İsrail ile Lübnan Hizbullahı arasında topyekûn bir savaş riskinin arttığı bir dönemde, iki üst düzey Çinli diplomat bu hafta üst düzey İranlı yetkililerle yaptıkları görüşmelerde Tahran’a desteklerini dile getirdiler.
Salı günü New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantısı çerçevesinde Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya gelerek Tahran’a “egemenliğini, güvenliğini, toprak bütünlüğünü ve ulusal onurunu” koruma konusunda destek sözü verdi.
Çin dışişleri bakanlığı Wang’ın şu sözlerini aktardı: “Uluslararası ve bölgesel durumdaki değişiklikler ne olursa olsun, Çin her zaman İran’ın güvenilir bir ortağı olmuştur ve her zaman olduğu gibi İran’ı destekleyecek… ve dış güçlerin İran’ın içişlerine karışmasına, yaptırım ve baskı uygulamasına karşı çıkacaktır.”
Wang ayrıca Çin’in “adaleti destekleyeceğini ve Gazze savaşını sona erdirmek için ateşkesi teşvik edeceğini” söyledi.
Görüşme Wang ile İran’ın yeni reformist cumhurbaşkanı Pezeşkiyan arasındaki ilk görüşme oldu.
İran devlet haber ajansı IRNA’ya göre Pezeşkiyan, Çin’in çatışmanın çözümünde oynayabileceği bir rol olduğunu söyledi.
“[İsrail] hiçbir yasal çerçeveye uymuyor ve bu rejimin işlediği suçlar insanlık vicdanı tarafından kabul edilemez” dedi.
“Dünyanın en önemli ülkelerinden biri olarak Çin’in rolü bu suçların kınanması ve durdurulmasında kesinlikle etkili olacaktır.”
IRNA’nın haberine göre Wang, “İsrail rejiminin Gazze’deki eylemlerinin haksız olduğunu ve Filistin halkının öldürülmesine ve yerinden edilmesine yol açtığını ve maalesef bu tür eylemlerin bölgeye yayıldığını” söyledi.
Pezeşkiyan İran ve Çin’in “dünyada çok taraflılığın gelişmesi için el ele vermesi gerektiğini” ve “zorlayıcı güçlerin kendi taleplerini diğer uluslara dayatmasına izin vermeyeceklerini” sözlerine ekledi.
Çin’in Orta Doğu elçisi Zhai Jun İran’da ayrıca İran Dışişleri Bakanının kıdemli danışmanı Ali Asghar Khaji ve İran’ın Batı Asya ve Kuzey Afrika’dan sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Mehdi Shushtari ile de bir araya geldi.
Zhai, çatışmaya doğrudan atıfta bulunmadan, Çin’in Orta Doğu meselelerinde İran ile “iletişim ve koordinasyonu güçlendirmeye” ve “sıcak nokta sorunlarına kapsamlı, adil ve kalıcı bir çözüm” teşvik etmeye hazır olduğunu söyledi.
Çin Dışişleri Bakanlığına göre Zhai, “Orta Doğu bölgesinin derin ve karmaşık değişimlerden geçtiği bir dönemde Çin, İran’ı ve bölge ülkelerini egemenliklerini, güvenliklerini ve kalkınma çıkarlarını korumaları konusunda desteklemektedir” dedi.
Görüşmeler, Lübnanlı yetkililere göre İsrail hava saldırılarının pazartesi günü 90’dan fazlası kadın ve çocuk olmak üzere 500’den fazla kişinin ölümüne yol açtığı 2006 yılından bu yana Lübnan’da yaşanan en ölümcül günün arka planında gerçekleşti.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu bombardımanın Lübnan’daki İran destekli militan ve siyasi grup Hizbullah’ı hedef aldığını iddia etti.
Wang BM Genel Kurulu’nda yaptığı açıklamada saldırıların “sivillere yönelik ayrım gözetmeyen saldırılar” olduğunu söyledi.
Ayrıca New York’ta Lübnanlı mevkidaşı Abdallah Bou Habib’e Pekin’in her zaman “adaletin ve Lübnan dahil Arap kardeşlerinin yanında” duracağını ve “uluslararası ilişkilerin temel normlarının bu şekilde ihlal edilmesini şiddetle kınadığını” söyledi.
Wang , Lübnan’da geçen hafta meydana gelen ve en az 37 kişinin ölümüne ve yaklaşık 3,000 kişinin yaralanmasına yol açan iletişim cihazları patlamalarını da kınadı.
Wang New York’ta bulunduğu süre zarfında en az 15 ülkenin liderleri, üst düzey diplomatları ve yetkilileriyle görüştü ancak İsrail’den hiçbiriyle görüşmedi.
Ayrıca ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ya da ABD Başkanı Joe Biden ile de görüşmedi ancak ABD’li Senatör Chris Coons ile “iki tarafı da ilgilendiren konularda görüş alışverişinde bulunmak” üzere bir araya geldi.
Wang, Pezeşkiyan ile yaptığı görüşmelerde Pekin’in Tahran ve Riyad arasında daha fazla angajmanı desteklediğini de söyledi.
Pekin’in Tahran ile 2021 yılında imzalanan ancak o tarihten bu yana çok az ilerleme kaydedilen 25 yıllık işbirliği programını uygulamaya kararlı olduğunu da sözlerine ekledi.
