Üçüncü yılını yaşayan savaşta Ukrayna ve Batılı destekçileri, hala Rusya’nın asker sayısı ve silah üstünlüğüne yetişmekte zorlanıyor. Elbette, Ukrayna’nın kendi avantajları da mevcut: askerleri daha iyi motive edilmiş ve daha esnek hareket edebiliyorlar ama Rusya kalite farkını kapatıyor. Eğer ABD ve Avrupalı müttefikler, Rusya’nın silah üretimine yetişebilmesi için üretimini artırır ve Ukrayna’ya daha fazla teçhizatı bağışlarsa maçın döneceği hissiyatı olsa da bu ancak bir mucizeyle mümkün. Dünyanın en önemli düşünce kuruluşlarından olan Council on Foreign Relations’ın (CFR) eski başkanı Richard Haass, Ukrayna için “ateşkes” çağrısını bir kez daha yineliyor.
Üç ay önce, “Ukrayna hayatta kalabilecek mi?” başlıklı bir makale yazmıştım. Bir sonraki yıl için cevap (şükürler olsun) “evet” olacak. Bu, Ukrayna’nın savaşmaya ve fedakârlık yapmaya istekli olması ve ABD’den kayda değer askeri yardımın gelmesiyle mümkün oldu.
Aynı zamanda, Rusya kuzeydoğuda Harkov’u (Ukrayna’nın ikinci büyük kenti) tehdit eden yeni bir taarruza girişti, uzun vadeli bir savaşa hazırlanıyor ve kuvvetlerini büyük ölçüde yeniden oluşturdu. Bu da şu soruyu gündeme getiriyor: Yeni yardım paketi elde edildiğine göre, Ukrayna ve Batı’daki destekçileri ne başarmayı hedeflemeli? Başarı neyi ifade etmeli?
Bazıları başarının, Ukrayna’nın kaybettiği tüm toprakları geri alarak 1991 sınırlarını yeniden tesis etmesi olarak tanımlanması gerektiğini söylüyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, 2025’in Ukrayna’nın Rus kuvvetlerine karşı yeni bir karşı taarruza girişebileceği zaman olabileceği görüşünü dile getirdi.
Ancak bu ciddi bir hata olur. Yanlış anlaşılmasın: Yasal ve meşru sınırları yeniden tesis etmek oldukça arzu edilir bir durum olurdu ve saldırganlığın kabul edilemez olduğunu gösterirdi. Fakat dış politika hem uygulanabilir hem de arzu edilebilir olmalıdır ve Ukrayna, askeri güç kullanarak Kırım’ı ve doğu bölgelerini kurtarmak için uygun bir konumda değil.
Sayılardan kaçılmaz. Rusya’nın çok sayıda askeri ve büyük miktarda silah ve mühimmat üretebilecek bir savaş ekonomisi var. Rusya yaptırımlara rağmen savunma sanayisini ve İran ile Kuzey Kore’de üretilen silahlar ile Çin menşeli mal ve teknolojilere erişebildi ki bunlar Kremlin’in savaş çabasına katkıda bulunuyor.
Ukrayna’nın topraklarını güç kullanarak geri almaya çalışmasına engel olan bir diğer faktör, taarruz harekâtlarının savunma çabalarına kıyasla çok daha fazla insan gücü, teçhizat ve mühimmat gerektirmesi. Özellikle de savunmanın tahkimat kurma şansı bulduğu, Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna topraklarının çoğunda olduğu gibi, bu durum daha da belirgin.
Ukrayna’nın yeniden taarruza geçmesinin muhtemel neticesi, halihazırda askerî açıdan yetersiz olan Ukrayna ordusu için çok sayıda asker kaybı olacaktır. Ukrayna’nın erişebildiği sınırlı askeri teçhizat ve mühimmat hızla tükenecek ve bu da ülkenin kontrolündeki alanları savunmasını zorlaştıracaktır. Ukrayna’nın olası başarısız taarruzu ayrıca Batı başkentlerindeki, Ukrayna’ya yardım sağlamaya kuşkuyla bakan ve bu yardımı israf olarak gören kesimlere de yeni söylem malzemeleri verecektir.
