Rusya’da yüksek faizler KOBİ’lerin satışlarını vurdu, kredi iştahı arttı

Rusya’da küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) satışları, ekonomideki yavaşlamanın etkisiyle nisan ayında 2022’den bu yana en keskin düşüşünü yaşadı. Promsvyazbank, Opora Rossii KOBİ Derneği ve NAFI Analitik Merkezi verilerine dayanan İş Aktivite Endeksi (RSBI) gerilerken, özellikle mevcut satışlardaki bozulma ve yüksek faizler KOBİ’leri zorluyor.

Rusya’da küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ), ekonomide yaşanan soğumanın etkilerini giderek daha fazla hissetmeye başladı.

Promsvyazbank, Opora Rossii KOBİ Derneği ve NAFI Analitik Merkezi tarafından hesaplanan İş Aktivite Endeksi (RSBI), nisan ayında 52,4 puana gerileyerek KOBİ’lerin faaliyetlerindeki yavaşlamayı ortaya koydu.

Endeks en son şubat ayında 51,7 puanla bundan daha düşük bir seviyedeydi; ondan önceki düşük seviye ise yetkililerin askeri harcamalar için ekonomiye kaynak aktarmaya başladığı Ocak 2023’te kaydedilmişti.

Endeksteki mevcut düşüşte en önemli etken, temmuz ayından bu yana düşüş eğiliminde olan ve nisanda 43,7 puana kadar inen satışlar oldu.

Ankete katılan KOBİ’lerin yaklaşık yarısı gelirlerinde azalma bildirirken, bu durum Mayıs 2022’den bu yana kaydedilen en kötü performans olarak dikkat çekti.

Satışlar KOBİ’leri aşağı çekiyor

İş Aktivite Endeksi’ni (RSBI) aşağı çeken temel unsurun satışlar olduğu belirtiliyor. Satışlar bileşeni, Rusya Merkez Bankası’nın politika faizini artırmaya yeniden başladığı temmuz ayından bu yana daralma bölgesinde seyrediyor. Nisan ayında bu bileşen 43,7 puana geriledi.

Promsvyazbank, satışlar bileşeninin 2024 başından bu yana en düşük seviyesinde olduğunu ve yüksek politika faizinin tüketimi giderek daha fazla kısıtladığını vurguladı.

Özellikle mevcut satışlardaki durum endişe verici boyutlarda. Ankete katılan KOBİ’lerin yüzde 48’i cirolarında düşüş yaşadığını beyan etti.

Bu, Mayıs 2022’den bu yana görülen en olumsuz tablo olarak kayıtlara geçti. Promsvyazbank analistleri, “Satışlar bileşeni keskin bir düşüş göstererek girişimcilerin satış sorunlarının ağırlaştığını ortaya koydu, fiili satış durumu daha da kötüleşti,” yorumunu yaptı.

Ocak ayında KOBİ’lerin yüzde 38’i gelirlerinde azalma olduğunu bildirmişti.

En çok orta ölçekli işletmeler ve imalat sektörü etkilendi

Satışlardaki düşüşten en fazla etkilenen kesimler orta ölçekli işletmeler ve imalat sektörü oldu.

Orta ölçekli şirketlerin yüzde 54’ünde fiili gelirler düşerken, imalat sektöründeki firmaların yüzde 49’u aynı durumdan şikayetçi.

Ticaret ve hizmetler sektöründe ise şirketlerin yüzde 47’si gelirlerinde düşüş kaydetti.

İşletmelerin geleceğe yönelik umutları devam etse de hızla azalıyor. Ankete katılanların yüzde 33’ü gelirlerinde artış beklerken, yüzde 22’si düşüş öngörüyor. Bir ay önce iyimserler ve kötümserler arasındaki bu oran sırasıyla yüzde 40 ve yüzde 16’ydı.

Banka analistleri, “İyimserliğini en çok yitirenler mikro segmentteki girişimciler oldu; aralarında sadece yüzde 19’u satışlarda artış bekliyor (bir ayda 15 yüzde puan düşüş),” diye belirtti.

İmalat işletmeleri, artan kredi hareketliliği sayesinde geleceğe en güvenle bakan kesim olsa da, sektör hâlâ satış alanında sorunlarla karşılaşıyor.

Krediye erişimin zorlaşması ve gelirlerin düşmesi nedeniyle ticaret sektörü en kırılgan konumda bulunuyor.

Ekonominin “kontrollü yavaşlatılması” KOBİ’leri zorluyor

Sadece küçük ve orta ölçekli işletmelerde değil, genel olarak iş dünyasında da benzer bir durumun hakim olduğu, Merkez Bankası’nın düzenli olarak gerçekleştirdiği 12 binden fazla işletmeyle yapılan anket sonuçlarından anlaşılıyor.

İşletmelerin üretim ve ürün (hizmet) talebine ilişkin mevcut değerlendirmeleri geçen yılın sonundan bu yana düşüş bölgesinde kalsa da, olumlu beklentiler anket sonuçlarına göre hesaplanan iş ortamı göstergesini pozitifte tutuyor (sıfırın üzeri iş aktivitesinde artış, altı ise düşüş anlamına geliyor).

Yetkililerin faiz artırımları ve aralarında kolaylaştırılmış kredilerin de bulunduğu kredi koşullarının sıkılaştırılması olarak adlandırdığı ekonominin “kontrollü yavaşlatılması” politikalarıyla başa çıkmak, KOBİ’ler için daha zorlayıcı oluyor.

KOBİ’lerin dayanıklılık payı, büyük işletmelere kıyasla daha düşük seviyede.

Kredi talebi artıyor, faizler caydırıcı

Ancak gelirlerdeki düşüşe rağmen, daha önce finansman ihtiyacı duymayan işletmeler kredilere daha fazla ilgi göstermeye başladı.

Kredi talebi mart ayındaki yüzde 26 seviyesinden nisan ayında yüzde 32’ye yükseldi. Kredi başvurusu yapanların yarısından biraz fazlası, yüzde 55’i kredi alabildi.

Promsvyazbank, KOBİ’lerin ertelenmiş kredi talebinin rekor kırdığını belirterek, “Şirketlerin yüzde 35’i yüksek faizle finansman başvurusunda bulunmaya hazır olmadıklarını itiraf etti, bu gözlem tarihindeki en yüksek gösterge,” açıklamasında bulundu.