‘Gayri resmi NATO zirvesi’ olarak nitelendirilen ve her yıl Almanya’nın Bavyera eyaletinde düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nın 60. oturumu sona erdi.
Münih Konferansı Şubat 1963’ten bu yana her yıl düzenleniyor. Siyasetçileri, askeri yetkilileri ve sermayedarları bir araya getiren konferansta güncel güvenlik konuları, şimdiye dek diplomatik kısıtlamalar ve bürokrasi olmaksızın tartışılıyordu.
Konferansın başkanlığını, Alman diplomat Christoph Heusgen yapıyor. Daha önce, NATO’nun genişlemesine karşı çıkan ülkelerin liderlerinin konuşmasına izin veren eski Başkan Wolfgang Ischinger gibi isimler de konferansa başkanlık etmişti.
Bu yıl şubat ayında gerçekleşen toplantı 150’den fazla devlet ve hükümet başkanını, dışişleri bakanını ve askeri yetkilileri bir araya getirdi. Davet edilen ülkelerin katılımcı sayısı Almanya tarafından belirlendiği için Rusya’dan temsilciler, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da foruma davet edilmedi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Rus delegelerin davet alsalar bile Münih’e gitmeyeceklerini, zira son yıllarda konferansta tek bir tarafın -ABD’nin- baskın olduğunu vurguladı.
Konferans Başkanı Heusgen, Rusya’nın forumda istenmediğini, zira ülkenin ‘Ukrayna konusunda müzakerelere ciddi bir şekilde hazır olduğunu’ göstermediğini savundu. Ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin müzakerelere hazır olduğunu ancak Ukrayna’nın ABD’nin etkisiyle bunu reddettiğini defalarca vurgulamıştı.
Forumun ilk gününde de ana konulardan biri Rus muhalif Aleksey Navalnıy’ın ölümüydü. Birçok kişi yaşananların sorumluluğunu Moskova’ya yükledi. Ancak Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi gibi bu olayı ‘Rusya’nın iç meselesi’ olarak niteleyenler de oldu.
Toplantıda Ukrayna heyetinin temsilcileri Batılı ortaklarını silah ve teçhizat sevkiyatını artırmaya ikna etmeye çalıştı.
Navalnıy’ın ölümü
Yeni yardım konusunun ABD Kongresi’nde bloke edilmesinin ardından Ukrayna, Batı’dan gelen mühimmat ve silahlara taleperini artırdı. Konferans devam ederken Ukrayna birliklerinin Donetsk’e bağlı Avdeyevka’dan çekildiği haberi geldi. Dünyanın ve forum katılımcılarının dikkati ayrıca Gazze savaşına odaklanmıştı.
Üç günlük konferansın açılışından bir saat önce Navalnıy’ın hapishanede öldüğü haberi geldi. Navalnıy’ın adı ilk dakikadan son dakikaya kadar Batılı liderlerin konuşmalarında yer aldı. Siyasetçinin eşi Yulya Navalnaya’nın programda olmayan bir konuşma yaptı.
Navalny’nin ölümü aynı zamanda ‘Rusya’nın geleceği’ konulu tartışmanın da ana konusuydu. Tartışmaya sadece kadınlar, aktivist İrina Şçerbakova, 2015 yılında öldürülen Boris Nemtsov’un kızı Jana Nemtsova ve siyaset bilimci Ekaterina Şulman katıldı. Nemtsova, ‘Navalnıy’ın öldürülmesinin bir gözdağı eylemi olduğunu’ ve Rusya tarihinde yeni bir aşamanın başladığını öne sürdü.
Scholz Ukrayna’ya destek sözü verdi, ancak şimdilik Taurus tedariki yok
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy de Navalny’dan bahsetti ve ölüm haberini Rusya’dan foruma ve Batı’ya bir sinyal olarak değerlendirdi. Zelenskiy, ayrıca ayakta alkışlanarak karşılandı.
Katılımcılara İngilizce hitap eden Zelenskiy, “Ukrayna’ya savaşın ne zaman biteceğini sormayın, kendinize Putin’in neden hala devam edebildiğini sorun,” ifadesini kullandı.
Batılı liderler yardımların devam edeceği konusunda güvence vermeye çalıştı. ABD Başkan Yardımcısı Kamalla Harris ve Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un konuşmaları da bu yöndeydi.
Scholz, “Rusya’dan gelen tehdit gerçektir,” diyerek Moskova’yı caydırmak için savunma harcamalarının arttırılması çağrısında bulundu. Genel olarak, pek çok Alman gazetesi Scholz’un konuşmasını eksik buldu.
Pek çok gazete Scholz’un, Kiev’in yaklaşık bir yıldır talep ettiği Berlin’in Ukrayna’ya Taurus uzun menzilli füzeleri verip veremeyeceği sorusuna iki kez doğrudan yanıt vermekten kaçındığına dikkat çekti.
Öte yandan Scholz, Batılı ortakların NATO ülkelerinin Rusya ile doğrudan çatışma istemediğine dikkat çekerek ‘askerlerini Ukrayna’ya göndermeyeceklerini’ açıkça ifade etti.
Zelenskiy, konferans öncesinde Almanya ve Fransa ile güvenlik anlaşmaları imzaladı
Bununla beraber Zelenskiy, Münih’e gelmeden Almanya ve Fransa ile uzun vadeli destek öngören güvenlik anlaşmaları imzaladı. Alman silah şirketi Rheinmetall, Ukrayna ile ortaklaşa NATO kalibresinde (155 mm) top mermileri üreteceklerini bildirdi.
Münih Forumu’nda ‘silah üretiminin artırılması’ ve ‘sözden eyleme geçilmesi’ gerektiğine dair pek çok açıklama yapıldı.
