Görev süresi dolan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, saraydan ayrılırken siyasi krizin eşiğindeki ülkenin ortasına adeta “bomba” bıraktı. Geçici hükümetin istifa kararnamesini imzalayarak Parlamento Başkanlığına gönderdi. Avn, boşalttığı koltuğun damadı Cibran Basil’e verilmesi için Hizbullah’a baskı yapıyor.
Büyük bir ekonomik krizin içindeki Lübnan’ın Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 6 yıllık görev süresinin dolmasıyla makamını terk etti. Avn, görev süresinin son gününde açıkladığı kararında, Mayıs 2022 seçimlerinden sonra kurulan Necib Mikati başbakanlığındaki geçici hükümetin “istifa kararnamesini” imzaladığını duyurdu. Kararı Meclis Başkanı Nebih Berri’ye tebliğ ettiğini belirten Avn, böylece Mikati hükümetinin artık “müstafi” sayılacağını söyledi.
Buna karşı çıkarak görevinin başında olduğunu bildiren Mikati ise Avn’ın kararının anayasal dayanaktan yoksun olduğunu söyledi. Mikati, Parlamento Başkanı’na hitaben yazdığı mektupta hükümetin, anayasaya ve tüzüğe göre çalışmalar da dahil olmak üzere tüm anayasal görevlerini yerine getireceğini belirtti ve “Anayasa hükümlerine göre zaten istifa etmiş olan hükümetin istifasını kabul eden kararname herhangi bir anayasal değerden yoksun” ifadesini kullandı.
Lübnan resmi ajansı NNA’nın haberine göre, gelişme üzerine Nebih Berri, Parlamento’yu toplantıya çağırdı. Avn’ın hükümetin görevden alınması için imzaladığı tartışmalı kararname Parlamento’nun 3 Kasım saat 11.00’deki oturumunda görüşülecek.
Koltuk kapma kavgası
Mişel Avn, 22 Haziran’da Mikati’ye hükümeti kurma görevini vermişti. Ancak son seçimde oluşan dengeler, Hizbullah ve Hizbullah karşıtları şeklinde özetlenebilecek iki ana bloktan birinin çoğunluğu sağlamasına izin vermiyor. Bu ana kamplaşma dışında, kökleri Fransız manda dönemine uzanan mezhebe dayalı kota sistemi de süreci iyice felce uğratıyor. Mezhebe dayalı sistem, parlamento başkanının Şii, başbakanın Sünni ve cumhurbaşkanının Maruni olmasını öngörüyor. Ancak ne Sünniler ne de Maruniler kendilerinin doldurması gereken koltuklar için uzlaşma sağlayabiliyor. Sünniler ortak bir aday seçemediğinden, Mikati siyasi krize tampon olması için göreve getirilmişti. Aynı şekilde Maruniler de cumhurbaşkanı üzerinde anlaşamıyor. Avn da aslında Michel Süleyman’dan sonra iki yıldan fazla süren bir krizden sonra, ancak “düşmanı” Hizbullah’la anlaşarak göreve gelebilmişti. Lübnan, bu zincirleme krizlere yabancı değil ancak bu kez tüm yürütme erki yani hem cumhurbaşkanlığı hem de başbakanlık koltuğu boş kalmış durumda.
Yetkisiz yürütme
Normal şartlarda yenisi seçilene kadar, cumhurbaşkanının yetkileri başbakana geçiyor ancak geçici sıfatıyla bu görevi yapan hükümetin, cumhurbaşkanının tüm yetkilerini, örneğin yabancı ülkelerle veya uluslararası kuruluşlarla anlaşma imzalama gibi, kullanamaması anlamına geliyor. Yürütme erkini “topal ördek” konumuna sokan bu mevcut çıkmaza şimdi bir de Avn’ın “son dakika golü” eklenmiş durumda.
Avn’ın bir sıfır öne geçtiği mevcut kriz, büyük oranda, Hizbullah’ın müttefiki iki Maruni partisinin anlaşamamasından kaynaklanıyor. Avn ve damadı Cibran Basil liderliğindeki Özgür Yurtseverler Partisi ve Süleyman Frenciye liderliğindeki Marada Hareketi ülkedeki en yüksek makamın kendilerine verilmesini istiyor. Hizbullah’ın açmazı ise; eski düşmanı Avn’ı ülkedeki en yüksek makama taşıyan anlaşma ile kazandığı Özgür Yurtseverler Partisi ve her yıl daha da kan kaybeden ve şu an parlamentoda sadece iki vekil ile temsil edilen “kadim” ortağı Marada arasında seçim yapmak zorunda kalmış olması.
Hizbullah’a baskı
Hizbullah şimdiye kadar, en azından açıktan iki müttefikinden biri lehine ağırlığını koymadı. Cumhurbaşkanlığı makamını damadı Cibran Basil için isteyen Avn’ın, siyasi kaos adımıyla Hizbullah’ı Basil’e ikna etmeye çalıştığı söyleniyor. Arap basını, Basil’in salı günü cumhurbaşkanlığına resmen aday olmaya hazırlandığını yazdı. Hakkında yolsuzluk davaları bulunan Basil’in adı aynı zamanda ABD’nin yaptırım listesinde. Avn, 29 Ekim’de Reurters’a yaptığı açıklamada ABD’nin yaptırım kararlarının Basil’in cumhurbaşkanı seçilmesini engellemeyeceğini söylemişti; “Bir kez seçildikten sonra yaptırımlar kalkacak.”
Avn, Basil’in Hizbullah ile ittifakı nedeniyle yaptırıma uğradığını ve Hizbullah’ın da borcunu, Basil’e cumhurbaşkanlığı yolunu açarak ödemesi gerektiğini ima ediyor. Hizbullah’ın bu baskıya boyun eğip eğmeyeceği ya da başka bir formülle tarafları uzlaştırıp uzlaştıramayacağı muamma. Ancak, halkı boğmak üzere olan ekonomik kriz koşullarında ülkenin siyasi bir kaosu çok uzun bir süre tolere edemeyeceği görünen bir gerçek.
