Pazartesi gecesi New York’ta bir sinagogda bir grup Hasidik Yahudi gizli bir tünelin doldurulmasını engellemeye çalışırken polisle arbede yaşayınca dünyanın gündemine oturdu.
New York Polis Departmanı’ndan memurlar, Amerikan saatiyle pazartesi öğleden sonra Brooklyn’in Crown Heights semtindeki 770 Eastern Parkway’deki ‘Chabad-Lubavitch Dünya Genel Merkezi’ne çağrıldı.
Burada bir grup ‘öğrenci’, inşaat ekiplerinin genel merkezin altındaki gizli tüneli doldurmasını durdurmaya çalışıyordu. Sosyal medyada viral olan videolar, sinagogdaki bir duvardaki ahşap panelleri söktüklerini ve tünelin çimentoyla kapatılmasını engellemek için arkasındaki boşlukta oturan veya ayakta duran birkaç adamın görüldüğünü gösteriyordu. Diğer videolarda da grubun binadaki ahşap mobilyaları ters çevirdiği ve polisle çatıştığı görülüyordu. Olaylar sonucunda 12 kişi gözaltına alındı.
Konu hakkında bir açıklama yapan Chabad-Lubavitch hareketinin medya direktörü Haham Motti Seligson, ‘bir süre önce, bir grup aşırılık yanlısı öğrencinin’ ‘yetkisiz erişim’ sağlamak için sinagogun bitişiğindeki mülklerin duvarlarını kırdığını söyledi.
Seligson X’te yaptığı açıklamada, “Pazartesi günü erken saatlerde, bu duvarları onarmak için bir çimento kamyonu getirildi. Bu çabalar, duvardan sinagoga giren aşırılık yanlıları tarafından kesintiye uğradı, izinsiz erişimlerini korumak için kutsal alanı tahrip etti. O zamandan beri gözaltındalar ve bina yapısal güvenlik incelemesi yapılana kadar kapatıldı,” dedi.
Chabad-Lubavitch hareketinin başkanı Haham Yehuda Krinsky de New York polisine ‘profesyonellikleri ve duyarlılıkları’ için teşekkür eden bir bildiri yayınladı.
Krinsky, “Chabad-Lubavitch topluluğu, Pazartesi gecesi 770 Eastern Parkway’deki Chabad Genel Merkezinin altındaki sinagoga zarar veren bir grup genç ajitatörün vandalizminden acı çekiyor. Bu eylemler soruşturulacak ve sinagogun kutsallığı iade edilecek,” dedi.
‘Chabad-Lubavitch hareketi’ nedir?
Chabad ya da Chabad-Lubavitch olarak da bilinen hareket, dünyanın en bilinen Hasidik Yahudi topluluklarından biri.
İsmini kabalistik ‘Yaşam Ağacı’nın ilk üç harfi ile hareketin ilk yaygınlaştığı bölge olan Rusya’nın Smolensk bölgesindeki bir yerden alan Hasidik topluluk, ilk olarak 18. yüzyılda gelişmeye başladı.
Chabad’ın resmi sitesinde anlatıldığına göre örgüt Sovyet Rusya’da kendisini bir yeraltı dini hareket olarak yeniden yapılandırdı. Örgütün o dönemki liderleri, Bolşevik Parti’nin ‘Yahudi Seksiyonu’nun Yahudiliğe karşı savaş açtığını iddia ediyordu.
1930’larda hareketin merkezi Rusya’dan Polonya’ya kayarken, 2. Dünya Savaşının başlaması ile birlikte yeni adres ABD oldu. Haham Menachem Mendel Schneerson’un liderliğinde uluslararası bir harekete dönüşen Chabad, yardım kuruluşları aracılığıyla çok sayıda Yahudiye ulaşmayı başardı. Cemaate mensup bazı Yahudilerin, Schneerson’un ‘Mesih’ olduğuna inandığı düşünülüyor. Chabad-Lubavitch resmi olarak bu iddiayı reddediyor; bununla birlikte, New York’taki gerilimi yaratan genç Hasidiklerin Schneerson’un ‘Mesih’ olduğunu düşünenler olduğu da öne sürülüyor.
Tünel ne zaman keşfedildi ve neden açıldı?
Yahudi cemaatinin yayın organlarından Crownheights.info, aralık ayında sinagogun altında gizli bir tünel bulunduğunu haber vermişti.
CrownHeights.info ile konuşan Union Street’teki bir ev sahibi, bir süredir evlerinde geceleri şüpheli sesler duyduklarını söyledi. Gürültü devam ederken, ilgili ev sahibi sesleri ve şüphelerini başka birilerine bildirdi.
Bir inşaat işçisi, sinagogun kadınlar bölümünün altından Union Street’in köşesindeki bir mikveye (Yahudi ritüel banyosu) kadar uzandığını keşfetti.
Habere göre sinagog yönetimi, binanın güvenliğinin nasıl sağlanacağına dair bir karara varılana kadar kadınlar bölümünü kapatmaya karar verdi.
Tüneli açanlar, İbranicede ‘henüz evlenmemiş genç erkekler’ anlamına gelen ‘bochurim.’ Bochurim, Chabad’da eğitim almak için İsrail’den gelen gençlerden oluşuyor. Bir grup bochurimin, tüneli kazmaya 6 ay önce başladığı düşünülüyor.
Haredi Yahudilerinin haber kaynağı Collive.com’e göre, tünelin doldurulmasını durdurmaya çalışan öğrenciler çoğunlukla İsrail’den geliyordu ve taraftarları yedinci Lubavitch hahamı Menachem Mendel Schneerson’un Mesih olduğuna inanan Chabad Mesihçiliği ile ilişkiliydi.
New York Times’a göre, sinagog duvarını kıranlardan bazılarıyla konuştuklarını söyleyen iki adam, amacın ‘sinagogun genişlemesini hızlandırmak’ olduğunu söyledi. Tüneli açan grup, Lubavitch hareketinin lideri Haham Menachem Mendel Schneerson’un otuz yıl önce bu çağrıyı yaptığına inanıyor.
Aynı haberde 770’deki cemaatin ayinlerde kalabalık nedeniyle zorlandığı, cemaat liderlerinin ‘yavaşlığı’ nedeniyle bazı gençlerin ‘kendi inisiyatifleri’ ile alan genişletmeye başladığı da iddia ediliyor. Ama tünelin neden gizli kaldığı açıklanmıyor.
Tünelden çıkan sünger yataklar ve üzerindeki izler, gizli bölmelerde yasadışı faaliyetler yürütülüyor olabileceğine dair teorilere de yol açıyor.
