Uluslararası Para Fonu (IMF) ekibi geçen hafta Pakistan’a planlanmamış bir ziyaret gerçekleştirerek ülkenin 7 milyar dolarlık kurtarma paketinin şartlarında kaydettiği ilerlemeyi görüştü. Kredinin onaylanmasının üzerinden iki ay geçmeden gerçekleşen bu sürpriz ziyaret, anlaşmanın geleceğine ilişkin soru işaretlerini artırdı. IMF personelinin bulgularını Washington merkezli fonun yönetim kurulunun incelemesine sunması bekleniyordu.
IMF’nin Pakistan’a beklenmedik ziyaretine ne sebep oldu?
Nikkei Asia’ya adlarının açıklanmaması kaydıyla konuşan çok sayıda yetkili, hükümetin mevcut mali yılın ilk çeyreği için vergi toplama hedefinde yaklaşık 685 milyon dolarlık bir açığın yanı sıra kurtarma paketi kapsamında gerekli olan dış finansmanda 2,5 milyar dolarlık bir açık da dahil olmak üzere çeşitli faktörlere işaret etti. Bir diğer endişenin de IMF tarafından tavsiye edilen daha geniş kapsamlı bir özelleştirme hamlesinin temel taşı olan Pakistan Uluslararası Havayolları’nın (PIA) bu ayki başarısız satışı olduğunu belirttiler.
ABD merkezli St. Olaf College’da ekonomi profesörü olan Naafey Sardar Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada, “IMF’nin program gözden geçirme ziyaretleri standart olsa da, bu ziyaretin zamanlaması – ilk kurul onayından sadece yedi hafta sonra – programın uygulanmasındaki zorluklarla ilgili soruları kesinlikle gündeme getiriyor” dedi.
Ekonomi ve vergilendirme konularında uzman bir avukat olan Ikram ul Haq, hükümetin anlaşma kapsamındaki hedeflerine ulaşması konusunda açık endişeler olduğunu ekledi.
Haq, “Gerçek şu ki hükümet tarafından IMF’ye verilen sözler tutulmadı” dedi.
Tartışılan temel konular nelerdi?
IMF vergi açığı sorununu gündeme getirdi ve Pakistan’ın yıllık 46 milyar dolarlık vergi toplama hedefine ulaşmasını sağlamak için harekete geçilmesi konusunda baskı yaptı.
İslamabad’dan ayrıca dış finansman açığını kapatmak için Suudi Arabistan ve en büyük yatırımcı Çin ile temasa geçmesi istendi.
Söz verilen enerji sektörü reformları ve Pakistan’daki çoğunlukla Çin destekli enerji santrallerine olan milyarlarca dolar borcun ödenmesi de tartışıldı.
Bir başka konu da IMF’nin, yoksulluğun azaltılmasına yönelik yıllık 2,1 milyar dolarlık nakit transferi sağlayan ve şu anda merkezi hükümet tarafından ödenen Benazir Gelir Destek Programı gibi daha fazla finansman için eyalet hükümetlerine baskı yapmasıydı.
Tarımsal gelir vergisi bu tabloya nasıl uyuyor?
Kredi anlaşması kapsamında Pakistan’ın eyaletleri, tarımsal gelir vergisi mevzuatını federal kişisel gelir vergisi ile uyumlu hale getirmek için ekim ayı sonuna kadar verilen süreyi kaçırdı.
IMF daha önce tarım sektörü gelirlerinin büyük ölçüde vergilendirilmemeye devam etmesi halinde Pakistan’ın kredi anlaşmasının riske gireceğini söylemişti. Toplantılar sırasında eyalet hükümeti yetkilileri IMF’ye daha yüksek bir verginin uygulanmasında önemli zorluklarla karşılaşacaklarını söyledi.
Ekonomist Aqdas Afzal, böyle bir hamlenin federal ve eyalet meclislerinde orantısız bir şekilde iyi temsil edilen büyük toprak sahiplerinin önemli direnişiyle karşılaşacağını söyledi.
“Mevcut hükümetin görev süresinin zayıflığı göz önüne alındığında, daha yüksek bir tarımsal gelir vergisi olası değildir çünkü bu adım büyük bir sosyal ve siyasi huzursuzluğu tetikleyebilir” diye ekledi.
Hükümet IMF’ye ne gibi güvenceler verdi?
Pakistan IMF’ye eyaletlerin tarımsal gelir vergisi oranını %45’e kadar yükselteceği konusunda güvence verdi. Ayrıca yıllık vergi toplama hedeflerini tutturma ve enerji sektörü ile kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) arasında reformlara devam etme sözü verdi.
Pakistan Maliye ve Gelir Bakanı Muhammad Aurangzeb yerel basına yaptığı açıklamada, “Bu devam eden bir diyalog süreci ve [IMF ile] enerji ve KİT reformları, özelleştirme gündemi ve kamu maliyesi konularında görüşmeler yapıldı” dedi.
Vergi uzmanı Haq, hükümetin öncelikli odak noktasının, vergileri düzenleyen ve toplayan bir devlet kurumu olan Pakistan Federal Gelir Kurulu tarafından belirlenen altı aylık tahsilat hedefini tutturmak olacağını söyledi.
Pakistan’ın kredi anlaşmasının önünde ne gibi zorluklar var?
Zorlu vergi hedeflerinin tutturulması ve yapısal reformların hayata geçirilmesi hükümetin aşması gereken büyük engeller.
IMF daha önce de şartlar yerine getirilmediğinde diğer kredi programlarını iptal etmişti. Pakistan’a yapılacak ödemelerin askıya alınması ya da tamamen iptal edilmesi söz konusu olabilir ki bu da tekleyen bir ekonomiyle boğuşan ülkeye ciddi bir darbe vurur.
IMF, hükümet harcamalarının kısılması yönünde baskı yapıyor.
Haq, “Yapısal reformlar çıkar çevrelerinin direnciyle karşılaşıyor ve bu da IMF koşullarını yerine getirme çabalarını daha da zorlaştırıyor” dedi.
