Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörü Wang Yi, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile görüştü. Global Times toplantının 10 saatten uzun sürdüğünü yazdı.
Beyaz Saray’dan ve Çin tarafından yapılan yazılı açıklamalarda, Sullivan ile Wang’ın 10-11 Mayıs’ta Avusturya’nın başkenti Viyana’da bir araya geldiği bildirildi.
Görüşme, Washington ile Pekin arasında yaşanan balon krizinden bu yana yapılan en üst düzey diplomatik temas oldu.
Şubatta Çin’e ait yüksek irtifa balonunun ABD hava sahasına girmesi sonrası Pentagon ‘casus balon’ suçlamasında bulunmuş, Pekin ise balonun ‘meteorolojik faaliyetler için kullanılan bir sivil hava aracı’ olduğunu iddia etmişti. Yaşanan kriz sonrası Dışişleri Bakanı Antony Blinken Çin’e yapmayı planladığı ziyareti iptal etmişti.
‘Samimi, somut ve yapıcı’
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, tarafların ABD-Çin ikili ilişkilerindeki önemli konuların yanı sıra küresel ve bölgesel güvenlik meseleleri, Rusya-Ukrayna savaşı ve Tayvan Boğazı’nın iki yakası arasındaki ilişkiler hakkında “samimi, somut ve yapıcı” görüşmeler gerçekleştirdikleri kaydedildi.
Tarafların, ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Kasım 2022’de Endonezya’da düzenlenen G20 Zirvesi’nde yaptıkları görüşmede varılan anlayış birliği doğrultusunda stratejik iletişim kanallarını sürdürme konusunda anlaştıklarının belirtildiği açıklamada, “Bu toplantı, açık iletişim kanallarını sürdürmek ve rekabeti sorumlu bir şekilde yönetmek için devam eden çabaların bir parçasıydı” ifadesine yer verildi.
Xi ve Biden görüşebilir
Görüşmeye ilişkin Çin tarafından yapılan açıklamada ise, tarafların Çin-ABD ilişkilerinin önündeki engellerin kaldırması ve istikrarın korunarak kötüye gidişin önlenmesi için görüş alışverişinde bulunduğu belirtildi.
İki yetkilinin, Asya-Pasifik bölgesindeki durum, Ukrayna krizi ve ortak ilgi alanı olan diğer uluslararası ve bölgesel meselelerde değerlendirmelerde bulunduğu aktarılan açıklamada, Wang’ın Çin’in Tayvan konusundaki tutumunu yinelediği kaydedildi.
Açıklamada, tarafların, iki ülkenin üst düzey diplomatı ve güvenlik yetkilisi arasındaki bu stratejik iletişim kanalından faydalanmayı sürdürmesi konusunda mutabakata vardığı vurgulandı.
Biden da, dün, Çin Devlet Başkanı Xi ile beklenen olası görüşmesi hakkında, “ilerleme kaydedildiğini” ifade etmişti.
Wang ile Sullivan’ın bu görüşmesinde, Biden ile Xi arasındaki yeni temasın hazırlıklarının yapıldığı tahmin ediliyor.
Wang ve Sullivan’ın Viyana’daki görüşmesinin yanı sıra Çin Ticaret Bakanı Wang Wentao, perşembe günü ABD’nin Çin Büyükelçisi Nicholas Burns ile bir araya geldi ve ticari ilişkileri, ilgili endişeleri ve ekonomik konuları tartıştı.
Yine 8 Mayıs’ta Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang, Büyükelçi Nicholas Burns ile Pekin’de bir araya geldi. Qin, şu anki önceliğin Çin-ABD ilişkilerini istikrara kavuşturmak ve iki büyük ülke arasındaki beklenmedik kazaları önlemek olduğunu söyledi.
Çinli analistler: Samimiyet şart
Global Times’ta görüşme ile ilgili yayınlanan analizde, “Wang-Sullivan görüşmesi, Çin-ABD diplomatik çıkmazını kırmak için pencere açıyor, ancak anlamlı ilerleme için Washington’un samimiyeti şart” vurgusu yapıldı.
Çinli analistler, ABD’nin bazı küresel kaygılarla başa çıkmak için Çin’in işbirliğine ihtiyaç duyduğunu, ancak ABD’nin samimiyetinin şüpheli olmaya devam ettiği yorumunu yapıyor.
ABD’li şahinler: Biden yönetiminin çaresizliği
Washington’un bu sık görüşme talepleri ise ABD’li şahinler tarafından eleştiriye tabii tutuldu.
Yeni oluşturulan Çin Komitesi’ne başkanlık eden Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyesi Mike Gallagher, çarşamba günü Washington’da düzenlenen bir etkinlikte, “Bir toplantı yapmak için bu tür bir çaresizliği ve Biden yönetiminin sergilediği ateşli talip davranışını anlamıyorum” dedi.
Obama Ulusal Güvenlik Konseyi Asya’dan sorumlu eski kıdemli direktör Evan Medeiros da, “Bu zekice ama riskli bir oyun” dedi ve şöyle devam etti: “Avrupa ve Asya için güvenilir görünüyor. Ancak bu aynı zamanda Çin’in onlara daha çok ihtiyacımız olduğu ve ABD-Çin gündemini yönlendirebilecekleri görüşünü pekiştirme riskini taşıyor.”