O halde Ukrayna ve destekçileri hangi stratejiyi izlemeli? Öncelikle Ukrayna savunmaya ağırlık vermeli, bu da sınırlı kaynaklarını daha verimli kullanmasına ve Rusya’yı zor durumda bırakmasına imkân tanıyacaktır.
İkinci olarak, Ukrayna’ya uzun menzilli saldırı kabiliyetleri ve ülke sınırları içindeki Rus kuvvetlerine, Karadeniz’deki Rus gemilerine ve Rusya içindeki iktisadi açıdan önemli hedeflere saldırabilme imkânı sağlanmalı. Rusya, başlattığı ve sürdürdüğü savaşın bedelini hissetmeli.
Üçüncü olarak, Ukrayna’nın destekçileri uzun vadeli askeri yardım taahhüdünde bulunmalı. Tüm bunların amacı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e rüzgârın kendisinden yana esmediğini ve Ukrayna’yı yıpratma umudu taşıyamayacağını göstermektir.
Ukrayna ve destekçileri bir şey daha yapmalı: Mevcut sınırlar kalacak şekilde geçici bir ateşkes anlaşması önermeli.
Putin, bu yönde bir teklifi muhtemelen reddedecektir ama bunu yapması, Ukrayna’ya yardım sağlanması konusunda ABD’de devam tartışmalarda lehte tutum almayı kolaylaştırabilir, zira savaşın devamından sorumlu tarafın Rusya olduğunu ortaya koyacaktır. Hatta bu, Donald Trump kasımda başkanlığı yeniden kazanırsa bile ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardımının devam etmesine zemin hazırlayabilir.
Savunmaya geçiş, sınırın derinliklerine yapılan saldırılar, Batı’dan daimî askeri yardım ve Rusya’nın saldırgan taraf olduğunu açığa çıkaracak diplomatik çabaların kombinasyonu, zamanla Putin’i geçici bir ateşkesi kabul etmeye ikna edebilir. Böyle bir anlaşmada hiçbir ülkeden uzun vadeli iddialarından vazgeçmesi istenmez.
Ukrayna tüm topraklarının iadesi talebini sürdürebilir; Rusya da Ukrayna’nın egemen bir devlet olarak var olma hakkı bulunmadığını iddia edebilir. Her iki taraf da yeniden silahlanmaya devam edebilir. Yaptırımlar kalabilir. Ukrayna, Avrupa Birliği ve NATO ile yakınlaşmayı gözetebilir.
Ukrayna, bu yaklaşımın bazı unsurlarına direnç gösterebilir. Ama ABD ve Ukrayna’nın diğer destekçileri bunda ısrarcı olmalı. Ukrayna herhangi bir stratejik ortağı gibi koşulsuz destek talep edemez. Yeni bir karşı taarruz başarısız olur ve bu da ülkenin kendini savunma kabiliyetini zayıflatır. Ukrayna’nın geçici bir ateşkesten kazanacağı şey, ülkeyi yeniden inşa etmeye başlama fırsatı olur, zira para ve yatırım ülke aktif bir savaş alanı olmaya devam ettikçe gelmeyecektir.
Geçici bir ateşkes neredeyse kesinlikle barışa benzer bir duruma yol açmaz, bu muhtemelen ülkenin parya konumuna son vermeyi seçecek yeni bir Rusya liderliğinin gelişiyle olur ki bu yıllar hatta on yıllar alabilir. Ama o zamana kadar Ukrayna, savaşın devam etmesine kıyasla çok daha iyi durumda olacaktır.
Kalıcı olmayan, resmi barıştan bir adım geride olan bu tür düzenlemelerin Kore Yarımadası ve Kıbrıs gibi başarılı örnekleri var. Bunlar çözüm değil ama öbür alternatiflerden daha iyi. Ve Rusya muhtemelen her ateşkesi reddedecek olsa da Ukrayna’nın özünü koruyan, bağımsızlığını muhafaza eden ve dış desteği sürdüren bir askeri ve diplomatik strateji izlemesi daha iyi olacaktır. Ukrayna’nın dostları, ülkeyi başarısızlığa mahkûm edecek şekilde başarıyı tanımlamadan önce bunu akılda tutmalı.
