Xi’nin teknoloji devleriyle buluşması ne anlama geliyor?

Bu hafta önde gelen girişimcilerle bir araya gelen Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ülkenin zor durumdaki ekonomisine yatırımcı güvenini yeniden kazandırmaya çalışırken uzun süredir ortalarda görülmeyen Alibaba’nın başkanı Jack Ma’yı yeniden görünür kıldı ve yeni yıldızı parlayan DeepSeek’i bizzat kutladı.

Pazartesi günü devlet medyası, Çin Devlet Başkanı’nın yapay zeka start-up’ı DeepSeek’in genç şefi Liang Wenfeng’i sıcak bir şekilde karşıladığını ve 2020’de hükümeti eleştirdikten sonra gözden düşen Alibaba’nın kurucusu Jack Ma ile el sıkıştığını gösterdi.

Xi, Deepseek’in bu yıl Batılı yapay zeka şirketlerine rakip olarak dramatik bir şekilde ortaya çıkmasının ardından özel sektör için yeni bir dönemin sinyallerini verirken, bir yandan da Çin’in son dönemdeki ekonomik yükselişine güç veren teknoloji gruplarına ve bazıları bizzat hükümetin baskılarına hedef olan tanınmış isimlere güven vermeye çalıştı.

ABD’li danışmanlık şirketi The Asia Group’un Çin ülke direktörü Han Shen Lin, toplantının “siyasi rüzgarların” Çin iş dünyası için ne kadar hızlı değişebileceğini gösterdiğini söyledi.

Lin, “Sadece birkaç yıl önce aynı sektör düzenleyici bir kıskaç altındaydı. Şimdi birdenbire yeniden gözde evlat oldular” dedi.

Pazartesi günkü toplantı Xi’nin birkaç yıl içinde özel girişimcilerle ilk yüksek profilli karşılaşmasıydı. Xi, girişimcilerin Çin’in ekonomik gücü için önemini vurgulamaya özen gösterdi ve “sarsılmaz iki ilke ”den bahsederek hem kamu hem de özel sektörün desteklenmesi gerektiğini ifade etti.

Aynı zamanda iktidardaki Çin Komünist Partisi’nin iş dünyası üzerindeki kontrolünü vurgulayarak şirketlerin “ülkeye hizmet etme konusunda hırslı” olması gerektiğini belirtti.

ÇKP’nin amiral gemisi People’s Daily gazetesinin günlük yorumlarını sunan bir bültenin yazarı olan Manoj Kewalramani, “Bu, özel sektörün dinamizminin önemli olduğunun, Çin ekonomisine ve Çin devletinin kapasitesine güç kattığının bir kabulüdür” dedi.

Kewalramani, Xi’nin iş dünyası liderlerine “siz değerli oyuncularsınız – ama … büyük şemada, sadece kendi ihtiyaçlarınızı karşılamak için orada değilsiniz” mesajını verdiğini söyledi.

Katılımcıların çoğu elektrikli araçlar ve bataryalar, robotlar ve diğer elektronik donanım sektörleri gibi gelişmiş endüstrilerde yer alıyordu ve Pekin’in teknoloji üstünlüğü için ABD ile rekabet ederken Çin’in üretim değer zincirini yükseltme stratejisinin altını çiziyordu.

Ma ve Liang’ın yanı sıra, önde gelen pil üreticisi CATL’nin başkanı Robin Zeng, Unitree robotlarının kurucusu Wang Xingxing ve elektrikli araç üreticisi BYD’nin başkanı Wang Chuanfu da katılımcılar arasındaydı.

Araştırma şirketi Hurun Report’tan Rupert Hoogewerf, “Xi, bir yerlere gelen, sektörlerini ileriye taşıyan CEO’larla sohbet etmek istiyor” dedi.

“Pekin’in teşvik etmek istediği yeni muhafızlar bunlar” diye ekledi.

Araştırma grubu Plenum’un kurucusu Chen Long, zamanlamanın Xi yönetiminin, DeepSeek’in “Çin’in yenilik yapabileceğini gösteren” çığır açan yapay zeka modelinin piyasaya sürülmesinin ardından iş dünyası ve yatırımcı güvenindeki olumlu ivmeden yararlanmak istediğini gösterdiğini söyledi.

Chen, “Şimdi bu toplantı, bazı yatırımcıların hala endişe duyduğu özel sektör için politika riskini ortadan kaldırıyor,” dedi.

Xi için özel sektör yatırımlarını teşvik etmek, yıllardır süren emlak sektörü balonunun ardından yavaşlayan büyüme ile kuşatılmış olan ekonomiyi yeniden canlandırmak için kritik önem taşıyor.

Hükümet verileri, son yıllarda kamu sektörü harcamalarının, altyapı, mülk ve ekipman harcamalarını ölçen sabit varlık yatırım büyümesini yönlendirdiğini gösteriyor. Buna karşın özel yatırımlar, 2023’teki yüzde 0,4’lük düşüşün ardından 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 0,1 oranında daralarak geri çekildi ve iş dünyasındaki temkinliliği yansıttı.

Ancak Chen, ekonominin yavaş yavaş Xi’nin ileri teknoloji ve üst düzey üretim önceliklerine doğru döndüğünü söyledi. “Bu yapısal bir geçiş” dedi.

The Asia Group’tan Lin, Xi’nin mesajının, özel sektörün nihayetinde partinin stratejik hedeflerine hizmet etmesiyle birlikte, “inovasyonu kendi iyiliği için değil, devletin hizmetinde teşvik etmek” olduğunu vurguladı.

Çin lideri pazartesi günkü toplantıda hazır bulunan iş dünyası liderlerini “sosyal sorumluluklarını aktif bir şekilde yerine getirmeye” ve “ortak refahı teşvik etmeye” çağırdı.

Çin lideri diğer yandan bu hafta özel işletmeler için eşit bir oyun alanı vaat etti ve yüksek finansman maliyetleri ve devlet kurumları tarafından yapılan geç ödemeler gibi süregelen zorlukların çözülmesinin yanı sıra keyfi ücretlere, para cezalarına ve denetimlere son verileceği sözünü verdi.

Ancak bazı analistler bu vaatlerin büyük teknoloji şirketlerini ve yatırımcılarını sevindirmenin ötesinde Çin’deki özel sektör güveninde daha geniş bir iyileşmeyi teşvik edip etmeyeceğini sorguladı.

Pekinli bir girişimci ise, Xi’nin mesajlarının devlete ait grupların geciken ödemeleri gibi sorunları çözeceğini umduğunu söyledi.