15 Haziran’da NATO savunma bakanları toplantısının yanı sıra, Avrupa ve ABD’den 25 savunma sanayii şirketi de Kuzey Atlantik ittifakı ile görüşmelerde bulundu.
Batılı güçler Ukrayna’ya askeri desteği sürdürmenin ve stoklarını yenilemenin yollarını ararken, NATO da üyelerin yatırım ve siparişlerinde uzun vadeli bir perspektif oluşturarak sektörü yönlendirmeye çalışıyor.
NATO, yatırım hedeflerinin belirlenmesi ve talebin bir araya getirilmesi için yeni bir Savunma Üretimi Eylem Planı oluşturmayı ve ittifak üyelerinin sektöre yönelik transatlantik ölçekte standartlaştırılmış teçhizatlarını belirlemeyi değerlendiriyor.
Kimler katıldı?
Katılımcılar arasında ağırlıklı olarak üst düzey yetkililer ve füze ve roket gibi farklı mühimmat türleri üreten savunma şirketlerinin CEO’ları yer alıyor.
NATO yetkilileri, ittifakın ‘savaşta belirleyici mühimmatlara’ odaklanacaklarını söylüyorlar.
Avrupa savunma sanayii söz konusu olduğunda Belçika’dan FN Herstal, Fransız-İtalyan MBDA, Finlandiya’dan Patria, Almanya’dan Rheinmetall, Norveç’ten Nammo, Alman KMW ve Fransız Nexter’in birleşmesinden oluşan KNDS, İtalyan Leonardo, Bulgar Arsenal ve Prag merkezli Çekoslovak Grubu ile Türkiye’den Baykar ve Roketsan temsil edilmek üzere davet edildi.
ABD’den ise Ukrayna silahlı kuvvetlerine gönderilen Javelin, HIMARS ve Patriot füze sistemlerini üreten Raytheon Technologies ve Lockheed Martin toplantıya katıldı.
Bunların yanı sıra Portekiz’den Tekever gibi drone üreticilerinin yanı sıra İngiliz BAE Systems, Romanya’dan Romarm, Hırvatistan’dan savaş tankı üreticisi Đuro Đaković Grupa, Estonya’dan Milrem Robotics ve Fransız Thales de toplantıda yerini aldı.
Davet kriterleri tartışma yarattı: İspanya’dan boykot
Toplantıdan önce EURACTIV’e açıklama yapan bir NATO yetkilisi, davet edilecek kişi ve şirketlerin seçiminde ‘küçük ve odaklanmış bir formatın seçilmesinin esaslı bir tartışmayı kolaylaştırma’ kriterinin belirleyici olduğunu söyledi.
NATO yetkilisi bu kez mühimmat konusuna odaklanılsa da, “Müttefik endüstrilerinin çok daha geniş bir yelpazesini içeren düzenli NATO Endüstri Forumu da dâhil olmak üzere, gelecekte endüstri ile farklı formatlarda başka toplantılar da yapılacaktır,” diye ekledi.
Hükümetler savunma şirketlerinden üretimi artırmalarını isterken, şirketler de yeni üretim kapasitelerine, tedarik zincirlerine ve personele yapılan yatırımları kolaylaştırmak için uzun vadeli net sipariş beklentilerine ilişkin bilgi talep ediyor.
Bununla birlikte Perşembe günkü toplantıya davet edilmeyen şirketler ve ülkeler durumdan memnun değil. Davet edilmeyen bazı sektör temsilcileri, isimlerinin açıklanmaması kaydıyla EURACTIV’e yaptıkları açıklamada, davetli listesinin ‘adil’ bir şekilde oluşturulmadığını savundular.
Örneğin Airbus Defence, Fransız Dassault ve Safran, Amerikan Boeing, Fransız MBDA, Alman Diehl gibi büyük şirketler ya da Alman Hensoldt veya Rheinmetall tarafından satın alınan İspanyol mühimmat üreticisi Expal gibi elektronik alanında uzmanlaşmış şirketler NATO toplantısına davet edilmedi.
Masada yer almak için lobi faaliyetleri yürüten farklı sektör temsilcileri, seçim kriterlerinin ‘net olmadığını’ söyledi. Sektör kaynakları, görüşmelerden somut bir sonuç çıkmasının beklenmemesine rağmen, prensip olarak masada yer almak istediklerini belirttiler.
El Paìs’nin haberine göre, hiçbir İspanyol şirketinin davet edilmemesini protesto eden ülkenin Savunma Bakanı Margarita Robles, İspanyol şirketleri de dinlenmediği sürece Savunma Üretimi Eylem Planı üzerindeki çalışmaların başlamasını onaylamayı reddetti. İspanyol gazetesine göre Robles daha sonra toplantıyı da boykot etti.
Baykar ve Roketsan toplantıdan memnun ayrıldı
Türkiye’yi Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in temsil ettiği Brüksel’deki toplantıya katılan Baykar ve Roketsan’dan olumlu açıklamalar geldi.
Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar, Twitter’dan yaptığı açıklamada, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in davetine icabetle toplantıda yer aldıklarını bildirdi.
AA’da yer alan habere göre, savunma sanayisinin geleceği hakkındaki görüşlerini paylaştıklarını aktaran Bayraktar, küresel savunma harcamaları artarken NATO’nun harcamalardaki payının giderek azaldığını, son 20 yılda NATO’nun azalan payının Çin, Rusya ve Hindistan’a geçtiğini belirtti.
Bayraktar, son 3 yılda ciddi bir durgunluk olduğunu, savunma sanayisinin yeni kapasite, planlama ve yatırım için gerçek büyümeye ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Roketsan Genel Müdürü Murat İkinci de Brüksel’deki toplantıda savunma sanayisi şirketleriyle NATO ülkeleri arasındaki işbirliğinin altının çizildiğini bildirdi.
İkinci, “Türkiye’nin savunma alanında kaydettiği ilerlemelerin ülkemiz için olduğu kadar müttefik ülkeler için de değerli olduğuna şüphemiz yoktur,” ifadesini kullandı.
