Polonya parlamentosu, daha önce iktidarda olan Hukuk ve Adalet (PiS) partisinin adayı Mateusz Morawiecki’nin güvenoyu alamamasının ardından pazartesi günü Donald Tusk’ı başbakan olarak seçti ve yeni başbakan sekiz yıllık ‘kötü’ PiS iktidarının ardından Polonya siyasetine ‘ışık getirme’ sözü verdi.
Pazartesi günü öğle saatlerinde program konuşmasını yapan Morawiecki beklendiği üzere parlamentodan güvenoyu alamadı.
Bunun üzerine parlamentonun alt kanadı Sejm, Tusk’ı başbakan olarak seçti ve ona üç bloktan oluşacak bir hükümet kurma görevi verdi: Tusk’ın Sivil Koalisyonu (KO), Üçüncü Yol ve Sol. Tusk 248 milletvekilinin desteğini alırken 201 milletvekili adaylığına karşı çıktı ve hiç kimse çekimser oy kullanmadı.
Kaczyński’den yeni başbakana: Sen bir Alman ajanısın
Tusk, “Bu sadece benim için değil, yıllardır her şeyin daha da iyiye gideceğine, karanlığı ve kötülüğü kovalayacağımıza derinden inanan herkes için gerçekten harika bir gün. Bu sizin sayenizde oldu. Bunu siz başardınız,” diyerek sekiz yıllık PiS iktidarının bittiğini ilan etti.
Tusk ayrıca meclisteki konuşmasında PiS’e seslenerek, “Size teşekkür etmek istiyorum çünkü kimse bu kadar çaba sarf etmedi, kimse bu kadar çalışmadı ki Polonyalı erkek ve kadınlar her gün sizin medyanızdan Polonya’ya neler yaptığınızı görebilsinler,” dedi.
Bunun üzerine PiS lideri Jaroslaw Kaczyński, Meclis Başkanından izin almadan söz alarak Tusk’a, “Bir şeyi biliyorum. Sen bir Alman ajanısın,” iddiasında bulundu.
PiS ve medyası seçim kampanyası sırasında destekçilerine Tusk’ın Başbakan olmasının Polonya’yı, AB’yi bir ‘süper devlet’ haline getirme çabasının arkasındaki güç olduğu iddia edilen Almanya’ya boyun eğdirmek anlamına geldiğini anlatıyordu.
PiS’in galibiyeti çoğunluk için yeterli olmadı
PiS genel seçimlerden birinci sırada çıkmasına rağmen parlamentoda çoğunluğu sağlayamadı. Bu arada muhalefet partileri Jarosław Kaczyński’nin liderlik ettiği partiyi iktidardan düşürmek için bir koalisyon kurdu ve parlamentoda PiS’in sayıca önüne geçti.
Seçim konuşmasında Polonya’yı daha demokratik hale getirme ve ülke siyasetindeki ‘Polonya-Polonya savaşını’ sona erdirme sözü veren Morawiecki, diğer milletvekillerini koalisyona katılmaya ikna edemeyince hükümetini iktidarda tutacak oyu alamadı.
Bir sonraki adımda, anayasa uyarınca, parlamentonun yeni bir başbakan belirlemesi gerekiyordu. Oylanan tek aday Tusk oldu.
Şimdi Tusk’a düşen, program konuşmasını ve yeni hükümetinin yapısını sunmak ve salı günkü (bugün) güven oylamasınden başarıyla çıkmak.
Cumhurbaşkanlığı ofisi tarafından da teyit edildiği üzere Tusk ekibi cumhurbaşkanının huzurunda yemin edecek.
Tusk, Avrupa Konseyi Başkanlığı görevini üstlenmeden önce 2007-2014 yılları arasında yaklaşık iki dönem başbakanlık yapmıştı.
PiS döneminde Varşova, Brüksel tarafından sık sık ‘hukukun üstünlüğüne’ karşı hamleler yapmakla suçlanmıştı.
Tusk yönetebilecek mi?
Öte yandan yeni ve giderek daha popüler hale gelen parlamento başkanı Szymon Holownia (Polska 2050), 2025’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde güçlü bir aday olarak görülüyor ve bu plan muhtemelen KO’nunkiyle çatışacak. Meclisteki tartışma sırasında bir Polska 2050 temsilcisi de bunu açıkça ifade etti.
Yeni koalisyon ayrıca PiS’in müttefiki olan ve geçen ay ‘yeni hükümetin PiS’in önemli kazanımlarını ortadan kaldırmaya çalışacağını düşündüğünde veto hakkını kullanacağını’ söyleyen Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın veto yetkisini geçersiz kılacak yeterli oya sahip değil.
PiS’in ayrıca kamu yayıncılığı, savcılık, mahkemeler ve en önemlisi Anayasa Mahkemesi gibi kilit kurumlarda ağırlığı bulunuyor.
Reuters’ın haberine göre, Tusk’ın parlamentodaki ve parlamento dışındaki destekçileri arasında sevinç havası hakimken, yeni hükümetin dondurulan AB parasının blokajını kaldırmada karşılaşacağı zorlukların altını çizdi.
Polonya Anayasa Mahkemesi pazartesi günü, Polonya’nın fonlara erişim için geçirmesi gereken yargı reformu yasasının anayasaya aykırı olduğuna karar verdi.
