölümlerinde beklenenden daha zayıf büyüme ve sermaye harcamalarında ciddi artışlar bildirdikten sonra piyasa değerlerinden 200 milyar dolar silindi. Google’ın Çarşamba günü yaşadığı yüzde 8’lik düşüş, son on yıldaki en kötü beşinci işlem günü oldu.

FT’ye göre Google, Gemini sohbet robotunun kullanımı ve geliri konusunda şeffaf davranmazken, şirketler işgücü verimliliğini artırmak için Microsoft’un aksayan ve maliyetli Copilot “ajanlarını” benimseme konusunda temkinli davranıyor. 

Çinli yapay zeka laboratuvarı DeepSeek’in, Google ve OpenAI’ın ürünlerine benzer yeteneklere sahip bir muhakeme modelini çok daha ucuza ve Nvidia’nın en gelişmiş grafik işlem birimlerine erişimi olmadan geliştirdiğini iddia etmesi, çip üreticisinin hisselerinin yüzde 17 düşmesine ve bir günde 600 milyar doların silinmesine neden oldu ve fakat daha sonra kısmen toparlandı.

Buna rağmen Büyük Teknoloji yöneticileri cesaretlerini koruyor. Salı günü Google CEO’su Sundar Pichai, geçen yıl 53 milyar dolardan yüzde 42 artışla, 2025 yılında 75 milyar dolar harcama planını savunmak için yapay zeka fırsatının “büyük olduğunu” ve bu yüzden o anı karşılamak için yatırım yaptıklarını söyledi.

Pichai ayrıca, DeepSeek’in yeni tekniklerin yapay zekayı nasıl daha ucuz hale getirebileceğini ve yeni araştırma alanlarını nasıl teşvik edebileceğini göstererek talebe katkıda bulunacağını söyledi.

Microsoft CEO’su Satya Nadella ise iki hafta önce Davos’ta yaptığı açıklamada, “Azure’u inşa etmek için 80 milyar dolar harcayacağım, müşteriler Microsoft’a güvenebilir,” demişti. 

Perşembe günü ise Amazon CEO’su Andy Jassy, 2024 yılında 77 milyar dolar olan ve bir önceki yıl 48 milyar doların iki katından fazla olan sermaye harcamalarının bu yıl 100 milyar doları aşacağını tahmin ederek Google ve Microsoft’u geride bıraktı.

Büyük çoğunluğu Amazon Web Services için veri merkezlerine ve sunuculara gidecek olan Jassy, sadece “önemli talep sinyallerine” yanıt verdiğini söyledi. 

Meta’nın kazançları daha olumlu karşılandı ve şirket başkanı Mark Zuckerberg, 2024’te yapılacak 40 milyar dolarlık yatırıma ek olarak yapay zeka için “yüz milyarlarca dolar” daha harcama sözü verdiğinde hisseleri yükseldi.

Apple, Nvidia ve Tesla’yı da içeren “Muhteşem Yedili” arasındaki harcamalar, ABD’deki S&P 500’ün geri kalanını gölgede bırakıyor. Société Générale’e göre, bu şirketlerin sermaye harcamaları 2024 yılında yüzde 40 artarken, geri kalan 493 şirket arasında bu oran yüzde 3,5 oldu.

Seçkin grubun kârları aynı dönemde üçte bir oranında artarken, diğerlerinin kârları yüzde 5 oranında arttı.

Harcama çılgınlığı halka açık şirketlerle sınırlı değil ve ne Deep Seek ne de yapay zeka balonu korkuları Silikon Vadisi startup’larına sermaye akışını yavaşlattı.

OpenAI’den Sam Altman, SoftBank ve Oracle ile yapay zeka ile ilgili ABD altyapısına 100 milyar dolar yatırım yapmak için bir ortaklık kurdu ve potansiyel olarak zaman içinde yarım trilyona yükseldi.

Japon yatırımcı SoftBank, startup’a 260 milyar dolar değerleme üzerinden 25 milyar dolar yatırım yapmak için görüşmelerde bulunuyor.

Donald Trump yönetiminin, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’ndaki (USAID) personel sayısını 10 binden 294’e düşürmeyi planladığı belirtildi.

Reuters haber ajansına konuşan ve Beyaz Saray’daki planlara vakıf olan dört kaynak, bu kesintilerin ajans personelinin yüzde 97’sini etkileyeceğini ifade etti.

ABD Kongresi Araştırma Servisi’nin verilerine göre, USAID’in 10 bin personelinin yaklaşık üçte ikisi şu anda Amerika Birleşik Devletleri dışında görev yapıyor.

Reuters‘e konuşan kaynaklar, işten çıkarmaların ardından ajansın Afrika bürosunda sadece 12, Asya bürosunda ise yalnızca sekiz personel kalacağını vurguladı.

Eski USAID Başkanı John Brian Atwood, bu büyük çaplı işten çıkarmaların, dünya genelinde milyonlarca insanın ölümünü engellemeye yardımcı olan ajansı fiilen ortadan kaldıracağını söyledi.

Atwood, Trump yönetiminin bu hamlesini “utanç verici” olarak nitelendirerek, “Birçok insan hayatta kalamayacak,” uyarısında bulundu.

Daha önce USAID, 7 Şubat’tan itibaren kritik öneme sahip görevlerde bulunanlar, özel olarak belirlenmiş programların personeli ve yöneticiler dışındaki tüm ofis ve temsilciliklerdeki personelin idari izne çıkarılacağını duyurmuştu.

Bundan önce, kuruluşun Washington’daki genel merkezi kapatılmış, binanın duvarlarından USAID’in faaliyetlerini anlatan logolar ve fotoğraflar kaldırılmıştı. Ayrıca, kuruluşun web sitesi ve X sosyal medya hesabı da faaliyetlerini durdurmuştu.

Trump, 20 Ocak’taki göreve başlama töreninde, USAID’in uluslararası yardım programlarının 90 gün süreyle dondurulması da dahil olmak üzere 40’tan fazla kararname imzalamıştı.

Bu süre zarfında programların gözden geçirilmesi planlanıyor. Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise USAID’in programları yeniden değerlendirilene kadar yabancı yardım sağlamasını yasaklayan bir direktif yayımladı.

Daha sonra ajansı yasağı ihlal etmekle ve dış politika kurumunun yeni yönetimiyle “uygunsuz işbirliği” yapmakla suçladı.

USAID’in faaliyetlerinin kökten yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini kaydeden Rubio, “Vergi mükelleflerinin parasını alıp, bunun ulusal çıkarlara uygun olup olmadığını dikkate almadan, küresel hayırseverlik gibi harcıyorlar. USAID sadece işbirliği yapmamakla kalmıyor, aynı zamanda yaptığımız işi de baltalıyor,” dedi.

USAID, 1961 yılında kuruldu. Uluslararası yardım ve diğer ülkelerin kalkınmasına destek verme faaliyetlerinde bulunuyor.

Ajansın bütçesi yıllık 50 milyar doları aşıyordu. CNN’e konuşan Kongre’deki Demokratlar, Trump’ın USAID’in bağımsız bir ajans olarak faaliyetine son verebileceği ve ajansı Dışişleri Bakanlığı’na devredebileceği konusunda endişelerini dile getirmişlerdi.

Aynı zamanda, başkanın Kongre tarafından finanse edilen bir kuruluşu feshetme yetkisi olmadığını da belirtmişlerdi.

USAID nedir ve dünya çapındaki rolü ne?