Arnavutluk’taki Yunan azınlığa mensup bir belediye başkanının ‘para karşılığı oy alma’ iddiasıyla tutuklanmasının ardından Arnavutluk ile Yunanistan arasında başlayan gerilim sürüyor.
AB üst düzey yöneticileri ve ‘Batı Balkanlar’ liderleri Yunanistan başbakanı Kyriakos Miçotakis’in daveti üzerine Pazartesi günü Atina’da gayrı resmi bir akşam yemeğinde bir araya geldi. Toplantıya Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ise davet edilmedi.
Yemeğe Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel’in yanı sıra Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Kosova, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan liderleri katıldı. Ukrayna lideri Volodimir Zelenski de, resmi programında duyurulmamasına rağmen liderlerle bir araya geldi.
Atina, Balkanlarda ‘proaktif dış siyaset’ peşinde
Yunan medyasının aktardığı diplomatik kaynaklar, Atina’nın ‘istikrar, barış ve enerji güvenliğinin’ bir ayağı olarak bölgedeki liderliğini yeniden tesis etmek istediğini öne sürdü. Aynı kaynaklar, özellikle Ukrayna-Rusya savaşından sonra bölgenin AB yolunun hızlandırılmasını istediklerini vurguladılar.
Rama, Yunan azınlığa mensup bir belediye başkanının oy satın aldığı iddiasıyla tutuklanması üzerine artan gerilim nedeniyle davet edilmezken, Miçotakis bunun yerine, rolü esasen törensel olan ve siyasete karışmasını ya da büyük kararlar almasını içermeyen Arnavutluk Cumhurbaşkanı Bajram Begaj’ı davet etti. Begaj ise ‘önceden belirlenmiş gündem’i gerekçe göstererek yemeğe katılmadı.
Yunan medyası Miçotakis’in Rama’yı davet etmeyerek Atina’nın yaşanan olayların gidişatından rahatsız olduğu yönünde ‘açık bir mesaj’ vermek istediğini bildirdi.
Beleri’ye yönelik suçlamalar neler?
Muhalefet koalisyonuna bağlı bir Yunan azınlık partisinin bayrağı altında belediye başkanlığına adaylığını koyan Fredi Beleri adlı Yunan, Arnavutluk’ta Mayıs ayı ortasında ‘oy satın alma’ şüphesiyle tutuklanmıştı. Polis, Beleri’nin seçimlerde aktif yolsuzluk yapmakla suçlanacağını söyledi. Beleri ise iddiaları reddediyor.
Beleri o zamandan beri gözaltında tutuluyor. Seçimleri kazanmasına rağmen, ülkenin güneyinde yer alan ve Yunan azınlık toplumuna ev sahipliği yapan Himare’nin belediye başkanı olarak yemin etmesine izin verilmedi.
Yunanlılar Beleri’nin tutuklanmasının siyasi amaçlı olduğuna inandıkları için Atina şimdi Arnavutluk’un AB geleceğine ‘insan hakları ihlalleri’ gerekçesiyle engel oluyor.
Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Margaritis Schinas, geçtiğimiz hafta Arnavutluk’ta düzenlenen bir protesto gösterisi sırasında yayınladığı video mesajında, Beleri’nin tutuklanmasını ‘derin bir Avrupa karşıtlığı’ olarak nitelendirdi ve Beleri’nin belediye başkanlığı görevini üstlenmesi gerektiğini vurgulayarak ‘başka hiçbir seçeneğin AB tarafından kabul edilemeyeceğinin’ altını çizdi.
Öte yandan Tiran, Atina’yı Arnavutluk yargısına müdahale ederek bağımsız bir soruşturmayı etkilemeye çalışmakla suçluyor. Rama ayrıca, Arnavutluk topraklarında Arnavutluk hükümeti ve ulusal adalet sistemine karşı bir protesto düzenlenmesini, fakat bunun Atina ve Selanik belediye başkanları da dahil olmak üzere Yunanlı seçilmiş yetkililer tarafından organize edilmesini ve katılmasını kınadı.
Rama’dan açıklama
Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Yunan mevkidaşı Kyriakos Miçotakis’in kendisini Atina’daki Batı Balkanlar ve Avrupa Komisyonu liderleri toplantısına davet etmeme kararıyla ilgili yorum yapmak istemedi fakat EURACTIV’e yaptığı açıklamada sadece, “Balkanlar, hep aynı Balkanlar,” dedi.
Rama, Yunanların Arnavutluk’ta protesto yapabileceklerini ve Yunan medyasının da durum hakkında yazabileceklerini fakat ‘Tiran tarafının hikayesini’ de göz önünde bulundurmaya hazır olmaları gerektiğini söyledi.
Bu olay, Rama’nın EURACTIV’e verdiği bir mülakatta, Yunanistan’ın AB’ye katılım sürecinde ‘hile yaptığını’ söylemesi üzerine Miçotakis’in Tiran’daki AB-Batı Balkanlar Zirvesinden bir gün önce Himare’ye yapacağı ziyareti iptal etmesinden aylar sonra gerçekleşmişti.
Sözleri Yunanistan’da büyük tepkilere neden olan Arnavutluk Başbakanı, Tiran’daki AB-Batı Balkanlar Zirvesinde ikili bir görüşme sırasında özür dilemişti.
Deniz sınırları anlaşmasına Ankara mı engel oldu?
Bu olay aynı zamanda uluslararası bir mahkeme tarafından karara bağlanacak olan deniz sınırları konusunda uzun süredir devam eden bir anlaşmazlık bağlamında da gerçekleşiyor.
Atina’ya daha yakın olduğu düşünülen Arnavut politikacı Sali Berişa, Aralık 2022’de verdiği bir mülakatta, Atina’nın uzun süredir düşmanı olan Ankara’nın, 2009 yılında Arnavutluk ve Yunanistan arasında bir deniz sınırı anlaşmasını engellemek için ‘gerçekten güçlü bir müdahalede’ bulunduğunu iddia etmişti.
