ABD Meclis Başkanı Nancy Pelosi’nin bir yıl önce Tayvan adasını ziyaret etmesinden bu yana Çin, Tayvan üzerindeki askeri tatbikat yoğunluğunu önemli ölçüde artırdı. Nikkei Asia, drone ile çekilen görüntüleri ve uzmanların görüşlerini kullanarak Çin’in “Tayvan’ı işgal etme olasılığını” analiz etti:
Çin ordusunun Tayvan Adası çevresindeki faaliyetlerinin kapsamı son zamanlarda değişiklik gösteriyor. Pelosi’nin geçen yıl 2 Ağustos’taki ziyaretinden önce, Çin askeri uçakları ve gemileri Tayvan’ın doğusunda nadiren hareket ediyordu. Bunun yerine, öncelikle adanın güneybatısında faaliyetlerde bulunurken, batıda Tayvan olmak üzere Batı Pasifik’te veya Filipin Denizi’nde daha aktif hale geldiler.
Çin’in ilk yerli uçak gemisi Shandong, 5 Nisan’da kalkış ve iniş tatbikatları için ilk kez Batı Pasifik’e gönderildi. Tatbikatlardan önce, Tayvan’ın doğusundaki sularda başka bir Çin uçak gemisi olan Liaoning tarafından aralık ayında gerçekleştirilen tatbikatlar yapıldı.
Yine nisan ayında, bir Çin TB001 savaş uçağının Çin anakarasına dönmeden önce Tayvan’ın doğusunda ve çevresinde uçtuğu doğrulandı. Tayvan Milli Savunma Bakanlığı’na göre, insansız hava aracının izlediği uçuş rotası son derece sıra dışıydı. 3 Mayıs’ta, bir BZK005 keşif uçağının da Tayvan’ın doğu kıyısındaki suların üzerinde uçtuğu doğrulandı.
Tayvan’ın doğusundaki Çin askeri uçaklarının görünümü mart ayından bu yana keskin bir şekilde arttı. Pelosi’nin Tayvan ziyaretinden şubat ayına kadar olan süreçte üç günlük radar izi yakalandı. Ancak sayı kademeli olarak artmaya başladı ve Nisan’da 10, Mayıs’ta 12, Haziran’da altı ve Temmuz’da 12 gün boyunca Çin uçaklarına ait radar izi tespit edildi.
Tayvan’ın doğusundaki Rus askeri faaliyetleri de fark edilir hale geldi. Mayıs ayında iki Rus fırkateyni bir aydan fazla bir süre faaliyetlerine devam etti. Ulusal Savunma ve Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olan Tsun-yen Wang, “Rusya, Ukrayna’yı işgalinden sonra ilişkilerindeki değişikliklerin zemininde Çin ile uyum içinde Tayvan çevresindeki askeri faaliyetlerini hızlandırıyor” dedi.
Çin’in Tayvan’ın doğusundaki askeri faaliyetleri göz önüne alındığında, uzmanlar Pekin’in yakın gelecekte “Tayvan’a olası bir müdahale” hazırlıklarını tamamladığını düşünüyor.
Önde gelen bir düşünce kuruluşu olan Ulusal Politika Araştırmaları Enstitüsü müdürü Yujen Kuo, “Çin, Doğu Çin ve Güney Çin denizlerine genişlemeyi başardığı için, Batı Pasifik’e ilerlediğinde Tayvan’ı üç yönden tamamen çevreleyebilir” diye konuştu.
Çin, Güney Çin Denizi’nde askeri kaleler olarak 2013’ten bu yana yedi yapay ada inşa etti ve bölge üzerindeki etkin kontrolünü güçlendirdi. Yakın zamanda tavizsiz duruşunun bir göstergesi olarak Filipinler’in hak iddia ettiği bir bölgeye çok sayıda Çin gemisi gönderdi.
