Rusya’nın petrol ve doğalgaz gelirleri ikinci ayda da yüzde 20’ye yakın düştü

Rusya’nın petrol ve doğalgaz gelirleri, ABD yaptırımlarının sıkılaşması ve rublenin beklenenden güçlü seyretmesi nedeniyle mart ayında yıllık bazda yüzde 17 düşerek üst üste ikinci ayda da ciddi bir gerileme kaydetti. Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, bu düşüş bütçede ‘kayda değer kayıplara’ yol açarken, uzmanlar yıllık açığın 2 trilyon rubleye ulaşabileceği ve açığı kapatmak için ek borçlanma veya Varlık Fonu’nun kullanılmasının gerekebileceği uyarısında bulunuyor.

ABD yaptırımlarının sıkılaşması nedeniyle Rus petrolüne uygulanan tavan fiyatlar ve rublenin beklenenden güçlü seyretmesi, Rusya bütçesinin enerji gelirlerini olumsuz etkiledi.

Rusya Maliye Bakanlığı’nın dün açıkladığı verilere göre, mart ayında petrol ve doğalgazdan elde edilen vergi gelirleri yıllık bazda yüzde 17 azalarak 1,08 trilyon rubleye geriledi.

Bakanlık, Mart 2023’e kıyasla hazinenin yaklaşık 230 milyar ruble daha az gelir elde ettiğini belirtti.

Bu gelirler, hükümetin toplam gelirlerinin yaklaşık üçte birini oluşturuyor.

Maliye Bakanlığı, enerji gelirlerinde yaklaşık yüzde 20’lik düşüşün üst üste ikinci ayda da yaşandığını belirtirken, ocak-mart döneminde kümülatif düşüş yüzde 10 oldu ve toplam gelir 2,64 trilyon ruble olarak gerçekleşti.

T-İnvestitsii Baş Ekonomisti Sofya Donets, durumu “hassas” olarak değerlendirdi.

Donets, “Bunlar kayda değer kayıplar. Bu açığın ya ek borçlanma ya da içinde az bir miktar kalan Ulusal Refah Fonu (URF) kullanılarak kapatılması gerekecek,” değerlendirmesini yaptı.

Donets’in tahminlerine göre, bütçe yıl sonuna kadar petrol ve gaz vergilerinde 2 trilyon rubleye kadar (planlanan 10,9 trilyon rublelik tutarın yaklaşık yüzde 18’i) gelir kaybı yaşayabilir.

Hükümet için petrol fiyatları ve ruble kuru önemli bir sorun teşkil ediyor: Ural petrolünün varil fiyatı, bütçede 70 dolar olarak öngörülmesine karşın 60 doların altında seyrediyor. Dolar kuru ise hükümetin planladığı 96,5 ruble yerine 84 rubleye düşmüş durumda.

Sonuç olarak, bütçe için kritik öneme sahip olan petrolün ruble bazındaki fiyatı, 2023 yazından bu yana en düşük seviyelere indi ve hükümetin tahminlerinin yaklaşık yüzde 30 altında kaldı.

Yatırım bankeri ve Yüksek Ekonomi Okulu (VŞE) Profesörü Yevgeniy Kogan ise, “Güçlü ruble Rus halkı için iyi haber olsa da bütçe için sancılı bir durum. Zira petrol ve gaz gelirleri döviz cinsinden elde ediliyor ve daha sonra rubleye çevriliyor. Ruble ne kadar değerli olursa, ihracatçılar günün sonunda o kadar az ruble alıyor,” diye hatırlattı.

Ocak-şubat döneminde yıllık hedefin üç katına ulaşan bütçe açığını kapatmak için hükümetin rubleyi devalüe etme yoluna gitmesi muhtemel görünüyor.

Donets, rublenin şu anda yüzde 20 aşırı değerli olduğunu ve yıl sonuna kadar kurun kademeli olarak dolar başına 100-105 ruble seviyesine geri döneceğine işaret etti.

Hükümetin azalan gelirleri telafi etmek için kullanabileceği rezervler de giderek azalıyor.

Yıllarca enerji ihracatından elde edilen yüksek gelirlerle oluşturulan Varlık Fonu, üç yıllık savaş döneminde likit varlıklarının üçte ikisini kaybetti.

Fonda kalan serbest kullanılabilir nakit miktarı 40 milyar doların biraz altına gerileyerek, fonun kurulduğu 2008 yılından bu yanaki en düşük seviyesine indi.

Finam ekonomisti Olga Belenkaya, Ural petrolünün varil fiyatı 50 doların üzerinde kalırsa, Varlık Fonu’ndaki mevcut rezervlerin yaklaşık bir yıl yetebileceğini tahmin ediyor.

Belenkaya, “Fiyatların ne kadar düşeceği ve bu düşük seviyelerde ne kadar süre kalacağı kritik önem taşıyor,” diye konuştu.

MMI analistleri ise petrol fiyatlarının 50 doların altına inmesi durumunda Maliye Bakanlığı’nın bütçede kesintiye gitmek, yani bazı harcama kalemlerini azaltmak zorunda kalacağı uyarısında bulunmuştu.