Washington, Amerikan teknolojisini kullanan tüm ABD’li çip üreticileri ve yabancı çip tedarikçileri için getirdiği ihracat kurallarını güncelledi. Uzmanlara göre, yerel teknoloji sektörü ve çip üreticileri buna uyum sağlayacaktır, ancak bu daha fazla zaman ve para gerektiriyor.
Güncellenen ve 18 Ekim’de açıklanan ihracat kontrol kuralları uyarınca, Çin ve diğer belirlenmiş pazarlardaki müşterilere son teknoloji yapay zeka çipleri göndermek isteyen şirketlerin lisans başvurusunda bulunması gerekecek. Kurallar, Nvidia hariç olmak üzere 16 Kasım’da yürürlüğe girecek. Washington, ekim ayı sonunda yapay zeka çipi devine yeni kuralların derhal uygulanacağını söyledi.
Daha sıkı kontroller, geçen yıl ekim ayında getirilen ve Pekin’in çip teknolojisini her yönüyle engellemeyi amaçlayan kapsamlı ihracat kısıtlamalarını daha da genişletiyor. Daha önceki kurallar, ABD şirketlerinin belirli sınıflardaki gelişmiş çip ekipmanlarını lisanssız olarak herhangi bir Çinli müşteriye göndermesini yasaklamış ve Çin’in süper bilgisayarlarda ve yapay zeka uygulamalarında kullanılan son teknoloji çipleri elde etme veya üretme kabiliyetini kısıtlamıştı. Şimdi ise, daha geniş bir çip ve çip yapım araçları yelpazesini kapsıyor. Yeni kısıtlamalar İran ve Rusya da dahil olmak üzere daha fazla ülke için geçerli.
Ayrıca Çinli çip tasarımcıları Moore Thread ve Biren de Washington’ın ticari kara listesi olan Varlık Listesi’ne eklendi.
ABD şirketleri nasıl etkilenecek?
Nikkei Asia’nın verilerine göre, Applied Materials, Lam Research ve KLA gibi Amerikalı yarı iletken ekipman üreticilerinin geçen yılki kurallara nasıl uyacaklarını ve normal Çin işlerine nasıl devam edeceklerini çözmeleri biraz sürdü, ancak 2023’ün ortalarına gelindiğinde, Çin’den elde ettikleri gelir büyük ölçüde önceki seviyelere dönmüştü.
Son kısıtlamalarla da benzer bir durumun yaşanmasının muhtemel olduğu belirtiliyor.
Nvidia’nın birinci sınıf yapay zeka çiplerinin tek üreticisi olan Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. kısa vadedeki etkinin “yönetilebilir” olduğunu söyledi, ancak uzun vadeli etkiyi hala değerlendirdiğini ekledi.
Techcet’te yarı iletken analisti olan Kuang-Han Ke Nikkei Asia’ya, “ABD hükümeti iki elli bir yaklaşım benimsedi. Premium tarafta daha sıkı düzenlemeler yapmayı umuyor, ancak diğer yandan olgun ve daha az gelişmiş parçalar için [kapıyı] geniş ölçüde açık bırakmayı umuyor,” dedi.
Kuang-Han Ke, tedarikçilerin Çinli müşterilerin taleplerini karşılayabildikleri sürece karşılamak için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi. Ve eğer piyasada ciddi bir gerileme olursa, ABD hükümeti “ekonomik sonuçları da göz önünde bulundurabilir ve kendi şirketlerinin büyük bir darbe almasını önlemek için uygun lisanslar verebilir.”
Hawaii merkezli bir düşünce kuruluşu olan Pasifik Forumu’nun bölgesel ilişkiler direktörü Rob York, Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada ABD’li çip üreticilerinin bir gecede Çin pazarına sırtlarını dönmelerinin pek olası olmadığını söyledi. Ancak York, Çin’in kendi kendine yeten bir tedarik zinciri kurma arzusunu fark eden ve “başka pazarlar arayarak uyum sağlamaya başlayan şirketlerin uzun vadede kendilerine iyilik yapmış olacaklarını” söyledi.
Yeni kısıtlamalar Çin’in yapay zeka hedefleri için ne anlama geliyor?
Yeni kısıtlamaların daha yüksek maliyetlere ve daha uzun geliştirme sürelerine sebep olacağı düşünülüyor.
Örneğin, Bernstein Research tarafından yapılan bir tahmine göre, yapay zeka sunucularını eğitmek %50’ye kadar daha pahalıya mal olacak ve en gelişmiş çiplere erişim olmadan bu sonuçları uygulamak iki kattan daha fazla maliyet getirecek. Bunun nedeni, şirketlerin eşdeğer miktarda bilgi işlem gücü elde etmek için daha fazla çipe ihtiyaç duyacak olması ve bunun da daha az enerji verimliliği anlamına gelmesi.
ABD’nin ticaret kara listesine eklediği Çinli yapay zeka çip girişimleri Biren Technology ve Moore Threads’in TSMC, Samsung, GlobalFoundries ve Intel gibi önde gelen küresel çip üreticileriyle çalışması zorlaşacak.
