20 ay süren gecikmelerin ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) dün gece, İsveç’in NATO’ya katılımını onaylayarak Rusya-Ukrayna savaşıyla harekete geçen askeri ittifakın genişlemesinin önündeki son engellerden birini de kaldırmış oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kanunu imzalamasının ardından Resmî Gazete yayınlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Sürecin tamamlanmasıyla Macaristan İsveç’in NATO üyeliği yolundaki tek engel olacak.
İsveç’in, Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Genel Kurul’daki oylamada 287 kabul, 55 ret oyunun yanı sıra 4 de çekimser oy kullanıldı. Ak Parti, MHP, CHP ve DEVA Partisi İsveç’in NATO üyeliğine ‘evet’ derken, İYİ Parti, DEM Parti, Saadet Partisi ve Hüda-Par ve TİP’ten oylamaya katılan vekiller ret oyu kullandı.
“Uzun bir yolculuktu”
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, ülkesinin NATO’ya katılımına ilişkin kanun teklifinin TBMM Genel Kurulunda kabul edilmesine yönelik, “Bundan sonra da terörizme karşı mücadelemiz Türkiye ile yakın işbirliği halinde sürecek” dedi. Billström, “TBMM’ye teşekkür ediyorum. Bundan sonra da Türkiye ile NATO’da yakın işbirliği yapacağız. Uzun bir yolculuktu” diye konuştu.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ise X hesabından “Bugün NATO’ya tam üye olmaya bir adım daha yaklaştık” ifadelerini kullandı.
Macaristan’ın onayı gerekiyor
Türkiye’nin ardından Macaristan’ın da İsveç’in üyeliğine onay vermesi gerekiyor. Macaristan Parlamentosu şu anda kış arasında. Meclisin şubat ortası toplanması bekleniyor. Macaristan Başbakanı Viktor Orban, İsveç’in NATO üyeliğini görüşmek üzere İsveçli mevkidaşı Ulf Kristersson’a davet mektubu gönderdiğini söylemişti. Reuters’ın aktardığına göre 18 Ocak’ta konuşan Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın özel kalem müdürü Gergely Gulyas “İsveç onlara güvenimizi artırmak; kendilerini müttefikimiz ve dostumuz olarak görmemiz için hiçbir adım atmıyor. Sanki NATO üyeliği öncelikleri değil gibi. İsveç Başbakanı veya Dışişleri Bakanı bizi arayıp Macaristan Parlamentosu’nun çekincelerinin neler olduğunu sormalı” demişti.
Diğer NATO üyelerine kıyasla Rusya ile daha iyi ilişkilere sahip Macaristan, Finlandiya’nın üyeliğine de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Finlandiya NATO’ya üye olabilir” açıklamasından 10 gün sonra onay vermişti.
Macaristan’ın da onaylaması halinde ittifak 32. üyesini resmen kabul etmiş olacak ve bu yıl 75. Kuruluş yıldönümünden önce NATO anlaşmayı tamamlamış olacak.
Washington Post, ilgili haberinde “İsveç’in NATO’ya katılımı, uzun süredir askeri bağlantısızlık politikasını sürdüren bir ülke için tarihi bir değişim anlamına gelecek. NATO’nun hava ve deniz yeteneklerini güçlendirecek, ittifakın Baltık Denizi ve Kuzey Kutbu’ndaki konumunu iyileştirecek” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in hoşuna giden türden Batı ittifakındaki çatlak iddialarını da ortadan kaldıracağını iddia eden haberde “Putin’in Ukrayna’ya tanklar göndererek Avrupalıların güvenlik duygusunu sarsmasının ardından İsveç ve komşu Finlandiya’daki iktidar partileri, Rusya’yı daha da kızdırsa bile ittifak içinde daha güvende olacakları sonucuna vararak NATO’nun bir parçası olmayı desteklediler” ifadeleri kullanıldı.
Yılan hikayesine dönen F-16 satışı
Türkiye hem İsveç’in hem de Finlandiya’nın NATO’ya katılım sürecine bazı engeller çıkardı. Görünürde, bu iki ülkenin PKK başta olmak üzere Türkiye’ye karşı savaşan terör örgütlerine destek verdiklerini veya bu örgütlerle mücadele etmediklerini söyledi. Yapılan bir dizi toplantı ve iki ülkenin de aldığı bazı önlemlerden sonra Türkiye Finlandiya’nın katılımını onayladı. Birçok analiste göre Türkiye, İsveç’in üyeliğini ABD’den bazı tavizler koparmak için geciktirdi.
Nitekim Türkiye’nin ABD’den F-16 savaş uçakları satın almak ve mevcut filosunu yenilemek için başvuru yaptığı biliniyor. Temmuz ayında Erdoğan’ın İsveç’in NATO üyeliğine karşı olduğunu kamuoyuna açıklamasının ardından Biden yönetimi F-16’ların Türkiye’ye transferine devam etme niyetinde olduğunu söyledi.
Washington Post’a göre “(F-16 satışı için) Anlaşma Kongre’nin kıdemli üyelerinin direnişiyle karşılaştı; ancak en sert muhaliflerden biri olan Senatör Bob Menendez artık güçlü Senato Dış İlişkiler Komitesi’nin başkanı değil. Yerine geçen Senatör Ben Cardin, satış konusunda görüş bildirmedi. Bazı üst düzey milletvekilleri İsveç’teki oylamanın F-16’ların önünü açacağını söylerken, diğerleri Türkiye ile insan hakları ihlalleri ve Suriye’de ABD’nin Kürt müttefiklerine yönelik devam eden Türk saldırıları gibi daha geniş kapsamlı sorunlar olduğu konusunda ısrar ediyor.”
Nitekim ABD yönetimi, İsveç’in NATO üyeliğinin TBMM’de onaylanmasından memnuniyet duyduğunu ve Türkiye’ye F-16 satışının ABD’nin, Türkiye’nin ve NATO müttefiklerinin ulusal güvenlik çıkarlarına uygun olduğunu belirtti.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi, Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Joe Biden’ın başından itibaren Türkiye’nin F-16 filosunun modernizasyonuna destek verdiğini kaydetti. Yetkili, “Bu (F-16 satışı) NATO içinde birlikte çalışabilirliği artıracaktır ve ABD’nin ulusal çıkarına uygundur. Yabancı ülkelere silah satışında Kongre önemli bir role sahiptir ve bu konu üzerinde Kongre ile çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden biri de AA’ya, TBMM’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğini onaylamasının ABD tarafından memnuniyetle karşılandığı ve İsveç’in NATO’ya güç katacağını belirtti. Sözcü, “Başkan Biden uzun zamandır Türkiye’nin F-16 filosunun modernizasyonuna verdiği destek konusunda açık. Bu muhtemel satış ABD’nin, Türkiye’nin ve tüm NATO müttefiklerinin ulusal güvenlik çıkarlarını destekleyecektir” ifadelerini kullandı.
Kongrenin dış ülkelere silah satışında anahtar bir role sahip olduğunu aktaran sözcü, bazı Kongre üyelerinin açık şekilde “İsveç’in üyeliğinin onaylanmasının Ankara’ya F-16 satışı öncesinde kilit bir değerlendirme” olacağını dile getirdiklerini vurgulandı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da X hesabından yaptığı paylaşımda, “ABD, Türk Parlamentosunun İsveç’in NATO’ya üyelik protokollerini onaylayan kararını takdirle karşılamaktadır. İsveç’in üyeliği, ittifakı daha güçlü ve her zamankinden daha birleşmiş hale getirecektir” değerlendirmesinde bulundu.
