Aşağıda çevirisi okuyacağınız makale, Filistin sorununun çözümünün önündeki tek engel Netanyahu olduğu algısına karşı çıkıyor. Netanyahu’nun alternatifleri olarak gündeme gelen isimlere özellikle de Beni Gantz’a mercek tutan makale, ülkedeki merkez politikacılar dahil herhangi bir alternatifin iki devletli çözümü ilerletemeyeceği görüşünde:
Yanlış Alternatif
İsrail ‘muhalefeti’ üzerine
Orly Noy
İsrail hükümeti Gazze’ye saldırırken üç temel amaç güdüyordu: intikam almak, 7 Ekim saldırısında ağır yara alan ordunun prestijini yeniden tesis etmek ve Netanyahu’nun siyasi bekasını garanti altına almak. Şimdiye kadar nispeten başarılı olduğu kanıtlandı. IDF, Şerit’i yerle bir ederken güvenilirliğini yeniden inşa etmek için etkili bir halkla ilişkiler kampanyası başlattı. Netanyahu’nun popülaritesi dibe vurmuş olsa da istifa çağrıları marjinal düzeyde kalıyor; halk onu sorumlu tutmak için savaşın bitmesini beklemekten memnun görünüyor, bu da ona savaşı sonsuza kadar uzatma teşviki veriyor.
Ancak dört ayın ardından, savaşın amacının Hamas’ı ortadan kaldırmak ve rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak olduğu yönündeki resmi söylemi sürdürmek giderek zorlaşıyor. Rehinelerin hayatlarına yönelik en büyük tehdit şiddetin devam etmesi olduğundan, bu hedeflerin çelişkili olduğu giderek daha açık hale geliyor. IDF kayıplarının artması, yüzden fazla İsrailli esirin hâlâ Gazze’de tutulması ve Hamas’ın operasyonel kapasitesinin zayıflatılması konusunda kayda değer bir kazanım elde edilememesi nedeniyle kamuoyunun savaşa verdiği destek azalıyor. Önemli bir çoğunluk – %58 – Netanyahu’nun savaş yönetimine güvenmediğini ifade etti. Artık daha fazla İsrailli esirlerin kurtarılmasının Hamas’ın yok edilmesinden daha öncelikli olması gerektiğine inanıyor.
Bu çerçevede, birbiriyle bağlantılı bir dizi soru, İsrail siyasi gündemine hakim olmaya başladı: Netanyahu’nun geleceği, savaşın geleceği ve ardından bulunacak çözüm. Netanyahu’nun yerine geçmesi için en çok konuşulan aday, Ulusal Birlik Partisi’nin anketlerinde Likud’un çok önünde olan eski general ve Savunma Bakanı Beni Gantz. Gantz’ın siyasi vizyonu hiçbir zaman tam anlamıyla tutarlı olmadı. Yıllar boyunca Filistinlilerle bir tür diplomatik çözüme destek verdiğini belirtti, ancak mevcut durumun ‘kalıcı bir anlaşma için olgunlaşmadığını’ da vurguladı. Ulus-Devlet Yasası’na karşı çıktı ancak Knesset’te değişiklik önerildiğinde çekimser oy kullandı. Netanyahu’nun yargı reformlarına karşı yapılan protestolar sırasında Başbakan ile doğrudan karşı karşıya gelmekten kaçındı ve iki taraf arasında ‘karşılıklı bir anlaşma’ yapılması gerektiğini vurguladı. Gantz, Ekim ayından bu yana savaş kabinesinde makamsız bakan olarak görev yapıyor. Zaman zaman Netanyahu’nun kavgacı söylemiyle arasına mesafe koymaya çalışsa da pratikte askeri harekatın yürütülmesinde en az onun kadar aktif oldu.
