İngiltere, Hint-Pasifik’te güvenliği sağlamak için NATO’ya benzer bir denetleme organı kurulması ve AUKUS’un genişletilmesi çağrısında bulunurken, Avustralya Dışişleri ve Savunma Bakanları AUKUS’u görüşmek üzere İngiltere’ye gidiyor. NATO ise, ABD, Belçika, Avustralya, Fransa ve Japonya’dan uzmanlarla yeni bir Hint-Pasifik inisiyatifi başlattı.
İngiltere Parlamentosu Savunma Komitesi Başkanı Tobias Ellwood, İngiltere ve ABD’nin Avustralya’ya nükleer denizaltı teknolojisi aktarmasını öngören AUKUS savunma işbirliğine Japonya ve Hindistan’ın da dahil edilmesi çağrısı yaptı.
Halihazırda Hindistan, Japonya, ABD ve Avustralya’nın Çin’e karşı oluşturdukları bir Hint-Pasifik ittifakı var. Ancak, “Asya NATO’su” olarak adlandırılan QUAD, ortak askeri tatbikatlar dışında pek etkinlik gösteremedi.
Avustralya’nın savunma ve dışişleri bakanları ise bu hafta Fransa ve İngiltere’yi ziyaret ederek Hint-Pasifik’te “güvenlik bağlarını derinleştirme” hedeflerini görüşecekler. Programa göre Dışişleri Bakanı Penny Wong, Brüksel’de Avrupa Birliği yetkilileriyle de görüşecek, Savunma Bakanı Richard Marles ise daha sonra ABD’ye giderek Savunma Bakanı Lloyd Austin ile görüşecek.
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, ziyaretler öncesi yaptığı açıklamada, Fransa ve İngiltere’de Hint-Pasifik güvenliği konulu görüşmeleri ve ABD, İngiltere ve Avustralya arasında Avustralya’ya konvansiyonel silahlı nükleer teknoloji sağlamak için yapılan AUKUS anlaşmasına yönelik desteğin devam etmesini dört gözle beklediğini söyledi.
Marles, “Birleşik Krallık ziyareti AUKUS’u tartışmak için önemli bir fırsat sunuyor” dedi.
Bu ay, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese de, Washington’ın anlaşmanın Amerika’nın sanayi üssüne zarar vereceği yönündeki endişelerine rağmen, hükümetin AUKUS güvenlik paktı konusunda “çok olumlu” bir seviyede durduğunu söyledi.
Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong ve Savunma Bakanı Richard Marles, geçen ay da ABD’li mevkidaşları ile görüşüp Amerikan ordusunun Avustralya’daki askeri varlığını artıracaklarını açıklamıştı. Hemen ardından da Japon ve Avustralyalı bakanlar bir araya gelmiş ve Hint-Pasifik’te ABD, Avustralya ve Japonya ittifakının güçlendirilmesi gündeme gelmişti.
ABD içinde tartışmalar var, İngiltere ise bastırıyor
Bu ay başında sızdırılan mektuba göre ise, iki etkili ABD senatörü, Başkan Joe Biden’ı AUKUS güvenlik paktının Amerikan denizaltı sanayi üssünü “kırılma noktasına” getirebileceği konusunda uyarmıştı.
ABD’li Demokrat Senatör Jack Reed ve önceki Cumhuriyetçi Senatör James Inhofe, 21 Aralık’ta Biden’a yazarak ABD’nin denizaltı teknolojisini Avustralya’ya satma veya devretme anlaşmasını yeniden gözden geçirmesini istemişti.
İngiltere’nin ise, Avustralya’ya Amerikan denizaltıları yerine, hipersonik füzeler taşıyabilmesini sağlayan dikey fırlatma sistemiyle geliştirilecek olan yeni nesil Astute sınıfı denizaltıları almaları için sessizce bastırdığı söyleniyor.
Paris ve Pekin’i kızdıran AUKUS anlaşması
ABD ve İngiltere’nin teknoloji transferiyle Avustralya’nın nükleer enerjiyle çalışan denizaltı filosu oluşturmasını sağlamayı hedefleyen anlaşma, 16 Eylül 2021’de imzalanmıştı.
Avustralya, anlaşmanın bir parçası olarak Fransız gemi yapımcısı Naval Group ile 90 milyar dolarlık denizaltı programını resmen iptal etmişti. Fransa büyük tepki göstermiş ve ABD ve Avustralya’daki büyükelçilerini ‘istişare amaçlı’ geri çekmişti.
Diğer yandan anlaşmada Çin’in adı anılmasa da üç ülkenin “artan bölgesel güvenlik endişelerine” yaptıkları vurgu, işbirliğinin Pekin’in bölgedeki askeri gücünü dengelemeye yönelik bir pakt olduğu şeklinde yorumlanmıştı.
Çin, anlaşmaya tepki göstermiş, ittifakın bölgesel barış ve istikrara olduğu kadar nükleer silahların yayılmasına yönelik uluslararası çabalara zarar vereceğini vurgulamıştı.
Avustralyalı bakanlar destek turuna çıkıyor
Avustralya hem ABD’nin kaygılarını gidermeye hem de AUKUS sebebiyle aralarının açıldığı Fransa’yı ikna etmeye çalışırken, İngiltere de Japonya’yı AUKUS’a dahil etmenin yollarını arıyor. Birleşik Krallık ile Japonya arasında ay ortasında imzalanan savunma işbirliği anlaşması, İngiltere’ye Hint-Pasifik’te Çin’e karşı angajmanını güçlendirme imkanı tanımıştı.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, 18 Ocak’ta düzenlediği basın toplantısında, Pasifik’teki bloklaşmaya dikkat çekerek AUKUS’un yeni üyelerin kabulü de dahil olmak üzere genişleyeceğini ve şişeceğini söylemişti.
NATO’dan Hint-Pasifik için “uzman inisiyatifi”
Diğer yandan NATO, Hint-Pasifik bölgesindeki ortaklarından uzmanlarla yeni bir işbirliği girişimi başlattı.
25 Ocak’ta lansmanı yapılan girişimin açılış konuşmasında, kamu diplomasisinden sorumlu genel sekreter yardımcısı Carmen Romero, “Avrupa ve Atlantik’i doğrudan etkileyebileceği düşünüldüğünde, Hint-Pasifik bölgesinin NATO için önemini” vurgulayarak, İttifakın yeni Stratejik Konsepti doğrultusunda Hint-Pasifik’teki ülkelerle güçlü ortaklıklar kurmasının önemine işaret etti.
