Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, ABD’nin Rusya, İran, Venezuela, Kuzey Kore ve Çin’e uyguladığı yaptırımlar ve ihracat kontrollerinin söz konusu ülkelerin ekonomik kaynaklarını sınırlamayı amaçlasa da küresel bir kayıt dışı ekonominin ortaya çıkmasına sebep olduğuna dikkat çekti.
Gazetede yer alan haberde, ağır mali ve ticari kısıtlamalarının bu ülkelerin ekonomilerini sıkıştırdığı ve Batı mallarına ve pazarlarına erişimi sınırladığı anımsatıldı.
Gümrük istatistiklerinin incelendiği habere göre zaman içinde Çin, ticari bağlarını güçlendirerek ABD’nin kısıtlamalarını atlatma konusunda daha aktif hale geldi.
Gazete, ABD’nin yaptırımlarına rağmen yukarıda adı geçen ülkelerin insansız hava araçlarından füzelere, altından petrole kadar geniş bir yelpazede aktif bir şekilde ticaret yapmaya devam ettiğine dikkat çekti.
WSJ‘nin haberini yorumlayan Çin’in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, Pekin’in iktisadi ve ticari ilişkilerinin eşitlik ve karşılıklı faydaya dayandığını söyledi.
Liu, “Ticari işlemler uluslararası hukuka uygun olarak yürütülüyor, yasal ve meşrudur, dolayısıyla bunlara saygı gösterilmeli ve korunmalıdır,” ifadelerini kullandı.
Yaptırıma maruz kalan ülkelerin ekonomik ihtiyaçlarının birbirleriyle örtüştüğü kaydedilen haberde, Çin’in bir yandan OPEC+ üyesi üç ülkeden -Rusya, İran ve Venezuela- yüksek indirimli fiyatlarla petrol aldığı, bu ülkelerin de yaptırımlar nedeniyle ulaşamadığı ürünlere Çin sayesinde eriştiği değerlendirmesi yapıldı.
ABD’li düşünce kuruluşu Atlantic Council’e bağlı GeoEconomics Center’dan Kimberly Donovan, gazeteye verdiği demeçte “Çin’in petrol gelirleri İran ve Rusya ekonomilerini destekliyor ve Batı’nın yaptırımlarını zayıflatıyor,” dedi.
Donovan, üçüncü ülkelerin ticaret anlaşmalarında Çin para birimi ve ödeme sistemlerini kullanmasının Batılı yetkililerin mali verilere erişimini sınırladığını ve yaptırımlara uyum konusundaki kontrollerini zayıflattığını da sözlerine ekledi.
Gazete örnek olarak, ABD’nin yaptırım uyguladığı Çin’in devlete ait savunma şirketi Poly Technologies’in ihracat verilerini sundu.
Habere göre bu veriler, Poly Technologies’in 2023’ün eylül ve aralık ayları arasında, geçtiğimiz mayıs ayında ABD’nin yaptırım listesine aldığı Rusya’ya ait Ulan-Ude Havacılık Fabrikası’na yaklaşık 20 teslimat yaptığını gösteriyor.
İran da Venezuela’ya silah ve diğer yaptırım uygulanan malları tedarik ediyor. Buna karşılık Venezuela da İran’a geniş Orinoco yataklarından altın tedarik ediyor.
Mart 2022’de Rusya, İran’ı geride bırakarak en çok yaptırıma maruz kalan ülke oldu.
