ABD Kongresi’nin bağımsız mali gözlemcisinin başkanı, hükümetin ülkenin ‘balon gibi şişen’ federal borcunu görmezden gelmesi halinde ‘Liz Truss tarzı’ bir piyasa şokuyla karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu.
Kongre Bütçe Ofisi (CBO) Direktörü Phillip Swagel, ABD’nin artan mali yükünün ‘benzeri görülmemiş’ bir yörüngede olduğunu ve 2022’de Birleşik Krallık’ta sterlinin değer kaybetmesine ve Truss hükümetinin çökmesine yol açan türden bir kriz riski taşıdığını söyledi.
Swagel Financial Times’a verdiği röportajda, “Elbette tehlike, Birleşik Krallık’ın eski başbakan Truss ile karşı karşıya kaldığı, politika yapıcıların bir eylemde bulunmaya çalıştığı ve ardından bu eyleme karşı bir piyasa tepkisi olduğu durumdur,” dedi.
Swagel, ABD’nin ‘henüz o noktada olmadığını’ fakat yüksek faiz oranlarının 2026’da alacaklılara yapılacak ödemenin maliyetini 1 trilyon dolara çıkarmasıyla tahvil piyasalarının geri çekilebileceğini söyledi.
CBO’ya göre, ABD’nin federal borç yığını geçen yılın sonunda 26,2 trilyon dolara ya da gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 97’sine ulaştı.
Donald Trump’ın 2017’de yaptığı kapsamlı vergi indirimleri ve pandemi sırasında yapılan büyük teşvik harcamalarının ardından bu rakam hızla yükseldi. Trump, bu yılki başkanlık seçimlerinde Joe Biden’ı yenmesi halinde, gelecek yıl sona erecek olan vergi indirimlerini yenileme sözü verdi.
Swagel, “Mütevazı görünen, ya da belki mütevazı başlayıp daha ciddi hale gelen, bazı değişikliklerin faiz oranları ve dolayısıyla mali gidişat üzerinde aşırı büyük etkileri olma potansiyeline sahibiz,” dedi.
Truss, sert vergi kesintilerini daha fazla borçla ödeme planının geri tepmesi ve ülkenin borçlanma maliyetlerini keskin bir şekilde yükseltmesinin ardından Birleşik Krallık Başbakanı olarak sadece 45 gün görevde kalabilmişti.
Swagel’in FT’ye yaptığı açıklamalar, bağımsız gözlemcinin 2054 yılında borç seviyelerinin GSYİH’nin yüzde 166’sına yükseleceğini gösteren yeni uzun vadeli ekonomik projeksiyonlar yayınlamasından bir gün sonra geldi.
Fitch, ‘yüksek ve artan genel hükümet borç yükü’ konusundaki endişelerini gerekçe göstererek geçen yıl ABD’nin AAA olan notunu düşürmüştü. Moody’s de ABD’nin notunu hâlâ AAA olarak değerlendiriyor fakat geçtiğimiz kasım ayında görünümünü durağandan negatife çevirdiğini açıkladı.
Committee for a Responsible Federal Budget [Sorumlu Federal Bütçe Komitesi] isimli düşünce kuruluşu, Trump’ın vergi indirimlerini yenilemesi halinde 2026 ile 2035 yılları arasında federal borca 5 milyon dolar daha ekleneceğini söyledi.
CBO’nun tahminleri önümüzdeki 10 yıl boyunca açıkların yüzde 6 civarında seyredeceğini gösteriyor ve Trump’ın vergi indirimlerinin 2025’te sona ermesi planına dayanıyor.
Başkan George W. Bush döneminde ABD Hazinesinde görev yapan Swagel, vergi indirimleri ve Obama dönemindeki sağlık sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasına ilişkin tartışmalar nedeniyle önümüzdeki yılın ‘özellikle maliye politikası açısından’ önemli olacağını söyledi.
CBO’nun bu hafta yayınladığı tahminlere göre borç/GSYİH oranı 2029 yılında İkinci Dünya Savaşı’nın en yüksek seviyesi olan yüzde 116’yı aşacak ve Swagel bu durumu ‘eşi benzeri görülmemiş’ olarak nitelendirdi.
Swagel, “İkinci Dünya Savaşı sırasında biriken borç, büyük ölçüde savaşan insanların nesli içinde geri ödendi. Bugün yaratılan mali yükler mevcut neslin taşıyacağı yükler değil,” dedi.
Swagel, doların dünyanın rezerv para birimi olma rolünün, borç faizi ödemeleri arttıkça ABD’yi piyasa baskılarından her zaman izole etmeyeceği uyarısında da bulundu.
Swagel, “Yabancılardan borç almamız gerekiyor, çünkü yabancı sermaye ABD’de faiz oranlarının düşük kalmasına yardımcı oluyor. Fakat bunun iki yönü var; denizaşırı ülkelere akan nakit, milli geliri kaybetmemiz anlamına geliyor. Öte yandan, borç alabileceğimiz sermayenin gelmemesi daha da kötü olur,” dedi.