İsrail’in Batılı destekçileri arasında Gantz, ülkeyi aşırı sağdan kurtarabilecek ve ‘Yahudi ve demokratik’ bir devlet kimliğini yeniden tesis edebilecek hoş bir alternatif olarak görülüyor. Özellikle Washington, Gantz’ı Filistin’in ezeli sorununa ‘yapıcı bir çözümü’ kabul etmeye ikna edilebilecek biri olarak görüyor. Biden ve ekibinin umudu, savaş sona erdiğinde Netanyahu’nun devrilmesi ve yerine daha güvenilir ve daha az kararsız bir ortağın geçmesi. Ancak hem Gantz’ın sicili hem de İsrail’deki mevcut durum bunun hayal olduğunu gösteriyor.
Bir kere Gantz’ın ülkeyi gerçekten ne kadar yönetmek istediği konusunda soru işaretleri var. Kısa siyasi kariyeri boyunca, sözde yerine geçmeye çalıştığı kişinin koltuğunu iki kez kurtardı: ilki Nisan 2020’de Netanyahu’nun acil durum hükümeti kurmasına yardım ettiğinde; ikincisi Ekim 2023’te ‘ulusal görev’ adına savaş kabinesine katıldığında. Rakibini devirmek için bu fırsatları kaçıran Gantz, şimdi kendisini iktidara giden açık bir yolun olmadığını görüyor. İsrail siyaseti sağa doğru kaydıkça, onun ‘merkezci’ kampı, tek başına Knesset çoğunluğu oluşturma yeteneğini kaybetti. Şu anda 120 sandalyeden onuna sahip olan Arap partilerinin desteğine ihtiyacı var. Ancak Gantz’ın hem Filistinlilere hem de Arap İsraillilere karşı tutumu göz önüne alındığında, onların güvenini kazanmak neredeyse imkansız görünüyor.
2019 seçim kampanyası sırasında Gantz, IDF Genelkurmay Başkanı olarak görev yaptığı Koruyucu Hat Operasyonu sırasında Gazze’yi ‘Taş Devri’ne döndürmekle’ övündü. Ayrıca ‘1.364 teröristi ortadan kaldırdığını’ iddia etti ki bu sayı, aralarında yüzlerce çocuğun da bulunduğu saldırıda öldürülen Filistinlilerin toplamı. Şimdi Gantz, bu kıyamet fantezilerini çok daha büyük ölçekte yeniden canlandırıyor ve halihazırda on binlerce cana mal olmuş, mahsur kalmış sivil nüfusa karşı acımasız bir savaş yürütüyor. Aynı zamanda İsrail’de Araplara yönelik sistematik zulmü de yönetiyor ki bu muamele devletin ilk yıllarında kendilerine uygulanan askeri yönetimi anımsatıyor. Hukuk örgütü Adalah, Filistin’le dayanışmaya yönelik her türlü ifadeye karşı devam eden ve şimdiye kadar yüzlerce tutuklamaya, haksız işten çıkarma dalgasına ve yüzlerce öğrencinin yüksek öğretim kurumlarından atılmasına yol açan baskıları belgeledi. Bu ayın başlarında, aralarında İsrail’in Arap vatandaşları için Yüksek Takip Komitesi Başkanı Mohammad Barakeh’in de bulunduğu önde gelen dört Arap siyasetçi, savaş karşıtı bir protestoya katılmaya çalıştıkları için polis tarafından gözaltına alındı.
Hükümet ayrıca, zaten sürekli ihmalden, çökmekte olan altyapıdan ve devletin ele almayı reddettiği organize suçlardaki artıştan muzdarip olan Arap yerel yönetimleri için kapsamlı bütçe kesintileri yapmaya zorladı. Tüm bunların ışığında, Arap nüfusun Gantz’ın başbakanlığa yükselmesini, ‘ehven-i şer’ olarak sunulsa bile desteklemesi pek olası değil. Son yıllarda İsrail’in ana akım siyasi söylemi son derece kişiselleşti ve bireysel bir figür olarak Netanyahu’ya odaklandı: “Kalmalı mı gitmeli mi?” Ancak Araplar için Netanyahu’nun görevden alınması çok bir fark yaratmayacak.
