ABD, Irak’taki 14 bankanın dolarla işlem yapmasını yasakladı.
ABD Hazine Bakanlığı ve New York Merkez Bankası’nın yaptırımlarının, ABD para biriminin İran’a transfer edilmesini engellemeye yönelik kapsamlı bir programın parçası olduğu belirtiliyor.
The Wall Street Journal’ın haberine göre ABD’li yetkililer, Irak bankalarında kara para aklandığı ve hileli işlemler yapıldığına dair bilgilere ulaştıklarını ve bu işlemlerin bazılarının yaptırım altındaki bireyleri içerdiğinden ve İran’ın bundan yararlanabileceğinden endişe duyduklarını söyledi.
Haberde, şu ifadelere yer verildi: “İran, ABD’nin yaptırımları nedeniyle ihtiyaç duyduğu dolara komşu Irak’ı üzerinden erişim sağlıyor. İran, birçok Iraklı siyasetçiyle güçlü bağlarından ve Irak’ın gevşek düzenlenmiş döviz piyasalarında kolayca bulunan dolarlardan yararlanıyor.”
“2003 ABD işgalinden sonra yeşil paranın ülkeye akmasıyla Irak’ta dolar, ikinci resmi para birimi olarak işlev görmeye başladı. İki on yıl sonra Irak, petrol satışlarından elde ettiği geliri hâlâ New York Fed’deki resmi hesaplara yatırıyor. Görevdeki ve eski ABD ve Iraklı yetkililere göre, Irak bankaları ve döviz büroları sahte ithalat işlemleri ve diğer düzenlemeleri kullanarak dolardan büyük kârlar elde etmeyi başardı. Sabit bir kurdan merkez bankasından satın alınan dolarlar, genellikle çok daha yüksek piyasa kurundan yeniden satılıyor.”
“ABD’li yetkilileri ve Iraklı bankacılar, dolar işlemlerine güvenen birçok Irak bankasının dolara erişiminin engellenmesinin onlar için yavaş bir ölüm cezası olduğunu belirtiyor. Çünkü bu bankalar kârlarının çok büyük bir kısmını dolar işlemlerinden elde ediyor.”
2022’nin Kasım ayında ABD Merkez Bankası FED, Irak ticari bankalarının işlemleri üzerinde para transferi yapmak isteyen müşterilerin tüm bilgilerinin istenmesi gibi sıkı kontroller uygulamaya başladı. Önlemler, Irak Merkez Bankası, ABD Hazine Bakanlığı ve FED arasında iki yılı aşkın süren planlama sonrasında hayata geçirildi. Ancak bu planlamaya rağmen katı kuralların yürürlüğe girmesinden sonra günlük dolar transferlerinin yüzde 80’inden fazlasının bloke edildiği belirtiliyor. Bu durum Irak dinarının dolar karşısında hızla değer kaybetmesine ve ithal malların fiyatlarının yükselmesine neden oldu.
Yetkililer, Kasım ayından bu yana dolar işlemlerinin daha sıkı incelenmesinin, Fed’in şüpheli işlemler yapan 14 bankayı belirlemesine yardımcı olduğunu söyledi.
Yetkililer, ABD’nin son hamlesinin Irak ekonomisi üzerindeki etkisini küçümseyerek, 14 bankanın, Irak’ın toplam bankacılık işlemlerindeki payının sadece %1.29’una sahip olduğunu gösteren istatistiklere atıfta bulundular. Irak’ın meşru bankacılık faaliyetlerinin büyük bir kısmının devlet bankaları tarafından yürütüldüğünü ve ülkede dolar yasağından etkilenmeyen 46 ticari banka daha bulunduğunu sözlerine eklediler.
Ancak sıkı kontrollerin başladığı yıl başında dolar 1.620 Irak dinarının üzerine çıkmıştı. Kararın, bahar aylarında 1.470 dinara kadar düşürülebilen gayri resmi Irak döviz kurunu yeniden yukarı çekmesi bekleniyor. Bu da Irak vatandaşları için ekonomik krizin faturasının daha da ağırlaşması demek. Ayrıca ABD’nin 14 bankaya getirdiği yasağın Bağdat ve Washington arasında yeni gerilimlere yol açması muhtemel.
Kararın, Biden yönetiminin Tahran’la gerilimi düşürmeye niyetli görünmesinden haftalar sonra gelmesi de dikkat çekici. Haziran ayında İran’ın, ABD’nin yaptırımları nedeniyle Irak’ta dondurulan varlıklarından 2 milyar 700 milyon doların serbest bırakıldığı bildirilmişti. Yasak kararı, İran’a yönelik yaptırımların sertleştiğine işaret ediyor.