Uçak gemisi konuşlandırmaları üç denizin ele geçirilmesinde etkilidir. Çin’in 2024’te üçüncü uçak gemisi olarak Fujian’ı görevlendirmesi bekleniyor ve bir tane daha inşa etmeyi planlıyor. Kuo, Doğu ve Güney Çin denizlerinin yanı sıra Batı Pasifik’e atıfta bulunarak, “Dört uçak gemisinden oluşan bir filo, üç denizde hakimiyet kurma olasılığını artıracak ve Tayvan’ın çevrelenmesini daha gerçekçi hale getirecektir” tezini gündeme taşıdı.
Tayvan kendini nasıl savunacak?
Çin’in askeri yetenekleri sınırlı olduğunda, Çin anakarasına yakın ve Tayvan’ın etkin kontrolü altındaki Kinmen ve diğer uzak adaların silahlı çatışmaların ön cephesi olması bekleniyordu. Bununla birlikte, Çin’in silahları büyük ölçüde iyileştirildi ve elektronik savaş gibi ek bir seçenek var.
Tayvan’ı anakarayla birleştirmek isteyen Çin için en umut verici olası çatışma senaryosu, adanın hızlıca düşmesi. Tayvanlı uzmanlar, bunun Tayvan ordusunun karşı saldırılar düzenlemesi ve ABD’nin müdahale etmesi için gereken zamanı göz önünde tutarak yüksek ihtimalli bir senaryo olduğunda hemfikir. Spesifik bir senaryo, Tayvan’ı kuşatmayı ve Cumhurbaşkanlığı Ofis Binasına ilerlemeyi öngörüyor.
Böyle bir senaryoyu önlemek için Tayvan ordusu, Taipei’nin kuzey kesiminden, cumhurbaşkanlığı ofisinin yakınına ve orta kesime kadar yoğun radar ağları kurdu. Tayvan, Taipei’nin 70 km güneybatısında yer alan 2.620 metrelik bir dağ olan Leshan’ın zirvesine yakın bir yerde ABD’den satın aldığı ve 2012’de faaliyete geçen önemli bir radar tesisine sahip.
Müttefikler nasıl müdahale edecek?
Bir odak noktası da, Çin’in adaya askeri müdahalede bulunması durumunda Japonya, Filipinler ve Güney Kore’nin çatışmaya ne ölçüde dahil olacağı. Japonya, Çin’in yakın sularda yoğunlaşan askeri faaliyetlerine yanıt olarak Tayvan yakınlarındaki Nasei Adaları’ndaki savunmasını güçlendiriyor. Japon Kara Öz Savunma Kuvvetleri, Japonya’nın yerleşimin en batısındaki Yonaguni adasına bir elektronik harp birimi konuşlandırdı.
Şubat ayında yapılan bir anlaşma uyarınca ABD, Filipinler’deki beş askeri üsse dokuz askeri üsse erişim hakkı elde etti.
ABD ve Tayvan arasındaki işbirliği de genişledi. Geçen yılın sonlarında yürürlüğe giren 2023 mali yılı için ABD Ulusal Savunma Yetki Yasası, Tayvan için 10 milyar dolara varan beş yıllık askeri desteği içeriyordu. Herhangi bir abluka sırasında adaya silah tedarikinin zorlaşacağı varsayımıyla, ABD mühimmatının Tayvan’da önceden stoklanması için Washington ve Taipei arasındaki müzakereler sürüyor.
ABD ile Tayvan arasındaki askeri personel mübadelesi de ilerleme kaydediyor. Tayvan, 542 ve 333 tugaylarından oluşturulacak ortak bir ordu askeri taburunu bu yılın sonlarında ortak tatbikatlar amacıyla ABD’ye gönderecek. Ayrıca ABD, Tayvan’da konuşlanmış askeri personel sayısını üçe katlayarak 100’e çıkardı.
Ancak çözülmesi gereken sorunlar var. Örneğin, Ukrayna krizinde büyük ilgi gören Stinger karadan havaya füzeler gibi silahların ABD’den Tayvan’a teslimatı, ABD’nin Ukrayna ile bir anlaşmaya öncelik vermesi nedeniyle ertelendi. F16 Viper savaş uçaklarının ilk etap sevkiyatının yaklaşık bir yıllık bir gecikmenin ardından 2024 yılının temmuz-eylül dönemine ertelenmesi bekleniyor.
