AB dışişleri bakanları 18 Kasım Pazartesi günü Brüksel’de bir araya gelerek AB’nin görevden ayrılan baş diplomatı Josep Borrell’in tartışmalı önerisini görüşecek. Borrell, İsrail ile siyasi diyaloğun askıya alınmasını önermişti.
Borrell geçen hafta yaptığı açıklamada, AB ile İsrail arasında uzun süredir devam eden “ortaklık anlaşmasının” resmi bir parçası olan İsrail ile “siyasi diyaloğun” askıyaalınmasını önereceğini söylemişti. Borrell’in bu planı, İsrail’in Gazze işgalindeki tutumuna karşı bir protesto niteliği taşıyor.
Borrell’in önerisinin, tüm üye devletlerin oybirliğini gerektirmesi ve pek çoğunun Borrell’in görüşlerini paylaşmaması nedeniyle kabul edilmesi pek olası görünmüyor. Bazı AB diplomatları da AB dış politika şefinin planını 13 Kasım Çarşamba günü geç saatlerde AB ülkelerine bildirmesinden duydukları öfkeyi dile getirdiler.
Üst düzey bir AB diplomatı, Borrell’in hamlesinin AB Dışişleri Konseyinde (FAC) dışişleri bakanları tarafından yapılacak tartışmalar için “ciddi bir hazırlık eşiğini karşılamadığını” söyledi.
Borrell, AB dış politikasında somut bir değişiklikten ziyade kendi mirasını hedefliyor gibi görünüyor. Pazartesi günkü toplantı Borrell’in AB Dış ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi olarak Dışişleri Konseyine başkanlık ettiği son toplantı olabilir.
Eski Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Avrupa Parlamentosu’nun yeni Komisyonu zamanında onaylaması halinde 1 Aralık’ta Borrell’in yerini alacak.
Üst düzey bir diplomat son dakika önerisini “son FAC’sini [Dışişleri Konseyi] gerçekleştiren bir HR’nin [AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi] büyük bir veda hediyesi” olarak nitelendirdi ve Borrell’i “ciddi bir konuda ciddi bir tartışma başlatmamakla” suçladı. AB dış politika temsilcisinin görevinin uzlaşı sağlamak olduğunu belirten diplomat, “ve bu açıkça gerçekleşmedi” dedi.
Tüm üye devletler öneriye tamamen karşı çıkmayacak. Şubat ayında İspanya Başbakanı Pedro Sánchez ve ardından İrlanda Başbakanı Leo Varadkar, Gazze işgali nedeniyle AB-İsrail Ortaklık Anlaşmasının “acilen gözden geçirilmesi” çağrısında bulunmuştu.
Fakat bu öneri tüm üye devletlerin desteği olmadan kabul edilemez. Aralarında Almanya, Hollanda ve Macaristan’ın da bulunduğu ülkelerin planı desteklemesi beklenmiyor. Euractiv’e konuşan bir yetkili, önerinin lehinde ya da aleyhinde olan hiç kimsenin gerekli onayı almasını beklemediğini söyledi.
Bununla birlikte, destekleyici bir diplomat bu adımın AB’yi Uluslararası Adalet Divanı ile aynı çizgiye getirecek “önemli bir sembolik önlem” olacağını söyledi. Mahkeme temmuz ayında İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’daki askeri varlığının uluslararası hukuku ihlal ettiğine karar vermişti.
Borrell, 13 Kasım Çarşamba akşamı Üye Devletlere gönderdiği mektupta, müzakerelerin askıya alınmasına gerekçe olarak AB ile İsrail arasındaki Ortaklık Anlaşmasında yer alan insan hakları hükümlerini gösterdi. Anlaşma 2000 yılından bu yana yürürlükte ve siyasi diyalog AB-İsrail Ortaklık Konseyinde yürütülüyor.
Bugün tartışılacak gündemdeki diğer konular arasında Ukrayna savaşı ve Çin’in Rusya’ya insansız hava aracı tedarikine ilişkin “endişeler” yer alıyor.