Daha geniş anlamda ABD, çiplerinin çok gelişmiş olduğu düşünülen küresel sözleşmeli çip üreticilerinin Çinli müşterilere hizmet vermesini zorlaştırıyor. Örneğin, Alibaba tarafından geliştirilen Hanguang 800 AI çipinin hesaplama gücü yeni ABD eşiğini aşabilir.
Bernstein Research analisti Mark Li, Çinli çip geliştiricilerinin ABD’nin baskısı nedeniyle eninde sonunda yerli üretim ortakları bulmaları gerekebileceğini söyledi. Li, “Ancak çip geliştiricilerinin çip üretimini başka bir tedarikçiye taşıması yaklaşık iki yıl alacaktır” dedi.
Morgan Stanley analisti Gary Yu, Baidu ve Alibaba gibi şirketlerin geçen yılki ihracat kontrollerinin yürürlüğe girmesinden bu yana çok sayıda çip stokladığını, bu nedenle son sıkılaştırmanın yapay zeka araştırma ve geliştirmelerini hemen etkilemeyeceğini söyledi. Bu internet devleri eninde sonunda kendi şirket içi çiplerini daha fazla kullanabilecekler.
Daha küçük Çinli şirketler için ise son ihracat kontrollerinin muhtemelen çok daha büyük bir engel olacağı düşünülüyor: “Yalnızca büyük [Çinli] teknoloji oyuncuları, ister alternatif çipler satın almak ister şirket içi çip üretimi olsun, bu alana sürekli yatırım yapabilecek finansal kapasiteye sahip olabilir. Bunun [Çin’de] sektör konsolidasyonunu daha da hızlandıracağına inanıyoruz,” diyor Gary Yu.
Güncellenen kurallar Huawei için ne anlama geliyor?
Huawei büyük bir yapay zeka hamlesi yapıyor. Yapay zeka platformunu ve bilgi işlem modellerini yeniledi ve bunların hava tahmini, finansal tahminler ve ilaç geliştirme gibi gerçek dünya uygulamalarında zaten kullanıldığını söyledi.
Analistler, Nvidia’nın üst düzey çiplerini artık Çin’e gönderememesi durumunda Huawei’nin ürünlerinin bir alternatif olabileceğini söylüyor. Bernstein tarafından yapılan bir analize göre, yapay zeka hızlandırıcıları için Nvidia Çin pazarının yaklaşık %85’ini kontrol ederken, 2 numaralı Huawei’nin payı yaklaşık %10.
Ancak, Samsung ve TSMC gibi küresel liderler çiplerini üretemediği için Huawei önemli üretim darboğazıyla karşılaşabilir.
Bernstein’ın tahminlerine göre Çin için iyi haber, talep patlasa bile yapay zeka sunucu çiplerine yönelik yıllık talebin yalnızca 400.000 adet civarında olması. Bu rakam akıllı telefonlar ve diğer tüketici elektroniği için gereken çip sayısından çok daha az, yani Semiconductor Manufacturing International Corp. gibi Çinli çip üreticilerinin yerel ihtiyaçları karşılayabilmesi gerekiyor. Ancak Bernstein, maliyetlerin yerli çipler için ithal edilenlerden daha yüksek olacağını ve yabancı çip üreticilerinin teknolojisi ilerledikçe zaman içinde daha az rekabetçi olabileceğini de sözlerine ekledi.
Çin nasıl tepki verdi?
Çin Ticaret Bakanlığı 17 Ekim’de ABD’nin son ihracat kontrollerine güçlü itirazlarda bulunarak, bu tür önlemlerin ABD yarı iletken şirketleri için büyük kayıplara neden olduğunu ve diğer ülkelerdeki çip şirketlerini etkilediğini söyledi.
Bir bakanlık sözcüsü “Çin meşru haklarını ve çıkarlarını sıkı bir şekilde korumak için gerekli tüm tedbirleri alacaktır” dedi.
Çin bu yılın başlarında karşı tedbirler uygulamaya başladı. Micron’u kritik altyapılardan men etti ve bu da Amerikan bellek yonga üreticisinin kazançlarını vurdu. Asya’nın en büyük ekonomisi aynı zamanda çip yapımı için hayati öneme sahip galyum ve germanyum ile elektrikli araçlar için batarya yapımında kullanılan grafit üzerinde de ihracat kontrolleri uyguladı. Dışişleri Bakanlığı da eylül ayındaki bir basın brifinginde Apple’ın iPhone’una ilişkin güvenlik endişelerini dile getirmişti.
Bu gelişmeler, ABD Başkanı Biden ile Xi Jinping arasında kasım ayında San Francisco’da bir görüşme yapılmasına dair beklentilerin arttığı bir döneme denk geldi. Ekim ayı sonunda Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile bir araya gelen Biden, her iki ülkenin de “ilişkilerdeki rekabeti sorumlu bir şekilde yönetmesi ve açık iletişim hatlarını sürdürmesi” gerektiğini vurguladı.
