Rusya’da ekonomistlerin bir kısmı, 2022’den itibaren sektörün ekonominin yeniden yapılandırılmasında önemli bir rol oynayacağı için KOBİ kredilerinin artırılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Rusya’da küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelere (KOBİ’ler) verilen kredilerin hacminin, sektörün büyüklüğünün ve ülke ekonomisi ile istihdamdaki payının büyümesi için artırılması talepleri yükseliyor.
Bu, özellikle de 2022’den itibaren lojistik zincirlerin yeniden yapılandırılmasında ve büyük işletmeler üzerindeki yaptırım baskısı nedeniyle Rusya pazarından ayrılan şirketlerin yerini almasında önemli rol oynayacak.
RBK gazetesinin aktardığına göre St. Petersburg Ulusal Araştırma Üniversitesi Yüksek Ekonomi Okulu profesörlerinden Anna Mişura tarafından hazırlanan ve Vorosıy Ekonomiki dergisinin son sayısında yayımlanan ‘Banka kredileri küçük ve orta ölçekli işletmeleri nasıl etkiliyor?’ başlıklı çalışmada “Çeşitlendirme ve KOBİ’lerin ekonomideki payının artırılması, ülke ekonomisinin sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi ve toparlanmanın öncelikli yönü olarak değerlendirilmeli,” denildi.
Yazar, KOBİ kredilerindeki büyüme oranının hem küçük işletmelerdeki istihdam hem de KOBİ cirosu üzerinde iki yıla varan bir gecikmeyle olumlu bir etkisi olduğu sonucuna vardı
Mişura, “Etkinin gücü kabaca şu şekilde tahmin edilebilir; kredilerdeki yüzde 10’luk bir artış, iki yıl içinde yaklaşık yüzde 2’lik bir istihdam artışını beraberinde getirebilir,” tahmininde bulundu.
Uzman, kredilerde ortalama yüzde 10’luk artışın iki yıl içinde ‘yüzde birkaç’ ciro artışını beraberinde getireceğini de sözlerine ekledi.
Mişura, KOBİ’lerin ülke ekonomisine katkısını, bölgelerin gayri safi bölgesel hasılasının (GSYİH) toplamının yüzde 20 ila 25’i, işletmelerin cirosunun yüzde 25 ila 35’i ve çalışan sayısının yaklaşık yüzde 28’i olarak tahmin ediyor.
Merkez Bankası’nın 2024 verilerine atıfta bulunulan makalede, işletmelerin çoğunluğunun banka kredisine erişimi olmadığına dikkat çekiliyor: Orta ölçekli işletmelerin yüzde 35 ila 40’ı, küçük işletmelerin yüzde 25 ila 30’u ve mikro işletmelerin yüzde 5 ila 10’u tarafından kullanılıyor.
Çalışmada, “Bu paylar, KOBİ kredilerini desteklemeye dönük devlet programlarının özellikle aktif olduğu 2020 ortası ile Mayıs 2021 Kovid dönemindeki sıçrama ve ardından düşüş dışında, kademeli olarak ancak oldukça yavaş bir şekilde artıyor,” ifadelerine yer verildi.
Diğer yandan çalışma, Rusya Merkez Bankası’nın bölgelerdeki KOBİ’lere verilen kredi hacmine ilişkin verilerinin yanı sıra Federal İstatistik Kurumunun (Rosstat) bölgelere ve işletme kategorilerine göre KOBİ faaliyetlerine ilişkin verilerine dayanıyor.
Çalışmanın yazarı, bölgeler için panel verilerini kullanarak bir yıl veya çeyrek boyunca sektöre verilen kredilerin büyüme oranının KOBİ faaliyetlerini karakterize eden göstergelerin (çalışan sayısı, ciro, işletme sayısı) büyüme oranı üzerindeki etkisini değerlendiriyor.
Mişura, “Bu amaçla yabancı çalışmalarda olduğu gibi firmalar ve verilen krediler hakkında mikro veriler kullanmak daha iyi olurdu, fakat bunların yokluğunda bu soruya mevcut toplu veriler temelinde cevap verilmeye çalışıldı,” dedi.
Sonuçlar, ‘banka kredilerindeki büyümenin işletmelerin cirosu üzerinde istihdamdan daha büyük bir etkiye sahip olduğunu’ gösteriyor.
Bunun yanı sıra Mişura, makalesinde büyük işletmeler üzerindeki yaptırım baskısı bağlamında, bankaların KOBİ’lere kredi verme konusunda gözle görülür şekilde daha aktif hale geldiğini belirtti.
Sonuç olarak, kredi hacimleri büyümeye devam etti ve KOBİ kredilerinin tüm kuruluşlara verilen toplam krediler içindeki payı arttı. Mişura, bu durumu KOBİ’lerin ekonominin yapısal dönüşümüne aktif olarak katılmaları için ortaya çıkan fırsatlara bağlıyor.
Rusya Merkez Bankası, 2023 yılında sektöre verilen kredilere ilişkin analizinde, KOBİ kredi portföyünün kredilerin konsolide edilmesinden ziyade borçlu sayısının artırılmasıyla büyüdüğünü bildirdi.
Merkez Bankası’na göre, 1 Ocak 2024 itibariyle KOBİ’lere verilen krediler 12,43 trilyon ruble olarak gerçekleşti ve yıl içinde yüzde 29,4 oranında arttı. Ayrıca kredi alanların sayısı da yüzde 22,6 oranında artarak 591,2 bine ulaştı.
Fakat Merkez Bankası, KOBİ kredilerinin kapsamının hala düşük kaldığını ve 2023 sonunda yüzde 9,4 olduğunu belirtti.
Devlet desteğinin katkısı
Mişura, çalışmasında, KOBİ kredilerinin büyümesine kayda değer bir katkının, nispeten düşük faiz oranlarıyla tercihli devlet kredisi programları (tüm kredilerin yüzde 10,6’sı) tarafından yapıldığına işaret etti.
Rusya İktisadi Kalkınma Bakanlığı’na göre, 2024 yılının ilk yarısında ticari bankalar KOBİ’lere yıllık yüzde 20 ila yüzde 28 arasında değişen oranlarda kredi sundu.
Aynı zamanda, en popüler tercihli mali programlardan biri (‘Program 1764’) kapsamında şirketler, mikro ve küçük işletmeler için yüzde 15 ve orta ölçekli işletmeler için yüzde 13,5 faiz oranlarıyla 500 bin ila 2 milyar ruble arasında kredi alabiliyordu.
Mişura, şöyle devam etti: “2023-2024 yıllarında KOBİ kredileri, devlet desteğinin devam etmesi ve ekonominin yaptırım rejimine uyum sağlamasının bir parçası olarak küçük işletmelerin artan rolü ve büyük yabancı aktörlerin Rusya pazarından çekilmesi nedeniyle büyümelerinin itici güçlerinden biri olarak görülüyor. KOBİ sektöründeki düşük kredi girdisi ve göreceli hacimleri nedeniyle bu segmentteki büyüme potansiyeli önemini koruyor.”
