Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından yapılan bir ankete göre, jeopolitik gerilimler daha fazla çok uluslu şirketin üretimlerini nihai pazarlarına siyasi açıdan daha yakın ülkelere kaydırma planlarının sinyallerini vermesine neden oluyor.
AMB, Avrupalı çok uluslu şirketlerin beş yıl önceye göre neredeyse dört kat daha fazlasının üretimlerini ‘friend-shoring’ olarak bilinen bir olgu olarak siyasi olarak dost ülkelere kaydıracaklarını söylediğini ortaya koydu.
AMB tarafından ankete katılan 65 şirketin yüzde 42’si siyasi açıdan dost pazarlarda giderek daha fazla üretim yapacaklarını belirtirken, yüzde 60 gibi daha yüksek bir oran tedarik zincirlerinde ve üretim yerlerinde yapılan değişikliklerin son beş yılda fiyatları artırdığını belirtti.
Bu yaz yapılan ankete katılanların yüzde 45’i bunun gelecekte daha fazla enflasyonist baskı yaratmasını beklediklerini söyledi.
AMB’nin Pazartesi günü yayınladığı raporda, jeopolitik risk, üretimin AB’ye (yeniden) yerleştirilmesi kararlarının arkasında en sık belirtilen faktör olurken, talep ve maliyet faktörleri AB dışına taşınmayı motive ediyor.
Bununla birlikte, tedarik zincirlerini jeopolitik risklerden kaçınacak şekilde yeniden düzenlemek, özellikle de pek çok şirket Çin’den gelen ve batarya yapımında kullanılan malzemeler gibi başka yerde bulunması zor olan girdilere bel bağladığında oldukça zor.
AMB, “Bugüne kadar yapılan analizlerin çoğu, Avrupa’nın toplam ticaret modellerinde önemli değişiklikler olduğuna dair kanıt bulamamıştır,” dedi. Fakat AMB, bu tür değişimlerin ‘iş modellerini, tedarik zincirlerini ve sözleşmeleri değiştirmenin içerdiği zorluklar ve maliyetler göz önüne alındığında, ortaya çıkmasının zaman alabileceğini’ de ekledi.
Ankete katılan ve toplam katma değeri AB gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 5’ine eşit olan işletmelerin çoğu, kritik malzemelerin Çin’den tedarik edilmesine olan bağımlılıkları konusunda endişelerini dile getirdi.
AMB, şirketlerin yarısından fazlasının kritik girdilerin belirli bir ülke veya ülkelerden tedarikinin ‘yüksek riske’ tabi olduğunu söylediğini ve vakaların ‘büyük çoğunluğunda’ bunun Çin ile ilgili olduğunu yazdı.
Çoğu şirket bu kritik girdileri başka bir yerde bulmanın ‘çok zor’ olacağını söyledi fakat birçoğu tedariklerini çeşitlendirmeye çalıştıklarını, diğerleri ise daha fazla stok tuttuklarını, ürün kompozisyonlarını değiştirdiklerini veya riskleri daha yakından izlediklerini vurguladı.
AMB, şirketlerin üretim yerleri ve tedarik zincirlerindeki değişikliklerin, işgücü bulunabilirliği eksikliği ve bölgedeki işçi maliyetleri nedeniyle AB’de sahip oldukları istihdam payını azaltabileceğini söyledi.
Banka bununla birlikte aynı zamanda, bu değişikliklerin daha fazla şirketi ‘AB tedarikçilerini daha fazla kullanmaya doğru’ kaydırıyor gibi göründüğünü söyledi.
