Slovakya’nın görevden ayrılan Cumhurbaşkanı Zuzana Čaputová, Başbakan Robert Fico’nun yargıda yaptığı revizyon ve anayasa mahkemesine yönelik reformları ilke ‘demokrasinin sınırlarını’ test ettiğini öne sürdü.
Orta Avrupa’da ‘liberal’ siyasetin taşıyıcılarından biri olan Čaputová, Financial Times’a (FT) verdiği demeçte Fico’yu ‘hukukun üstünlüğünü zayıflatma girişimleri’ ve ‘Rusya’ya yakınlaşması’ nedeniyle eleştirerek Macaristan Başbakanı Viktor Orbán ile kıyasladı.
Slovak lider, “Slovakya bugünlerde sık sık Macaristan ile karşılaştırılıyor ve bu hükümetin Macaristan’dan biraz ilham aldığı açık görünüyor,” dedi.
Čaputová, “Diğer AB ülkelerinde olduğu gibi Slovakya’da da hukukun üstünlüğünün ciddi bir şekilde ihlal edilmesi halinde, AB fonlarının şarta bağlılığı uygulanmalıdır,” dedi.
Fico’nun ekim ayında iktidara gelmesinden bu yana Slovakya, batının Ukrayna’ya verdiği desteği ve Rusya’ya yönelik yaptırımları eleştirme konusunda Macaristan ile ortak bir noktada buluştu.
Fico bu ay yaptığı açıklamada, ‘Batının Ukrayna’daki savaşı Rusya’yı iktisadi, askeri ve siyasi olarak zayıflatmak için kullanma stratejisinin işe yaramadığını’ söylemişti.
Geçen hafta Slovak ve Macar dışişleri bakanları, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Türkiye’de bir araya gelerek AB’li mevkidaşlarından ayrı davrandılar.
Čaputová Lavrov ile görüşmenin ülkesini barışa yaklaştırmadığını, aksine, ‘Slovakya ile ortaklarımız ve müttefiklerimiz arasında daha fazla mesafe yarattığını’ savundu.
Čaputova, Fico’nun yargı reformunu, dolandırıcılık da dahil olmak üzere bazı suçlar için cezaları yumuşatacak bazı içerikleri askıya alan anayasa mahkemesine gönderdi. Fico’nun müttefikleri, mahkemenin olumsuz kararını engellemek için yeni bir yasa tasarısı hazırlanabileceğini söyledi.
Yargıda kavga sürüyor
Başbakan salı günü, bir sonraki Slovak Cumhurbaşkanının, medyaya belge sızdırmaktan sorumlu olduğu iddiasıyla anayasa mahkemesindeki üst düzey bir yargıcı görevden almasını önerdi.
Čaputová bu tür bir gözdağının mahkemenin bağımsızlığı konusunda ‘şüphe uyandırdığı’ için ‘kesinlikle kabul edilemez ve sorumsuzca’ olduğunu savundu.
Fico’nun yargı reformlarına ve hükümetin medya ve sivil toplum örgütleri üzerindeki artan baskısına işaret eden Cumhurbaşkanı, “Bence demokrasinin sınırları test ediliyor,” dedi.
Čaputova’nın 23 Mart’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yerini alacak isimlerin başında, Fico hükümetinin koalisyon ortaklarından Peter Pellegrini geliyor ve bu ismin seçilmesi koalisyonun iktidarını pekiştirecek.
Čaputova, son yıllarda beş farklı hükümetin kendisini ‘tamamen bitkin’ düşürmesinin ardından yeniden seçime girmeyeceğini söyledi. Bunun yerine liberal muhalefetin desteklediği aday olan eski dışişleri bakanı Ivan Korčok’a oy vermeyi planladığını söyledi.
Kamuoyu yoklamaları Pellegrini ve Korčok arasındaki sıkı yarışın 6 Nisan’da yapılacak ikinci turda sonuçlanacağını gösteriyor.
Slovakya’da Cumhurbaşkanı büyük ölçüde sembolik bir role sahip, fakat anayasal inceleme talep ederek yasamayı geciktirebilir ve yüksek mahkemedeki yargıçları atayabilir ve görevden alabilir.
Fransa’nın Ukrayna toplantısına Slovakya davet edilmedi
Aralarında Ukrayna ve ABD’nin de bulunduğu 28 ülkenin temsilcileri, geçen hafta Paris’te düzenlenen Ukrayna zirvesini takip etmek üzere 7 Mart Perşembe günü geçici bir bakanlar telekonferansı düzenledi.
Fakat Fransa tarafından düzenlenen devam toplantısına hiçbir Slovak temsilci davet edilmedi. Euractiv’in aktardığına göre Fransız yetkililer ‘derslerini aldılar’ ve ‘Rusya yanlısı’ tutumu nedeniyle Slovakya’yı davet etmediler.
Slovak gazetesi Denník N.’ye konuşan iki kaynak, Başbakan Robert Fico’nun geçen hafta yaptığı ve tartışma yaratan yorumlara atıfta bulunarak, “Fransızlar derslerini aldılar,” dedi.
Fico, Paris zirvesi öncesinde düzenlenen bir toplantıda AB’nin Ukrayna’da savaşmak üzere asker göndermek istediğini ileri sürerek batının Ukrayna stratejisini eleştirmişti. Fico ayrıca ‘Slovak askerlerinin savaşa doğrudan katılımını engellemek için her şeyi yapacağını’ ilan etmişti.
Fransa’nın kararı eski Slovakya Savunma Bakanı Jaroslav Nad’ın yorumlarının ardından geldi. Batı yanlısı siyasetçi, Fico’nun aslında Paris zirvesine çağrılmadığını, fakat özellikle ‘talep etmesi’ üzerine Fransa’nın kendisine bir davetiye gönderdiğini iddia etti.
Na ayrıca Fico’nun iktidara gelmesinden bu yana Slovakya’nın ‘Rusya yanlısı’ tutumu nedeniyle AB ve NATO bünyesindeki çeşitli kapalı forumlara artık davet edilmediğini belirtti.
Slovak temsilcilerin telekonferansa davet edilmemesi kararı, Çek hükümetinin ‘dış politika konularındaki önemli farklılıkları’ gerekçe göstererek Slovakya ile hükümetler arası işbirliğini askıya almasından bir gün sonra geldi.
Fico’nun istihbaratın başına atadığı yeni isim de tartışmalı
Fico’nun Avrupa’daki pozisyonu, Pavol Gašpar’ın ülkenin en üst düzey istihbarat teşkilatı olan Slovak Enformasyon Servisinin (SIS) yeni başkanı olarak seçilmesiyle daha da kötüleşebilir.
Fico hükümeti Gašpar’ı atayabilmek için Cumhurbaşkanı Zuzana Čaputová’yı bypass edecek şekilde kurumun tüzüğünü değiştirmek zorunda kalmıştı.
Yeni SIS şefi Pavol Gašpar, Fico’nun Smer partisinden milletvekili ve eski bir polis şefi olan ve şu anda organize bir suç grubu kurmak ve yönetmekle yargılanan Tibor Gašpar’ın oğlu.
Babasının ateşli bir hayranı olduğu bilinen Gašpar, yalan ifade vermek, yemin altında yalan söylemek ve polis memurlarına 60.000 avro rüşvet vermekle suçlanıyor.