Bu noktanın altını çizmek için 2020’de seçilen ve Naftali Bennett ile Yair Lapid tarafından yönetilen Netanyahu karşıtı ‘Değişim Hükümeti’ni hatırlamak yeterli. İsrail siyasi yelpazesinin neredeyse her kesimini temsil eden ve hatta Arap partilerinin gönülsüz desteğini kazanan koalisyonun, selefinin sözde güvenlik politikalarından kopmak gibi bir planı yoktu. Çatışmayı ya da işgali sona erdirmek gibi bir derdi yoktu. Sadece bir yıl sonra, Batı Şeria’daki ikili hukuk sistemini düzenleyen ve sağın yenilenmesi için oy vermeyi reddetmesiyle tehlikeye giren yönetmelikleri kurtarmak için kendini feshetti. Sonunda Bennett-Lapid hükümeti, apartheid rejiminin tehdit altında olduğunu görmektense Netanyahu’yu yeniden iktidara getirmeyi tercih etti.
İsrail ‘muhalefetinin’ mevcut düzene karşı gerçek bir meydan okuma konusundaki isteksizliği, Netanyahu’nun yargı darbesinin ardından yüz binlerin sokaklara döküldüğü geçen yılki kitlesel protestolara da yansıdı. Siyasi ve askeri kurumlardaki üst düzey isimler tarafından desteklenen hareket ‘demokrasiyi savunduğunu’ iddia etti. Ancak bu herkes için tam siyasi ve hukuki eşitlik anlamına gelmiyordu, zira bunun Arapları da kapsaması gerekiyordu. Demokrasi imajı daha ziyade yürütme ve yargı erklerinin ayrılmasına dayanan teknik-prosedürel bir imajdı. Protestocuların öncelikli talebi, sayısız diğer ırkçı ve ayrımcı önlemle birlikte Ulus-Devlet Yasası’nı onaylayan mahkemelerin resmi bağımsızlıklarını korumalarıydı. Liderler her şeyden önce İsrailli askerleri uluslararası savaş suçları mahkemelerinde yargılanmaktan korumak için tarafsız bir ulusal hukuk sisteminin gerekli olduğunu vurguladılar. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde bu, Arap vatandaşların katılmayı reddettiği bir ‘demokratik kutlamaydı’.
İsrail’in ‘merkezci’ bloğu, Filistin konusundaki statükoyu değiştirmek amacıyla bir şekilde yeni bir hükümet kursa bile, Batı destekli bir çözümün önündeki engeller hâlâ aşılamaz olacak. Bunlar arasında, herhangi bir diplomatik ‘çözümü’ engellemek için dişe diş mücadele edecek olan İsrail aşırı sağının gücü ve 7 Ekim’den sonra Filistin devletine yönelik kamuoyu desteğindeki ciddi düşüş yer alıyor. Ayrıca işgal altındaki topraklarda, Filistinlilerin etnik temizliğe tabi tutulması ve İsrail hükümetinin yer değiştirmeyi asla kabul etmeyeceği yerleşimcilerin sayısındaki sürekli artışın neden olduğu dramatik demografik değişiklikler de söz konusu. Filistin’de ise böyle bir anlaşmayı uygulayacak güvenilirlikten yoksun olan Filistin Yönetimi’ne karşı yaygın bir güvensizlik söz konusu.
İsrail’in toplam nüfusunun %20’sini oluşturan Arap vatandaşları, devlet Gazze’deki kardeşlerini katletmeye devam ettikçe umutsuzluğa kapılıyor. Çok sayıda İsrailli Yahudi yasal bir çözüm ihtimalinden ümidini kesmiş durumda: Bu, aşırı sağın, Filistinlilerin tarihi anavatanlarından tamamen etnik temizlik yapılması çağrısında bulunarak istismar ettiği bir gelişme. Bir ‘merkez’ hükümeti bu yapısal krizi çözmeyecek. Sadece İsrail toplumunun yüzüne ince bir makyaj tabakası sürecek.
