ABD yönetimi Suudi Arabistan’a İsrail’le ilişkileri normalleşme sürecini tamamlaması için baskı yapıyor. Haziran ayından bu yana süren görüşmeleri ilerletmek için ABD’li ve Filistinli üst düzey bir heyet Riyad’a gitti. Financial Times (FT) haberine göre “ABD ile Suudi Arabistan arasındaki gerginlikler de anlaşmaya varılmasını zorlaştıran bir unsur” olarak öne çıkıyor.
Suudi Arabistan’ın Rusya’ya karşı yaptırımlara katılmaması, İran ile Çin’in arabuluculuğunda normalleşme süreci başlatması ve son olarak BRICS’e resmi katılım daveti alması, ABD ile krallık arasındaki sorun başlıklarından sadece bir kaçı. Riyad’ın ABD baskısına rağmen 2020’den bu yana İsrail’le normalleşme sürecini ilerletmemesi de Washington’un Orta Doğu’da momentum kaybı yaşadığını gösteren bir diğer önemli gündem.
Washington Orta Doğu’daki stratejik müttefiki İsrail’in güvenliğini sağlama taahhüdü bağlamında Riyad’ı Tel Aviv ile normalleşme masasına çekmek istiyor. Haziran ayından bu yana süren görüşmelere ivme kazandırmak için son olarak ABD’li ve Filistinli üst düzey yetkililer Riyad’a gitti. Washington’un ajandasında İsrail’in Filistinlilere taviz vermesi ve ABD’nin krallığa güvenlik garantisi vermesi karşılığında İsrail – Suud normalleşmesini sağlamak var.
Financial Times’ın haberine göre (FT) Suudiler, “İsrail’in aşırı sağcı hükümetinin Filistinlilere önemli tavizler verip vermeyeceğine dair şüpheler” taşıyor. Riyad ise ABD’den savunma ittifakı ve nükleer enerji santrali için uranyum zenginleştirme konularında yeşil ışık bekliyor.
Riyad, 2020 yılındaki Arap dünyasında esen İsrail ile normalleşme rüzgarına krallığın Müslüman dünya üzerindeki etkisini azaltabileceği gerekçesiyle katılmamıştı. Riyad, bu pozisyonun hakkı olarak İsrail ve ABD’den daha fazla taviz koparmayı hesaplıyor.
ABD’li yetkililerin son Riyad çıkarması ise bu sonu Hindistan’da yapılacak G20 zirvesi öncesine denk geliyor. Zirvede ABD Başkanı Joe Biden ile Veliaht Prens Muhammed bin Salman arasında bir görüşme yapılması da olasılık dahilinde görülüyor.
FT’nin ABD’li haber sitesi Axios’tan aktardığına göre Filistinliler İsrail’in 1967’den bu yana işgal altında tuttuğu Batı Şeria’daki toprakların idari kontrolünü ve buradaki İsrail yerleşimlerinin dondurulmasını istiyor.
Filistin dosyası ABD Riyad arasındaki Biden iş başına geldiği günden bu yana kademe kademe soğuyan ilişkileri ısıtmaya yetmeyebilir. Zira Riyad, geçen ABD’nin petrol üretimini arttırma taleplerini reddetmişti. Öte yandan Rusya’ya karşı yaptırımlara da Riyad katılmamıştı. Yine Suudilerin Çin ile artan iş birliği de ABD’nin bir diğer endişe kaynağı.
