Çin lideri Xi Jinping perşembe günü, Batı’ya karşı bir denge unsuru olarak görülen Avrasya güvenlik bloğu ŞİÖ’nün toplantısında bölge liderlerini “dış müdahaleye” karşı direnmeye çağırdı.
Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) Kazakistan’daki yıllık liderler zirvesinde konuşan Xi, üye devletleri “müdahale ve bölünmenin gerçek meydan okuması” karşısında “birliğin gücünü pekiştirmeye” davet etti.
Çin devlet televizyonu CCTV’nin aktardığına göre Xi, “Dış müdahalelere direnmek için birlikte çalışmalı… ve kendi geleceğimizi, kaderimizi, bölgesel barış ve kalkınmayı kendi ellerimizle sağlam bir şekilde kavramalıyız” dedi.
Xi, 10 üyeli bloğun iç farklılıkları barışçıl bir şekilde ele alması, ortak zemin araması ve zorlukları işbirliği içinde çözmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
2001 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan tarafından terörle mücadele ve sınır güvenliğini artırmak amacıyla kurulan ŞİÖ, Orta Asya’ya odaklanan bölgesel bir güvenlik örgütünden ABD ve müttefiklerinin başını çektiği Batılı kurumlara karşı jeopolitik bir denge unsuruna dönüşüyor.
Perşembe günü, Belarus, İran’ın geçen yıl tam üye olmasının ardından ŞİÖ’ye katılan en son devlet oldu. Blok ilk genişlemesini 2017 yılında Hindistan ve Pakistan’ı kapsayacak şekilde gerçekleştirdi.
Xi zirvede “Soğuk Savaş zihniyetinin gerçek tehdidi” olarak adlandırdığı cepheleşmeye karşı uyarıda bulundu ve üye devletleri “güvenlik temelimizi korumaya” çağırdı.
Ayrıca, ABD’nin Çin’den gelen kilit teknolojileri kısıtlamak için benimsediği stratejiye atıfta bulunarak, ülkeleri “yüksek çitli küçük bahçelerin gerçek riskleri” karşısında kalkınma hakkını korumaya çağırdı.
Çin lideri bilimsel ve teknolojik inovasyonun ortaklaşa teşvik edilmesi ve sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrar ve düzgünlüğünün korunması gerektiğini vurguladı.
Çin-Rusya uyumu
Zirve öncesinde ŞİÖ’nün genişlemesini sağlayan iki lider Xi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bir araya gelerek ülkelerinin derinleşen uyumunu selamladılar.
Putin ikili görüşme öncesinde yaptığı açılış konuşmasında Rusya-Çin ilişkilerinin “tarihlerinin en iyi döneminden” geçtiğini ve dünya için “dengeleyici” bir güç olarak görülmesi gerektiğini söyledi.
Putin çarşamba günü Xi’ye “Küresel meselelerde Rusya-Çin işbirliği uluslararası sahnede ana dengeleyici faktör olarak hizmet ediyor ve bunu daha da geliştirmeye devam ediyoruz” dedi.
Rusya Devlet Başkanı ayrıca Moskova ve Pekin’in ŞİÖ’nün kuruluşundaki rollerinin altını çizdi ve son yıllardaki hızlı genişlemesine dikkat çekti.
Putin, “Katılımcı sayısı arttıkça … ŞİÖ de çok kutuplu adil bir dünya düzeninin temel direklerinden biri olarak daha büyük bir rol kazandı” dedi.
Putin’in mayıs ayında Pekin’e yaptığı ziyaretin ardından iki liderin iki ay içinde ikinci kez yüz yüze görüştüğü toplantı, Rusya Devlet Başkanı’nın Kuzey Kore ile önemli bir savunma anlaşması imzalamasından kısa bir süre sonra gerçekleşti.
ABD ve Avrupa’yı oldukça rahatsız eden Çin ve Rusya işbirliği, Putin ve Xi’nin, Rus liderin Pekin’i ziyaret ettiği Şubat 2022’de, “sınır tanımayan” bir ortaklık ilan etmelerinden bu yana siyasi, ekonomik ve askeri olarak daha da derinleşti.
Çin, Avrupa Birliği’ni geride bırakarak Rusya’nın en büyük ticaret ortağı haline geldi ve ağır yaptırımlara maruz kalan ekonomisine önemli bir can simidi sundu.
Çarşamba günü yaptığı açılış konuşmasında Xi, Putin’e Çin ve Rusya’nın “çalkantı ve değişimlerle dolu uluslararası bir durum karşısında kalıcı dostluklarını korumaya devam etmeleri” gerektiğini söyledi.
Xi ayrıca Çin-Rusya ilişkilerindeki “eşsiz değeri” selamlayarak iki ülkeyi “meşru hak ve çıkarlarını” ve “uluslararası ilişkileri yöneten temel normları” korumak için yeni çabalar sarf etmeye çağırdı.
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Xi, “Çin ve Rusya kapsamlı stratejik koordinasyonu güçlendirmeye, dış müdahalelere karşı çıkmaya ve bölgesel huzur ve istikrarı ortaklaşa korumaya devam etmelidir” dedi.
