Pakistan’ın kuzeyinde, Çin sınırına yakın dağlık Gilgit-Baltistan bölgesinde meydana gelen bir militan saldırısı, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi açısından hayati önem taşıyan otoyolda güvenlik endişelerini yeniden alevlendirdi.
Hafta sonu Karakoram Otoyolu üzerinde seyahat eden bir yolcu otobüsü, sınıra 400 kilometreden daha az mesafedeki Chilas kasabası yakınlarında silahlı saldırıya uğradı. İkisi Pakistan Ordusu askeri olmak üzere en az 10 kişi öldü, 20’den fazla kişi de yaralandı.
Kaynağı belli olmayan saldırı, Pakistan Talibanı’ndan Belucistan eyaletindeki ayrılıkçılara kadar sayısız grubun dahil olduğu militan faaliyetlerin ülkede arttığı bir dönemde gerçekleşti.
Ancak uzmanlar otoyolun hedef alınmasını, Pakistan’ın Çin’le olan bağlarının temel taşı olarak görülen Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) göz önüne alındığında endişe verici buluyor.
İslamabad yakınlarındaki Hassan Abdal kasabasından sınıra kadar 806 km boyunca uzanan yol, Çin’in desteğiyle inşa edildi ve 1986 yılında trafiğe açıldı. Yakın zamanda komşular, Pekin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin (KYG) 50 milyar dolarlık Pakistan bileşeni olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru kapsamında otoyolda iyileştirmeler yaptı.
Ekim ayında Pakistan’ın geçici Başbakanı Anwaar ul-Haq Kakar Çin’i ziyaret ettiğinde Karakoram’ı “her türlü hava koşuluna uygun bir yol haline getirme” planlarını açıkladı. Şu anda yol, yoğun kar nedeniyle aralık-nisan ayları arasında kapalı.
CPEC’in en önemli düğüm noktası
Uzmanlar otoyolun Çin’i Belucistan’daki kilit güney KYG limanı Gwadar’a bağlama planları için elzem olduğunu söylüyor.
Avustralya’daki Macquarie Üniversitesi Güvenlik Çalışmaları ve Kriminoloji Bölümü’nde terörle mücadele uzmanı olan Khuram Iqbal Nikkei Asia’ya verdiği demeçte Karakoram Otoyolu’nun “iddialı CPEC [projesinin] en önemli düğümünü oluşturduğunu” söyledi.
Ancak hafta sonu gerçekleşen saldırı, Beluç ayrılıkçıların hükümetin ekonomik hedeflerini sabote etmek amacıyla yıllardır Çin’in çıkarlarını hedef aldığı kuzeyden güneye yol boyunca gizlenen tehditleri bir kez daha gözler önüne serdi.
Pakistan’da terör konusunda uzmanlaşmış bağımsız bir analist olan Fakhar Kakakhel, bu yıl yayınlanan bir kitabında G2G olarak adlandırdığı Gwadar-Gilgit güzergahının CPEC’in başarısı için kritik öneme sahip olduğunu ancak Çin’in tüm faydalarına erişimini engellemek isteyen militanlar tarafından rahatsız edildiğini söylüyor.
Kakakhel, “[Gilgit] bölgesindeki militanlık Çin’in Pakistan’daki çıkarlarını kesinlikle etkileyecektir” dedi.
Yaklaşık 1,5 milyon nüfusa sahip Gilgit-Baltistan, başlangıçta Pakistan yönetimindeki Keşmir’in bir parçasıydı. Bir vilayet olmamasına rağmen 2009 yılında yarı özerklik tanındı ve bir başbakan atandı. Kakakhel, bölgedeki Çin çıkarlarına yönelik tehditlerin ciddi olduğunu söyledi ve “Afganistan’dan gelen militanlar, Gilgit-Baltistan bölgesi ile sınırı paylaşan Pakistan’ın kuzeyindeki Çitral’e sızmaya çalıştı” diye ekledi.
Çin’e yönelik 31 saldırı gerçekleşti
Nikkei’ye konuşan Macquarie Üniversitesi’nde terörle mücadele uzmanı olan Iqbal, Pakistan genelinde Çin çıkarlarına ve personeline yönelik 31 silahlı saldırı saydı. İkbal, “Çin, ABD de dahil olmak üzere diğer tüm ülkelere kıyasla Pakistan’da en fazla saldırıya maruz kalan ülke oldu” dedi.
Otoyol boyunca yaşanan saldırıların Çin’in CPEC’ten geri adım atmasına neden olduğunu ve Pekin’in “Pakistan’dan güvenlik garantisi almadan” projeyi genişletme ihtimalinin azaldığını da sözlerine ekledi.
Pakistan, Pekin’in talebi üzerine ülkede çalışan Çinliler için güvenlik önlemlerini ancak geçen ay genişletti. Ancak otobüs saldırısı, güvenliği garanti etmenin zorluğunu istenmeyen bir şekilde hatırlattı.
Ölümcül silahlı saldırı güzergah boyunca seyahati sekteye uğrattı. Karakoram Otoyolu üzerinde seyahat eden yolcu otobüslerinin sahipleri seferleri askıya aldı. Gilgit-Baltistan hükümeti, bu tür otobüslerin Chilas’ı sadece gündüz saatlerinde ve sadece güvenlik eskortlu konvoylar halinde geçmelerine izin verileceğini duyurdu.
Nikkei ile isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan İslamabad merkezli bir güvenlik yetkilisi ise, Karakoram Otoyolu’na yönelik doğrudan bir tehdit olmadığını savundu. Yetkili, “Düşman güçler her zaman mezhepsel huzursuzluğu [körüklemeyi] amaçlayan bu tür olayları istismar etmeye ve geçmişte başarıyla engellenen CPEC ile ilişkilendirmeye çalışmışlardır” dedi.
Ancak uzmanlar Gilgit-Baltistan bölgesindeki mezhepsel gerginliklerin uzun vadede Çin’in çıkarları için sorun yaratacağını düşünüyor.
