ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın Brookings Enstitüsü’nde yaptığı konuşma ile birlikte işareti verilen yeni küresel ekonomik düzene yönelik eleştiriler de geliyor.
Wall Street Journal’ın (WSJ) baş ekonomi yorumcusu Greg Ip, ‘Bidenomics’ olarak nitelendirdiği Biden’ın ekonomi politikalarının çelişkilerini yazdı.
Sullivan’ın konuşmasında Cumhuriyetçi ve Demokrat yönetimler tarafından on yıllardır paylaşılan serbest ticaret ve laissez-faire ilkeleri üzerine yaslanan neoliberalizmi hedef aldığını savunan Ip, 2020 seçimlerinden bu yana Biden ve ekibinin, yönetimin ekonomi politikaları için ‘birleşik bir teori’ ortaya koymaya çalıştığını belirtiyor.
Greg Ip’e göre, Sullivan’ın son açıklamalarını diğerlerinden ayıran şey, ‘Biden’ın Çin’in yarattığı tehdide odaklanan iç hedefleri ve dış politikasının entegre bir bütün oluşturduğu’ iddiası.
Sullivan’ın yıllar boyunca yazdığı yazılardan ve hem kendisine hem de Biden’a yakın kişilerle yaptığı röportajlardan, bu ekonomik programın üç ayağının tespit edilebileceğini belirten Ip, bunları şöyle sıralıyor: Birincisi, ekonomik büyümenin niteliğinin niceliğinden daha önemli olması; ikincisi, ‘laissez-faire out, sanayi politikası in’; üçüncüsü, ticaret politikası önceliği tüketicilere değil Amerikalı işçilere vermelidir.
Bu politika setinin gündeme getirilmesinde Sullivan’ın rolüne dikkat çeken Ip, şöyle diyor: “Sullivan verdiği röportajlarda ve iş arkadaşlarıyla yaptığı sohbetlerde, Clinton Demokrat adaylığı Bernie Sanders’ın isyankar, sert sol mücadelesine karşı neredeyse kaybettiğinde ve ardından popülist kampanyasıyla elitleri hedef alan Donald Trump’a karşı seçimi kaybettiğinde bu merkezci konsensüste bir şeylerin yanlış gittiğini hissettiğini söyledi.”
“Birçok Demokrat gibi Sullivan da sonraki birkaç yılını partinin işçi sınıfını nasıl yabancılaştırdığını anlamaya çalışarak geçirdi,” diyen Ip, Sullivan’ın 2007-09 resesyonunun ‘hükümetimizin vatandaşlarını kontrolsüz piyasa aşırılığından korumadaki başarısızlığını gözler önüne serdiğini’ belirttiğini aktarıyor.
Ip, bunun doğal olarak Çin politikasına bağlandığını belirtiyor. Sullivan’a göre Çin’le rekabet için en iyi bilinen ekonomik şablon, ABD’nin Sovyetler Birliği ile mücadelesinde mevcuttu. Ip’in aktardığına göre, Sullivan ve Harris 2020 tarihli makalelerinde, Soğuk Savaş sırasında Amerikan stratejisinin mimarlarının, ‘Sovyetlerle rekabet edebilmek için Buhran öncesindeki laissez-faire ekonomik felsefelerinin bir kenara bırakılması gerektiğine’ inandıklarını yazıyorlardı.
Ip, Sullivan’ın ekonomi konusundaki yeni görüşlerinin, Obama yönetimindeki neoliberallerle hiçbir zaman uyuşmayan Biden’ın görüşleriyle örtüştüğünü gördüğünü yazıyor.
Ip, bu politikanın kendi gördüğü sorunlarını da yazıyor: “Örneğin, temel ekonomi bize sermaye ve işgücünün sınırlı olduğunu, dolayısıyla üretkenliği ve büyümeyi en üst düzeye çıkaracak şekilde tahsis edilmeleri gerektiğini söyler. Deneyimler, hükümetlerin bu konuda piyasalardan çok daha kötü olduğunu acı bir şekilde göstermiştir. Elbette kirlilik veya askeri zafiyet gibi piyasa aksaklıkları mevcuttur, ancak bunlar istisnadır.”
Ip’e göre Bidenomics piyasaların değerini kabul ediyor ancak bölgesel, ırksal ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinden kırsal kesimde yüksek hızlı internet ve uygun fiyatlı çocuk bakımı eksikliğine kadar her şeyde piyasa başarısızlığı görüyor.
ABD’nin şu anda ithal ettiği her şeyi tedarik edecek kapasiteye sahip olmadığını hatırlatan WSJ yorumcusu, işçileri daha ucuza ithal edilebilecek şeyleri üretmeye yönlendirmenin maliyetleri yükselteceğini belirtiyor.
Güneş paneli üretiminden örnek veren Ip, ABD’nin tepki olarak Çin’den güneş enerjisi ekipmanı ithalatına uzun süredir gümrük vergisi uyguladığının altını çiziyor ve ekliyor: “Fakat ABD üretimi hala ABD’nin ihtiyaçlarını karşılamak için çok küçük. Bu nedenle, kamu hizmetleri ve güneş enerjisi tesisatçılarının isteği üzerine Biden, geçtiğimiz Haziran ayında Asya’dan ithal edilen güneş panellerine uygulanan gümrük vergilerini durdurdu.”
Ip, “Peki Bidenomics’in alternatifi nedir?” diye sorduktan sonra, Amerikan pazarına daha cömert erişimin tek başına daha fazla Asya ülkesinin Çin’e karşı ABD’nin yanında yer almasını sağlamayacağının altını çiziyor. Ona göre Soğuk Savaş’ta olduğu gibi Çin’le mücadele de ‘uzun soluklu bir oyun olacak.’
