Uluslararası siyasette ‘çok kutupluluk’ tartışması sürerken, küresel ekonomiye on yıllardır yön veren dolar egemenliğinde de çözülmeler başladığına dair işaretler çoğalıyor.
Financial Times’ta (FT) yer alan bir makale, doların rezerv para olarak egemenliğinin nasıl sarsıldığını inceliyor. Makalede, Xi Jinping ile Vladimir Putin arasındaki görüşmede, Rus liderin ülkesi ile Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkeleri arasındaki ödemelerde renminbiyi benimseme sözü vermesine işaret ediliyor.
FT, Moskova’nın Pekin ile artan ticaretinde renminbiyi giderek daha fazla kullandığını ve Amerikan varlıklarına olan bağımlılığını azaltmak için merkez bankası rezervlerinde renminbiyi benimsediğine dikkat çekiyor.
Şu ana kadar birçok iktisatçının bu meseleyi pek önemsemediğini belirten FT, ABD bankacılık sektöründeki sarsıntı ile birlikte enflasyon ve yaklaşan borç tavanı mücadeleleri gibi gelişmelerin dolar bazlı varlıkları daha az cazip hale getirdiğinin altını çiziyor.
Suudi hükümetinin Çin’e yaptığı petrol ihracatının bir kısmını renminbi cinsinden faturalandırmaya başlayacağını açıklaması, Fransa ilk sıvı doğal gaz satışını renminbi ile yapması ve Brezilya’nın Çin ile ticaretinin bir kısmında bu para birimini benimsemesi dolar egemenliğini sarsan diğer gelişmeler arasında.
Küresel rezervlerin içindeki dolar oranının 1999’daki yüzde 72 seviyesinden şimdi yüzde 59’a düşmesi ve merkez bankalarının yatırım fonlarını çeşitlendirmesi dikkat çekiyor.
Ama FT, doların hâlâ borç piyasalarına hakim olduğunu ve yurtdışında tutulan dolar hacminin yükseldiğini hatırlatıyor.
Son kriz sırasında Fed’in batılı merkez bankalarıyla geliştirdiği swap hatları da doların gücünü artırmış görünüyor. FT’ye konuşan George Mason Üniversitesi Mercatus Merkezinde araştırma görevlisi David Beckworth, “Dolar swap hatlarının bu şekilde daha fazla kullanılması, ironik bir şekilde, küresel dolar sistemini daha da güçlendirecektir,” öngörüsünde bulunuyor.
Yani bu yoruma göre, ABD doları düşüşte olsa da, yatırımcılar ‘bu çirkin dünyada daha az çirkin olan dolara yönelmeye’ devam edecek.
Ama bu renminbinin yükselişinin reddedilmesi anlamına gelmiyor. Ticari faturalandırmalarda renminbinin avroyu geride bıraktığı belirtiliyor.
Konu hakkında bir rapor yayınlayan Centre for Economic Policy Research (CEPR), 200 milyar dolarlık bir offshore renminbi piyasasının çoktan ortaya çıktığı ve para biriminin Çin’in dış ticaret ve ödemelerinin faturalandırılması ve ödenmesinde ve küresel bir takas ve ödeme ağında kullanıldığı belirtiyor.
CEPR’ın tahmini, önümüzdeki yıllarda dövizde ‘çok kutuplu’ bir dünyanın ortaya çıkması.
