Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Tibet’in yeniden ABD-Çin anlaşmazlığının bir noktası haline geldiği bir dönemde Tibet Budist mirasıyla ilgilenme sinyali verdi.
Devlet haber ajansı Xinhua çarşamba günü yaptığı açıklamada, Çin liderinin salı günü kuzeybatıdaki Qinghai eyaletinde Golok Tibetlileri için bir ortaokulu ve Tibet Budist Hongjue Tapınağını ziyaret ettiğini söyledi.
Her iki yer de eyalet başkenti Xining’de bulunuyor. Tarihi tapınak, 1951’de Tibet üzerindeki egemenliğini teyit etmesinden bu yana Pekin’in Tibetli Budist liderle iletişiminde kilit rol oynuyor.
Xi’nin ziyaretinin, “Çin ulusu için güçlü bir topluluk duygusu” oluşturmak ve Tibet Budizmi’nin “hem ülke hem de din sevgisini” güçlendirmek için eğitimi derinleştirmeye yönelik yerel çabaların yanı sıra daha gelişmiş doğu illerinden gelen eğitim desteğine odaklandığı bildirildi.
Xinhua’ya göre Xi, çarşamba günü eyalet parti ve hükümet temsilcileriyle bir araya geldi ve “etnik azınlıkların yoğun olduğu eyalette” ulusal birliği geliştirmenin önemini vurguladı.
Ayrıca Qinghai-Tibet Platosu’nun “zengin ve çeşitli ancak kırılgan bir ekosisteme sahip olması” nedeniyle eyaletin ekolojik güvenliği koruma konusundaki “büyük misyonuna” işareti etti.
Xi, eyalet liderlerinin “dünya standartlarında bir tuz gölü sanayi üssünün inşasını hızlandırmaları ve [eyaleti] ulusal bir temiz enerji endüstrisi yaylası, uluslararası bir ekoturizm destinasyonu ve yeşil ve organik tarım ve hayvancılık ürünleri ihracat üssü haline getirmeleri” gerektiğini söyledi.
Tibet özerk bölgesi ile geniş bir platoyu paylaşmakta olan il, petrol, doğal gaz bakımından da zengin. Ayrıca yüksek verimli tarım ve yeni enerji gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılan potasyum ve lityum gibi mineral kaynakları içeren ülkenin en büyük tuz gölü alanına sahip.
Xi, önümüzdeki on yıl için ekonomik ve sosyal kalkınma stratejilerini açıklayacak olan Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi genel kurulunun önümüzdeki ay toplanacağı bir dönemde etnik birlik sinyali gönderdi.
ABD Tibet’e desteğini artırdı
Gezisi aynı zamanda Tibet konusunda ABD ile Çin arasında gerilimin tırmandığı bir döneme denk geldi.
ABD Kongresi geçen hafta Washington’un Tibet’e desteğini artırmak ve Çin’in bölgenin tarihi, halkı ve kurumları hakkında “dezenformasyon” olarak adlandırdığı bilgilere karşı koymak için fon aktaracak yeni bir Tibet politikası tasarısını kabul etti.
Yedi üyeli bir ABD kongre heyeti, Çin’in “din kisvesi altında Çin karşıtı ayrılıkçı faaliyetler” olarak tanımladığı sürgündeki Tibet ruhani lideri 14. Dalai Lama ile çarşamba günü Hindistan’da bir araya geldi ve Çin’in halefinin seçimini etkilemesine izin vermeyeceklerini ve kendisiyle görüşmelere yeniden başlaması için Pekin’e baskı yapacaklarını söyledi.
Buna karşılık Pekin, perşembe günü 14. Dalai Lama ile temas ve görüşmelere yeniden başlayabilmek için “siyasi önermeleri üzerinde iyice düşünmesi ve bunları tamamen düzeltmesi gerektiği” yönündeki politikasının “tutarlı ve açık” olduğunu söyledi.
1959’daki Tibet Ayaklanması sırasında Çin’den kaçan Dalay Lama önümüzdeki ay 89 yaşına girecek. Pekin, Tibet’in başkenti Lhasa’da 1980’lerde ve yine 2008’de yaşanan etnik huzursuzluklardan onu sorumlu tutuyor; ABD ise Çin’i “baskıcı dini politikalar” yürütmekle suçluyor.
Xi, Dalai Lama’nın doğduğu Qinghai eyaletini en son üç yıl önce ziyaret etmiş ve kuzeybatı eyaletini “Sincan ve Tibet’te istikrarın korunmasında stratejik bir kilit yer” olarak tanımlamıştı.
Tsinghua Üniversitesi Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden kıdemli araştırmacı Xie Maosong, Xi’nin bu kez ziyaret ettiği Hongjue Tapınağı’nın şehirdeki en büyük Tibet Budist tapınağı olmamasına rağmen, 1951 yılında Komünist Parti liderliği ile bir Tibet Budist lideri arasındaki en önemli toplantılardan birinin yapıldığı yer olduğunu söyledi.
Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nden bir etnik ve dini meseleler araştırmacısına göre, tapınak ayrıca, Çin’in merkezi hükümeti ile Tibetli Budist liderler arasındaki iletişim ve etkileşimin önemli bir “tarihi kapısı”.
