AB ülkeleri, birliğin diplomatik servisi EEAS’den Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki durumun kötüleşmesi halinde ‘cezalandırıcı seçenekler’ üretmesini istedi. Bununla birlikte şu ana kadar bu seçeneklerin sertliği konusunda anlaşmazlık yaşanıyor.
EEAS tarafından hazırlanan ve Euractiv tarafından görülen AB belgesine göre, Brüksel’in Bakü ile ilişkilerinin gözden geçirilmesinin yanı sıra olası yaptırımlar da düşünülen tedbirler arasında yer alıyor.
Üye ülkelerin başkentlerine 2 Ekim Pazartesi günü gönderilen nota göre “durumun daha da kötüleşmesi halinde bir dizi adım atılabilir.”
‘Dağlık Karabağ’daki Duruma ilişkin AB Tepki Seçenekleri’ başlıklı belge, 20 Eylül’de AB büyükelçilerinin talebi üzerine hazırlandı.
EEAS’nin önerdiği seçenekler arasında siyasi angajman, sektörel işbirliği ve mali yardım alanlarında ‘sahadaki gelişmelere bağlı olarak kademeli bir yaklaşım temelinde Azerbaycan ile ilişkilerin gözden geçirilmesi’ de yer alıyor.
Belgede ikinci bir seçenek olarak, “Ciddi insan hakları ihlallerinin işlenmesi durumunda, bu tür ihlallerden sorumlu kişilere karşı kısıtlayıcı tedbirler alınması öngörülebilir,” deniyor.
Belgede sıralanan seçeneklerin, üye devletlerin geri bildirimlerine ve sahadaki gelişmelere bağlı olarak yeniden değerlendirileceği de vurgulanıyor.
Bununla birlikte, AB üye ülkeleri Kafkasya’daki durumun daha da kötüleşmesine karşılık atılabilecek adımların ‘yoğunluğu’ konusunda bölünmüş durumda.
Aralarında Fransa, Hollanda, Polonya ve Baltık ülkelerinin de bulunduğu daha ‘şahin’ üye devletler ile çoğunlukla Azerbaycan’la güçlü enerji bağları olan daha ‘isteksiz’ üye devletler iki ana kampı oluşturuyor.
AB geçen yıl, Ukrayna savaşının ardından Rus doğalgaz kaynaklarından uzaklaşmak için Azerbaycan’la büyük bir enerji anlaşması yapmayı kabul etmişti.
Euractiv’in edindiği bilgilere göre, 3 Ekim Salı günü AB Siyasi ve Güvenlik Komitesinde (PSC) yapılan görüşmelerde, çok sayıda AB üyesi EEAS tarafından hazırlanan seçeneklerin ‘yeterince ileri gitmediği’ yönündeki endişelerini dile getirdi.
Bölgede gerilimin daha da tırmanmasından endişe eden üyeler, Avrupa Komisyonu’ndan ‘daha açık bir AB tepkisi’ için ‘daha ayrıntılı seçeneklerle geri dönmesini’ istediler.
Görüşmeler hakkında bilgi sahibi bir AB diplomatı Euractiv’e yaptığı açıklamada, “Temel olarak, odaya geri dönüp ev ödevimizi yapmamızı istediler. Dağlık Karabağ’da çok fazla insan kalmadı, çoğu kaçtı, daha ileri adımlar atmak için ne tür bir tırmanışa ihtiyacımız var?” diye sordu.
Daha temkinli sesler, ortak ülkelerle yakın koordinasyon içinde daha kademeli bir yaklaşım için bastırıyor. İkinci bir AB diplomatı, “Buradaki fikir, Azerbaycan’ı tamamen kaybetmeden önce sorunu çözmeye çalışmak,” yaklaşımını dile getiriyor.
