Irak’ta ‘çatışma’ sinyalleri

Diyalog yolunun kapanmak üzere olması, sokak eylemlerinde ısrar ve liderlerin yükselen tonu Sadr ve Koordinasyon Çerçevesi arasındaki krizin çatışmaya evrilme ihtimalini artırıyor.

Anayasa, yargı yönetimi ve rejim değişikliğiyle erken seçim yapılması ısrarını sürdüren Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’ın “uğursuz üçlü” diye nitelediği Nuri el-Maliki, Kays el-Hazeli ve Ammar el-Hekim’in dahil olduğu hiç bir süreci kabul etmemede kararlı olduğu görünüyor.
Irak’ta siyasi gruplar çarşamba günü ülkedeki krizi görüşmek amacıyla Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin düzenlediği “ulusal diyalog” toplantısına katıldı. Krizden çıkış için “anayasal çerçevede erken seçim yapılması” konusunda anlaşan siyasi liderler, bu çerçevede yol haritasının çizilmesi amacıyla ulusal diyalog toplantılarına devam edilmesi kararı aldı. Liderler ayrıca Sadr Hareketi’ne de söz konusu ulusal diyalog toplantılarına katılma çağrısında bulundu. Sadr ise toplantı hakkında kendisine bağlı “Liderin Bakanı” sosyal medya hesabından bir mesaj yayımladı: “Diyalog toplantısı, halkın onuru, beklentileri ve halka hizmet noktasında hiçbir şey ifade etmedi. Katılanların çoğunun tek derdi sandalyesini korumak. Devrimimiz, onların makamlarını bırakmasını talep ediyor. Gizli toplantılarınız bizi hiçbir şekilde ilgilendirmiyor. Diyalog görüşmelerinizde hiçbir hayır yok.”

Karşılıklı itirazlar

Ekim 2021’deki seçimden galip çıkan ancak hükümeti kuramayınca grubuyla birlikte istifa eden ve “sokağa inen” Sadr, anayasa, yargı yönetimi ve rejim değişikliğiyle erken seçim yapılmasını istiyor.

Meclisin feshedilmesi talebiyle Irak Yüksek Yargı Konseyi’ne başvuran Sadr’ın talebi yetkisizlik gerekçesiyle geri çevrildi. Sadr, Yüksek Yargı Konseyi’nin bu kararının ardından hem Meclis’in feshedilmesiyle ilgili Federal Yüksek Mahkemesi nezdinde Başbakanlık, Cumhurbaşkanlığı ve Meclis Başkanlığı aleyhine dava açtı. Davalar devam ederken Sadr taraftarlarının iki haftayı aşkın süredir Meclis bahçesinde düzenledikleri oturma eylemleri nedeniyle Meclis toplanamıyor. Sadr’ın rakibi Koordinasyon Çerçevesi ise Sadr’ın taleplerine Meclisin karar vermesi gerektiğini belirterek söz konusu taleplere itiraz ediyor.

Sadr taraftarları Meclisi işgal ederken Nuri el Maliki’nin basına sızdırılan bu pozu çok tartışılmıştı.

Ketaib-i Hizbullah kartı

Sadr, üç lidere tüm kapıları kapatması siyasi krizin diyalog yoluyla çözüleceğine dair beklentiyi bitirme noktasına getirdi. Koordinasyon Çerçevesi’nin Sadr’ın koşullarını kabul etmemek için gerilimi bir üst aşamaya taşımaya hazırlandığına dair iddialar, Irak medyasında dillendirilmeye başladı. Daha önce Sadr Hareketi’ne karşı, Koordinasyon Çerçevesi’nin organize ettiği gösterilere katılmayan Ketaib-i Hizbullah’ın açıklama yaparak yasal olarak görevlendirilirse “rejimin korunması için üzerine düşeni yapacaklarına” dair açıklama da bu çerçevede değerlendirildi.

Sadr’ın güvencesi

“Uğursuz üçlü”ye tüm kapıları kapatan ve ABD işgali sonrası kurulan siyasi düzeni yıkma hedefindeki Sadr’ın elinde üç kozu var. Birincisi ve en önemlisi ekonomik ve sosyal temelli toplumsal huzursuzluk, ikincisi Sadr hareketinin sokak tecrübesi, sonuncusu ise Şii dini merci Ayetullah Ali es-Sistani’nin ismi konmayan desteği. Uzun zamandır siyasete mesafeli durmaya çalışan Sistani’nin Muharrem ayı nedeniyle evinde düzenlenen törende Sadr’ın tek siyasetçi olarak yer alması bu desteğin en önemli göstergesi oldu.

Çerçeve’yi bölme çabası

Elinde kozların değerini iyi bilen ve Meclis önündeki eylemleri sonlandırmayan Sadr, son haftalarda rakip bloku içeriden bölmek için de harekete geçti. Daha önce Maliki hariç diğer Koordinasyon Çerçevesi liderleri hakkında dikkatli bir dil kullanmaya dikkat eden Sadr, Maliki ile birlikte Kays el-Hazeli ve Ammar el-Hekim’i de doğrudan hedef almaya başladı. Sadr, Salih Muhammed el-Iraki isimli Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlarda “uğursuz üçlü” diye bahsettiği liderlerin reform düşmanı olduklarını söyledi ve saf dışı bırakılmalarını istedi. Sadr’ın Koordinasyon Çerçevesi’nin diğer iki lideri Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri vr Haşdi Şabi lideri Falih el-Feyyad’i öven bir dil kullanması ise dikkat çekti.

Ne olacak?

Sadr’ın “Şeyh” diyerek övdüğü Çerçeve liderlerinden Hadi el Amiri, iki tarafın isteklerini orta yolda buluşturmaya çalışan yeni bir girişim başlattı. Bu kapsamda Kürt ve Sünni liderlerle istişare görüşmeler yaptı ancak bu girişimin umut verici bir sonucu henüz basına yansımadı. Girişiminin ‘çözüm için son şans’ olduğu düşünülüyor. Başarısızlık durumunda sonu, güvenlik birimleri ve ordunun bölünmesine kadar varabilecek bir sokak çatışması, en kötü senaryo olarak Irak’ın önünde duruyor.