Türkiye ve Suriye arasındaki normalleşme sürecinin Rusya’nın arabuluculuğunda ivmelenmesi ve yakında gerçekleşmesi beklenen dışişleri bakanları toplantısına Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) de dahil olma olasılığı üzerine Astana’nın üçüncü ortağı İran’dan “üst düzey” atak geldi. İran Dışişleri Bakanlığı, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin yakın zamanda Türkiye ve Suriye’yi ziyaret edeceğini açıkladı.
Moskova’da 28 Aralık’ta gerçekleşen Türkiye, Rusya ve Suriye Savunma Bakanları toplantısı Ankara-Şam normalleşme sürecini ivmelendirdi. ABD’nin doğrudan karşı olduğunu açıkladığı ve Batı’nın mesafeli durduğu süreç, bölge ülkelerinde hareketlilik yarattı. BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed, 2021 yılının Kasım ayındaki ziyaretinden sonra Şam’ı, geçen çarşamba ikinci kez ziyaret etti. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşen BAE’li bakan ülkesinin Suriye’nin istikrarını ve tüm toprakları üzerindeki egemenliğini desteklediğini vurguladı. Bakan ayrıca BAE’nin Suriye krizine ülkenin güvenliğini, istikrarını ve birliğini yeniden tesis eden siyasi bir çözüm bulma çabalarını desteklemedeki kararlılığına da atıf yaptı.
‘İran’dan gizli değil’
Suriye’deki soruna çözüm için yürütülen Astana sürecinin üçüncü ortağı İran’ın Moskova’daki toplantıda yer almaması bazı basın organları ve yorumcular tarafından “Tahran’ın süreçten dışlandığı” şeklinde yorumlanmıştı. Konu Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na da sorulmuş Çavuşoğlu, “Bu, Rusya’nın girişimiyle gerçekleştirilen bir toplantı. Soçi’de Cumhurbaşkanımız Erdoğan ile (Rusya Devlet Başkanı) Putin’in mutabık kaldığı yol haritasının bir parçası. Burada İran yok ama İran’dan da gizli saklı bir şey yok. İran’ın da rejimle istihbarat düzeyinde görüşmeler konusunda girişimleri olmuştu. Sonuçta burada İran’a doğrudan bilgilendirmede bulunmadık” demişti.
İran’ın Moskova’daki üçlü toplantıya neden katılmadığıyla ilgili bir soru da geçen haftalarda İran Dışişleri Sözcüsü Nasser Kanaani’ye yöneltildi. Kanaani, şu yanıtı verdi. “Tahran, Suriye’deki gelişmeler konusunda askeri çözüm yerine siyasi çözüm konusunda her zaman ısrarcı olmuştur ve bu duruşunda ısrar etmektedir. Suriye, Rusya ve Türkiye, İran’ın Suriye’deki terörle mücadelede, Suriye hükümetini ve ulusunu, ülkenin toprak bütünlüğünü ve krizi çözme sürecini desteklemedeki belirleyici rolünü kabul ediyor.”
Tahran: Süreci destekliyoruz
İran’ın Ankara-Şam normalleşmesine karşı olduğu yorumlarına rağmen Tahran resmi olarak süreci desteklediğini daha Ağustos ayında duyurmuştu. İran Dışişleri Sözcüsü Kanaani, Ankara-Şam hattında ilişkilerin düzelmesinin tüm bölgenin çıkarına olacağını söylemiş ve “Türk yetkililerden gelen açıklamalar umut verici. Türkiye ve Suriye’nin ilişkileri yeniden inşa ettiğini görmek istiyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Konuyla ilgili son açıklama yine İran Dışişleri Sözücüsü Nasser Kanaani’den geldi. İran basınının aktardığına göre Kanaani, “İran Cumhurbaşkanı Türkiye ve Suriye’yi ziyaret edecek” dedi. Ancak sözcü ziyaretin tarihi ve içerdiği hakkında ayrıntı vermedi, programın ziyaret planlarının tamamlanmasından sonra açıklanacağını duyurdu. Reisi’nin 2022’nin sonunda Türkiye’ye gelmesi bekleniyordu ancak bu ziyaret, Moskova’daki görüşmeden sonra İran tarafından ileri bir tarihe ertelenmişti.
