AB, Çin liderliğindeki bir konsorsiyumun yolsuzluk nedeniyle soruşturulan bir doğalgaz ithalat terminali projesinden vazgeçmesinin ardından Kıbrıs hükümetinden 100 milyon avroya kadar bir meblağı geri almaya çalışıyor.
Güney Kıbrıs yönetimi 2018 yılında Vasilikos sıvılaştırılmış doğalgaz terminalinin inşası için 542 milyon avroluk sözleşmeyi China Petroleum Pipeline (CPP), Hudong-Zhonghua Shipbuilding, Norveçli Wilhelmsen Ship Management ve İngiliz Metron’dan oluşan bir konsorsiyuma vermişti.
Ülkenin ithal petrole bağımlılığını azaltmak üzere tasarlanan projenin başlangıçta 2019 yılına kadar tamamlanması öngörülüyordu. Fakat gecikmeler yaşandı ve süre önce 2022’ye, daha sonra da ötesine uzatıldı. Anlaşma nihayet 18 Temmuz’da konsorsiyumun sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediği suçlamalarıyla çöktü.
CPP, Lefkoşa’yı 200 milyon avro ödemeye zorlamak için Londra’da uluslararası tahkime başvurdu. AB’nin iklim, altyapı ve çevreden sorumlu ajansı Cinea, 24 Temmuz’da Kıbrıs hükümetinden eylül ayına kadar AB fonlarının kullanımına ilişkin açıklama yapmasını ve fonların bir kısmını iade etmeye hazırlanmasını istedi.
Kıbrıslı yetkililere göre ülke, bu proje için ayrılan toplam 101 milyon avroluk AB hibesinin 69 milyon avrosunu almış durumda. Bir gün sonra Avrupa Savcılığı (EPPO) “Kıbrıs’ta sıvılaştırılmış doğal gaz ithalat terminali projesiyle ilgili olarak ihale yolsuzluğu, AB fonlarının zimmete geçirilmesi ve yolsuzluk şüphesiyle bir soruşturma başlattığını” açıkladı.
Kıbrıs Enerji Bakanı Giorgos Papanastasiou, hükümetinin yanıt vermek için 30 gün süre istediğini söyledi. Salı günü konuyla ilgili olarak yapılan acil bir toplantının ardından, davadaki son gelişmelerin “ülkeyi riske attığını” söyledi.
Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, önceki hükümetin proje için bu konsorsiyumu seçmemesi gerektiğini söylemiş fakat “projenin hayata geçirileceğini” vurgulamıştı.
AB’nin mali çıkarlarına karşı işlenen suçların soruşturulması ve kovuşturulmasından sorumlu olan EPPO, soruşturmasının Kıbrıs’ın ulusal denetim ofisi tarafından ocak ayında hazırlanan bir raporu takip ettiğini söyledi.
Cinea ayrıca AB savcılarına da bilgi verdi. Açıklamada, “Bu bilgileri aldıktan ve detaylı bir şekilde inceledikten sonra EPPO, kamu makamları tarafından verilen sözleşmeleri araştırmak üzere bir soruşturma açma kararı almıştır” denildi.
Kıbrıs ulusal denetim ofisi, kamuya açık 142 sayfalık raporunda, gecikmeler, artan maliyetler ve projenin kalitesi ve güvenliği ile ilgili endişelerini birçok kez dile getirdiğini açıkladı. Denetim ofisi konsorsiyumun sözleşmeden çıkarılmasını tavsiye etti.
Projenin faydalanıcısı olan Güney Kıbrıs’ın doğal gaz altyapı şirketi Etyfa, terminale duyulan acil ihtiyaç nedeniyle bunun mümkün olmadığını söyledi. Konsorsiyum, ulusal denetim ofisinin tavsiyesine rağmen Kıbrıs hazinesi tarafından onaylanan çelik maliyetindeki artışı karşılamak için ekstra 25 milyon avro talep etti. Etyfa ayrıca makul olmayan gecikmelerle ilgili olarak konsorsiyumdan tazminat talep etme hakkından da feragat etti.
Fakat 18 Temmuz’da projenin fişini çeken Etyfa oldu ve yaptığı açıklamada tüm çabalarına rağmen Çin liderliğindeki konsorsiyumun sözleşme şartlarını “bir dizi ihlalinin” “bu anlaşmayı feshetmekten” ve onlara karşı yasal işlem başlatmaktan başka bir yol bırakmadığını söyledi.
Çin liderliğindeki konsorsiyuma ödeme yapılmadığı yönündeki iddialar sorulduğunda Kıbrıslı yetkililer Etyfa’nın sözleşmeden doğan yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdiğini savundu.
Kıbrıs enerji bakanı önümüzdeki birkaç gün içinde yeni bir ihale açılacağını ve projenin “sekiz ay içinde” tamamlanmasının hedeflendiğini söyledi.
